Zoals in veel steden is ook in Den Haag de ambassade van de VS hermetisch afgesloten. De vrijheid om overal en van iedereen te stelen leidt tot angst en hoge hekken.
Redactie binnenland
Jan Moelee maakte de redactie van Manifest attent op de illegale 'Oranjekrant' van december 1942. Achtenzestig jaar geleden verspreid. De krant werd geredigeerd en gedrukt in bezet Nederland en de inhoud bestond uit "onverdragelijke lectuur voor Moffen en NSB-ers".
De schrijver heeft een patriottische en religieuze achtergrond, maar is nadrukkelijk antikapitalistisch. Hij toont aan wat Marx al eerder zei: het kapitalisme breekt menselijke waarden en verhoudingen af.
Manifest publiceert een deel van het hoofdredactioneel van de Oranjekrant nummer 15. Er is uiteraard enerzijds het nodige veranderd sindsdien, maar anderzijds bestaan er ook de nodige overeenkomsten. De Duitse bezetter is verdwenen, maar de kapitalistische is gebleven. De VS maken nu (nog) de dienst uit op de wereld. Zij onderwerpen ook Europa aan de hegemoniale macht die zij na de Tweede Wereldoorlog verkregen. Hun leger heet de NAVO. Dat monster versterkt zich nog steeds en wordt een steeds groter gevaar voor de vrede.
(Begin tekst) Als 'n orkaan is thans het leven. Zwart is de hemel; wild en kolkend de baren daar beneden. Dood, ellende, honger, lijden, heersen overal. En toch is het Kerstfeest, het feest van Vrede op Aarde.
Toekomstbeeld? Van ouds is de wereld door dichters, dromers en fantasten aldus naar eeuwige samenhang beleefd geweest. (...) En al dreef men hen op brandstapels, al sloeg men hen aan kruisen, altijd weer fluisterden zij, temidden van de vlammen, onder helse pijnen: "Eenmaal zal het komen..." Zij hielden vast, als ziende het onzienlijke.
Waren zij profeten, of... waren het toch dwazen? Hebben die schoonste, rijkste, diepste mensenkinderen in een waan, een koortsroes geleefd?
Ja - indien het huidig maatschappelijk systeem waarachtig menselijk zou zijn. Want het kapitalisme ontbindt. Het ontbindt alles en allen, vermoordt de samenhang. Het kapitalisme is niet, gelijk Thomas Aquinas dit beschrijft, zo simpel en rein.
Men werkt voor zijn behoefte; het doel is voedsel, kleding, levensmiddelen. Het handwerk moet de beoefenaar onderhouden; het voortgebrachte goed behoort zijn meester te eren.
Dat is theorie. De werkelijkheid van heden is ánders.
Wat praat men toch dat de proletariërs de klassestrijd in de wereld zouden hebben gebracht? Het kapitalisme verdeelde de wereld. Aan de ene zijde mateloze rijkdom... en voor het proletariaat: hongerloon, ziekte, overwerk, kromme mannen, onteerde dochters, gebroken moeders, kindersterfte, woningnood. En godsdienst en religie, opdat het volk de samenhang beseffen zou, die samenhang, en 't kapitalisme als 't van God gewild systeem.
Zo heeft men dan 't proletariaat in razernij tot klassestrijd ópgegeseld, door hem zijn geloof in menselijkheid onmogelijk te maken. Wie heeft het volk geleerd, dat goud en zingenot, mooie kleren, neomalthusianisme het allerbeste was? Het kapitalisme. Wie heeft het volk geleerd, dat godsdienst waardeloos was? De kleine burger die knoeide in effecten, in huizen, in koffie, in kaneel; die speculeerde en bad "Onze Vader ...".
Men liegt en bedriegt om niet failliet te gaan, men knoeit om zich te verrijken en spreekt "zaken zijn zaken" ondanks rechtzinnigheid zelfs is men telkens weer banger voor armoe en economische schande, dan voor zonde. Weg is de samenhang. Wetten zijn nodig tegen vervalsing van levensmiddelen; men heeft zelfs chocolade vervalst met 't stof uit stofzuigers.
Is voor dit alles de arme, vegeterende proletariër verantwoordelijk, of de kapitalist die zich verrijkte zonder nochtans er voor te zorgen dat de proletariër 'n zelfde deel verkreeg? Hebt uw naaste lief als u zelve.
Het is Kerstfeest, en men verbaast zich dat er geen Vrede op Aarde heerst. Ach nee, men verbaast zich in het geheel niet. Men is naar de geest door en door verziekt en praat ootmoedig na, dat dit 'n straf van de Almachtige God is. Doch het groot-kapitaal ensceneerde deze straf, opdat het voordeel zou brengen, concurrenties zou opheffen, dividenten zou afwerpen.
Kerstfeest, 'Vrede op Aarde'. Het grootste lachsucces ooit vertoond. Overal worden Kerstbomen opgericht ter herdenking van de geboorte van Christus, de prediker van Liefde en Broederschap. Hitler heeft bevolen dat omstreeks Kerstmis, alle Poolse Joden uitgeroeid moeten zijn, Christus was ook 'n Jood. Hitler en heel het Duitsche volk, dat deze slachting door zijn goedkeuring en passiviteit dekt, staan onder de Kerstboom, vieren het feest van Liefde en Broederschap, voorgegaan door predikanten en priesters, en ginds vallen de lijken.
Nee, want wat zij zagen, was het beeld van wat komen gaat, zodra de verslagen en vertrapte mensheid de ware aanstichters van haar ellende zal onderkennen, als de brede lagen der volksmassa's zullen opstaan tegen de gewetenloze tiran, het kapitaal, de dictator zonder genade. En die tijd zal komen. Reeds begint de greep van de geldwolf zijn vastheid te verliezen. Socialisatie begint door te dringen, langzaam doch zéker.
Nog veel strijd staat ons te wachten. Na afloop van deze oorlog begint 'n nieuwe strijd voor broederschap, voor liefde tot de naaste. Doch het zal 'n onbloedige strijd dienen te zijn, omdat dood slechts dood verwekt. En eerst als die strijd zal zijn beslecht, als armoede en materiële ellende zullen zijn overwonnen, dan eerst zal 'n heilig 'Vrede op Aarde, in de mensen 'n welbehagen' over de aarde ruisen (einde tekst).
Bron: DE ORANJEKRANT (VIVERE MILITARE EST) JAARGANG 1942, No. 15.
(Verscheen twee maal per maand). Onder redactie van alias Brugmans.