"Het gaat ook om het recht je werk goed te kunnen doen"

Lot van Baaren, onbezoldigd bestuurder Abvakabo FNV, tijdens studentendemonstratie op vrijdag 21 januari jl.: Bond is van de leden (Foto Manifest)

Demonstratie van studenten op vrijdag 21 Januari 2011

Interview met Lot van Baaren, onbezoldigd lid bestuur Abvakabo FNV

Wil van der Klift en Maarten Muis (*)

Terwijl buiten de duizenden studenten toestroomden naar het Malieveld in Den Haag voor het protest tegen de bezuinigingen op het Hoger Onderwijs, interviewde Manifest in het naastgelegen pannenkoekenrestaurant Lot van Baaren, lid van het bestuur van Abvakabo FNV (verder in het interview: AKF). In juni 2010, vlak na het AKF-congres, interviewde Manifest de 'Kloofdichters' Ger Geldhof en Lot van Baaren. Zij spraken indertijd over de vele plannen van het nieuwe bestuur (zie Manifest nummer 7, 2010). Tijd om eens te kijken hoever het staat met de uitvoering daarvan.

Krijgen de actievoerende studenten buiten steun van AKF?

Lot van Baaren

"Ja, Edith Snoey, voorzitter van AKF, spreekt de demonstranten toe. We zien als vakbond de actievoerende studenten als onderdeel van de brede beweging die moet ontstaan om de bezuinigingen een halt toe te roepen. Solidariteit is nu van groot belang. De AKF zet zich met de hele organisatie in om een brede actiebeweging in de publieke sector te stimuleren, te organiseren en richting te geven. De noodzaak daarvan is ons duidelijk. We laten ons niet afhouden door allerlei doemdenkers die stellen dat er toch te weinig verzet komt. Vandaag laten de studenten zien dat massaal protest te organiseren is. Volgende maand staan wij hier."

Een halfjaar geleden formuleerde je samen met Ger Geldhof in Manifest de doelen die De Kloofdichters wilden realiseren nu ze in het bestuur van de AKF gekozen waren. Wat is er al gelukt en wat wacht nog op uitvoering?

LvB

"We zijn begonnen met het maken van een tienpuntenplan. Daarin formuleerden we wat de AKF zal moeten aanpakken in de vier jaar tot de volgende bestuursverkiezing. We moeten zowel binnen als buiten de bond aan de slag. De top drie was, één: de synergie herstellen tussen vereniging en werkorganisatie, twee: goede en resultaatgerichte campagnes voeren en drie: door middel van onder andere de organizing-methode als vakbond duidelijker aanwezig zijn op de werkvloer.

De agenda die we ons gesteld hebben is soms te omvangrijk, waardoor er sommige zaken minder goed uit de verf komen. We proberen iedereen mee te nemen in de informatie, maar bijvoorbeeld de succesvolle ledenbijeenkomsten over pensioenen leggen ook een zware wissel op de bestuursorganisatie qua terugkoppeling van alle informatie."

Hebben de drukbezochte informatie-avonden over het pensioenakkoord met de werkgevers de strijdbare opstelling van het bestuur van AKF in de federatieraad van het FNV verstevigd?

LvB

"Wij zijn ontevreden over hoe de communicatie met de federatieraad loopt. Wij willen zo snel mogelijk de informatie, bijvoorbeeld over het pensioenakkoord, bij de leden hebben en hen in de gelegenheid stellen daarop te reageren. Dat democratische traject zit nog onvoldoende tussen de oren van leden van de federatieraad. Het polderprogramma wordt nog volop gevolgd. Wij hebben als AKF-bestuur duidelijk gesteld dat er alleen een pensioenakkoord komt als minister Kamp tekent voor een welvaartsvaste AOW. Wij gaan niet akkoord als dat onderdeel, de enige echte plus voor de werknemer, er niet in zit."

Waar ligt de nadruk op in de ambtenarenactie op 17 februari?

LvB

"We willen met deze actie duidelijk maken dat het opgeklopte beeld dat met name de PVV van Geert Wilders verspreidt over ambtenaren, alsof zij alleen maar vergaderen en uit het raam staren, niet klopt. Meer dan tachtig procent van de ambtenaren doet uitvoerend werk, dus hebben bezuinigingen gelijk gevolgen voor de uitvoering van allerlei maatschappelijke taken. Bij de acties in het openbaar vervoer in de grote steden gaan we bijvoorbeeld duidelijk maken wat veertig procent korten op het budget voor gevolg heeft voor de dienstregeling."

Maar het accent van het verzet ligt uiteindelijk op werk, inkomen en pensioenen van ambtenaren bij het rijk en de gemeenten.

Verwacht je ook steun voor de demonstratie van die delen van het overheidspersoneel die binnenkort nog geen cao-acties moeten gaan voeren?

LvB

"Er wordt binnen de AKF gewerkt aan een manifest dat de leidraad moet worden voor het verzet tegen de aangekondigde bezuinigingen in de publieke sector. Hierin worden ook de zorgen benoemd van die groepen ambtenaren die niet in directe cao-strijd staan. In het manifest komt bijvoorbeeld ook de weerslag van het vakbondsdebat over de marktwerking in de zorg. We bespreken binnen de AKF de verslechteringen die we zien aankomen, maar bijvoorbeeld ook de groeiende bureaucratisering. Twee zaken staan in dat manifest centraal: de belangen van arbeidsvoorwaarden en werkgelegenheid van het overheidspersoneel. Maar tevens zo belangrijk: de kwaliteit van de publieke dienstverlening."

De ideologische aanval van rechts is met name gericht op beleidsambtenaren. Neemt de AKF ook hen in bescherming?

LvB

"Er wordt nu in de media gedaan alsof er alleen maar beleidsambtenaren zijn. Dat scheve beeld is een probleem waar het overheidspersoneel nu mee te maken heeft, De ambtenaar wordt niet neergezet als een werkend mens zoals jij en ik. De hardwerkende vuilnisman is geen ambtenaar in de beleving van een groot deel van de mensen. Dat plaatje willen we corrigeren, zodat ook gelijk duidelijk wordt wat bezuinigingen echt betekenen: minder en slechtere publieke dienstverlening en uitgeklede arbeidsvoorwaarden voor het overheidspersoneel.

Daarnaast is zeggenschap op de werkvloer over hoe het werk het beste en het meest efficiënt gedaan kan worden ook voor de ambtenaar een belangrijk punt. De beleidsambtenaar merkt ook de groei van allerlei tussenlagen van managers en de toename van allerlei bureaucratische regeltjes. Dit slokt binnen overheidsinstellingen een steeds groter deel van het budget en energie op.

De VVD zat in haast alle kabinetten de laatste dertig jaar en is ondanks haar zogenaamde 'liberale' karakter een enorme bureaucratiseringsmachine. Die moeten we kwijt. Het wordt tijd voor echte vrijheid, om zelf iets te zeggen te hebben over je werk. Kwaliteit van dienstverlening is ook een zaak van democratie op de werkvloer. Het gaat om de zeggenschap. Kijk maar naar de marktwerking in de zorg, naar thuiszorg en WMO, hoe het niet moet."

De brutaliteit van de werkgevers neemt toe, zie de uitsluiting van de Zeeuwse bootlieden en de uitspraak van de directeur van Deltalinqs dat Nederlanders de Poolse arbeidsvoorwaarden moeten accepteren. Wat is het antwoord van de AFK hierop?

LvB

"De vakbeweging moet veel meer gaan bewegen. Het zit nu allemaal te vast en is te angstig. De werkgevers weten dat als ze een slag willen slaan en de uitbuiting opvoeren, dat nu moeten doen. Met deze regering. Zij gaan de arbeidsvoorwaarden razendsnel proberen uit te hollen. Als vakbeweging moeten we dat voor zijn en is het dus belangrijk nu in beweging te komen.

Als AKF pleiten we met name voor meer samenwerking tussen de bonden, zoals met FNV Bondgenoten, met actievoerende studenten, met maatschappelijke organisaties zoals migranten-, patiënten- en milieuorganisaties en alle anderen die belang hebben bij het stoppen van dit rechtse beleid. We willen als werkers in de publieke sector gewoon kwaliteit kunnen leveren en weten zelf heel goed hoe dat te realiseren is. We moeten elkaar op hoofdpunten versterken. Het gaat er om dat we een bepaald soort samenleving willen. We willen dat het in de wereld een beetje eerlijker verdeeld wordt. Ook internationale solidariteit is een vakbondsthema. Ik ga voor de brede vakbeweging."

Is de methode van organizing ook voor de AKF de aanjager van een strijdbaardere opstelling?

LvB

"Ja, vooral de boodschap die de methode duidelijk maakt: dat de mensen op de werkvloer het weer zelf, samen met elkaar moeten doen. Flexwerkers die door organizing in contact komen met de vakbond zullen ook de ervaring meenemen naar de volgende werkplek. Maar ook de planmatige aanpak en het duidelijk meten van de resultaten is een vooruitgang in het vakbondswerk. We gaan binnenkort starten met een organizing-project in de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT). We hebben grondig onderzocht hoe en waar we met organizing resultaten kunnen behalen. Naast bepaalde concrete voorwaarden zoals bereikbaarheid is ook de mate waarin de strijd zichtbaar wordt in de media van belang. Zo wordt de strijdbaarheid van de AKF ook weer meer zichtbaar."

En de roep om respect voor het werk, de eis dat het werk serieus en goed gedaan kan worden, is nu een belangrijke AKF-eis?

LvB

"Wat je wilt als werker is goede kwaliteit leveren tegen goede arbeidsvoorwaarden. We moeten de AKF niet verkleinen tot alleen arbeidsvoorwaardenboer. Kwaliteit van werk is de rode draad in het nieuwe beleid van de bond. Er moet meer aandacht komen voor de inhoud van het werk en voor de zeggenschap daarover. Ik weet dat de mensen op de werkvloer heel goed weten hoe het werk beter kan, hoe je het de klanten beter naar de zin kan maken en ook hoe het goedkoper kan. Met goed georganiseerde inspraak vanaf de werkvloer kan een groot deel van het veel te dure management weg. Vakbondsstrijd gaat ook om het recht het werk goed te kunnen doen."

(*) Uitwerking interview Maarten Muis.