In Ierland vindt veel verzet plaats tegen de roof van bodemschatten, vooral door Shell, zoals hier in Dublin op 7 december 2010 (Foto: Informatique/Flickr/cc/by-sa).
Rob Brown (*)
Als al het gepraat over verraad in Dublin gemeend was, zouden er nu stroppen bungelen aan de klassieke Georgiaanse lantaarnpalen rondom het parlementsgebouw in plaats van de gewone verkiezingsaffiches. Er vinden geen lynchpartijen plaats langs de oevers van de rivier de Liffey en de diepste financiële crisis sinds de oprichting van de Ierse Vrijstaat blijkt niet die ingrijpende verandering in het systeem teweeg te brengen waar links zo naar uitkijkt.
Vergeet de 'Guns'n'Roses' maar, de bijnaam van een mogelijke Sinn Fein-Labour coalitie, toen een drieste opniniepeiler zo'n doorbraak-coalitie opperde.
Wat voor stevige retoriek hij ook gebruikte over het verslaan van de twee partijen die de grote stromingen vertegenwoordigen (Fianna Fáil, ex-regeringspartij en Fine Gael, nieuwe centrumrechtse regeringspartij, nvdr), Labour-leider Eamon Gilmore moet nu alle zeilen bijzetten om nog enige rol in een nieuwe regering te kunnen spelen. In plaats van geschiedenis te schrijven, is nu de post van vicepremier het beste waar hij nog op mag hopen. Ofschoon Gilmore de aftredend premier, Brian Cowen beschuldigde van "economisch verraad", is het onwaarschijnlijk dat het goed voor hem zou zijn als hij vicepremier zou worden.
Een politiek gebonden 'gouden' groep van investeerders blijkt altijd beschermd te worden, zelfs in tijden van een sociaaleconomisch bloedbad. De meeste Ieren kunnen zich niet voorstellen dat dit ooit anders zal worden. Ondertussen zien we een massale emigratie, die als een veiligheidsklep tegen sociale onrust werkt. Dat het aantal werklozen met een uitkering het aantal van een half miljoen nog niet bereikt heeft, is voor het grootste deel te danken aan een nieuwe uittocht van Ieren uit hun land.
Na de financiële steun van 85 miljard euro van de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds is de economische onafhankelijkheid al onderwerp van vele discussies geweest. De grootste belofte van de leider van Fine Gael, Enda Kenny, is dat hij bij de Europese Centrale Bank (ECB) een lager rentepercentage voor die leningen zal bedingen. Maar de president van de ECB, Jean-Claude Trichet, heeft al publiekelijk laten weten dat daar geen sprake van zal zijn. De voormalig Fine Gael-leider Alan Dukes, die momenteel voorzitter van de Anglo-Ierse Bank is, heeft Kenny's standpunt ondersteund en verklaarde dat de Ierse banken nog zo'n 15 miljard euro extra nodig hebben, bovenop de reeds geoormerkte 35 miljard.
Nu de Ierse Labour Party de tweede partij is geworden in een door Fine Gael aangevoerde coalitie, die zelfs meer overheidsgeld zal gaan uitgeven, terwijl ze tegelijkertijd rigoureus gaat snijden in fundamentele overheidsdienstverlening en sociale uitkeringen, zoals de ECB en het IMF dat voorschrijven, zal ze niet kunnen ontkomen aan de afkeer van de bevolking, zoals dat ook bij de Britse sociaaldemocraten is gebeurd.
Als ze in dezelfde valkuil trappen kan het de Ierse sociaaldemocraten hetzelfde vergaan als de Groene Partij, die bij de verkiezingen is weggevaagd vanwege haar steun aan de aftredende Fianna Fail-coalitie. Zelfs de fanatiekste milieubeschermers zullen dat nauwelijks betreuren. Ondanks dat de Groene Partij leiding gaf aan twee beleidsterreinen die ze het meest aangelegen was, nl. Energiezaken en Milieuzaken, hebben ze het nationale verraad niet kunnen tegenhouden, waardoor op beide cruciale terreinen geen verbetering is geboekt.
De controverse over de gaswinning in het gebied van de Corrib (Shell wil gas winnen in het westen van Ierland bij Mayo. Daartegen vindt veel verzet plaats, nvdr) gaat over de plannen van Shell, Vermillion Energy en Statoil om de koolwaterstoffen-reserves voor de Ierse kust te exploiteren. Deze reserves worden door de regering geschat op een totale waarde van 420 miljard euro.
Dit gaat niet alleen over de verwaarlozing van het milieu en veiligheidsbelangen van de plaatselijke bevolking, maar ook over de uitverkoop van de nationale bodemschatten. Toen Eamon Ryan voor het eerst in het parlement kwam als charismatisch jong politicus van de Groene Partij, werd hij bejubeld als de hoop van Groen. Hij voerde actie om de Rossport Five te steunen, een plaatselijke groep vastbesloten demonstranten die bereid was de gevangenis in te draaien vanwege het tegenhouden van de bouw van een gaspijpleiding door haar dorp in County Mayo.
Toen Ryan echter minister van Energiezaken werd bleek hij deze belofte van solidariteit vergeten te zijn. Hij gebruikte zijn invloed ook niet om te verhinderen dat er voorbereidingen getroffen werden om gunningen te verlenen voor exploitatie zowel aan land, als op zee. Bovendien zal de zo goed als failliete Ierse staat de hele periode van tientallen jaren dat het gas van de Corrib door de pijpleidingen zal stromen, daar geen rooie cent voor ontvangen. Wanneer de gunningen aan Shell toch uiteindelijk nog wat belastingplichtige winst zal opleveren, zal daar slechts 25 procent belasting over worden geheven. Vergelijk dat eens met het internationaal gemiddelde heffingspercentage van 68 procent van energieproducerende landen.
Ray Burke was in 1987 de Ierse minister van Energiezaken. Hij stelde de termijnen en voorwaarden op voor de gunningen aan de multinationale ondernemingen, op een manier zoals maar weinig andere landen het zouden hebben gedaan. Zoals bijvoorbeeld het afschaffen van de heffingen, met als doel de gaswinning te stimuleren. Dick Spring, die toen Labour-leider was, heeft die overeenkomsten van Burke afgekraakt als zijnde "een daad van economisch verraad". Burke werd later veroordeeld voor misdaden zoals belastingontduiking.
Alle achtereenvolgende regeringen daarna hebben weinig pogingen gedaan om het "grote weggeven van olie en gas" terug te draaien. Onlangs lekte uit dat een Britse undercoveragent mandaat kreeg van de Ierse politie om te infiltreren in de protestbeweging van het Corrib-gebied. Mark Kennedy van de Metropolitain Police deed zich voor als een milieuactivist onder de naam Marc Stone, terwijl hij op de loonlijst stond van de Britse Veiligheidsdienst. Hij zou verklaard hebben dat hij dat in opdracht van Dublin deed.
Het schijnt dat, wanneer het gaat om het veiligstellen van de belangen van het internationale kapitaal, de nationale soevereiniteit van Ierland niet alleen door het IMF, maar ook door de Britse politie en bepaalde onverantwoordelijke elementen binnen de Ierse Staat geschonden mag worden.
(*) Rob Brown is hoogleraar journalistiek op het Independent College te Dublin. Het artikel werd vóór de verkiezingen geschreven en is enigszins ingekort en geactualiseerd. De uitslag was: Fine Gail 36,1%, Labour 20,5% en de ex-regeringspartij Fianna Fáil 15,1%. Sinn Fein, met Gerry Adams aan het hoofd verdubbelde het aantal zetels tot 10.
Vertaling uit het Engels Ardengo Persijn, 23-2-2011.