Joke Stip voert namens het actiecomité het woord bij de protesten in Enschede in 2007. (Foto: NCPN Twente)
Redactie binnenland
De rust in de thuiszorg is nog steeds niet teruggekeerd sinds de invoering van de wet WMO. Nog steeds wordt de aanbesteding door de gemeenten gekenmerkt door druk op de tarieven en daarmee op de arbeidsvoorwaarden van het personeel. Het regende de laatste jaren faillissementen van thuiszorgbedrijven die voortkwamen uit de regionale voorzieningen. Daarvoor in de plaats krijgen de grote schoonmaakbedrijven, zoals Asito en CSU, een steeds steviger greep op de sector. Met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van de thuishulp en de arbeidsvoorwaarden van het personeel.
Manifest sprak met Joke Stip, werkzaam als gespecialiseerde thuishulp bij Tzorg en actief in het actiecomité Verontruste Thuiszorgmedewerkers Enschede, over de laatste ontwikkelingen.
"De hoofdreden van het slagveld in de thuiszorg is de WMO. Gemeenten moeten met dat beperkte budget een groot scala aan voorzieningen bekostigen. Naast thuiszorg ook welzijn en sociaal-cultureel werk, zoals projecten voor integratie. Hierdoor staat het garanderen van goede thuishulp onvoldoende voorop. Gemeenten proberen in de aanbesteding van thuiszorg zo goedkoop mogelijk weg te komen, om ook de andere activiteiten te kunnen betalen. Er is gewoon een tekort aan geld in de WMO. Met een specifiek budget voor thuiszorg was de hulp vroeger veel beter te plannen en te organiseren. Nu is het door de keiharde concurrentie bij de aanbesteding een chaos en is er veel verspilling van menskracht en energie. En vooral de klanten zijn de dupe."
Tzorg is ontstaan uit schoonmaakbedrijf CSU, maar is een eigen BV. Joke Stip en de andere leden van het actiecomité hadden met de toenmalige directeur van de TSN, Jan Torny, een gesprek tijdens de aanbestedingsprocedure in Enschede. TSN, dochteronderneming van schoonmaakbedrijf Asito, is een grote speler op de thuiszorgmarkt. Kortgeleden nam het nog Thuiszorg Groningen met 4300 medewerkers over, dat eerder onderdeel was van het inmiddels failliete zorgbedrijf Meavita Nederland. Wat de directeur vertelde over de manier van werken van TSN, met name hoe er werd omgegaan met de indicatiestelling van aantal uren en de daadwerkelijk geleverde diensten, beviel de leden van het actiecomité allerminst. De eis van het actiecomité: goede thuiszorg leveren voor een rechtvaardige beloning, stond ver af van de werkwijze van deze Asito-kloon.
"Laat de gemeenten bij aanbesteding meer kijken naar de lonen van de directeuren van de thuiszorgbedrijven. Inkomens van meer dan drie ton komen voor." Joke Stip maakt zich ook boos, omdat de energie alleen maar lijkt te worden gestoken in het binnenhalen van aanbestedingen. Terwijl het daadwerkelijk organiseren van de thuishulp steeds minder aandacht krijgt. "Waar we vroeger overleg hadden in de organisatie over de te bieden zorg en mogelijke problemen daarmee, is er nu maar heel weinig communicatie binnen Tzorg. De slachtoffers daarvan zijn de mensen die dringend meer en betere zorg behoeven. Zo weet ik niet meer hoe en aan wie ik duidelijk kan maken dat een klant van mij, die steeds verder dementeert, echt meer zorg nodig heeft."
Over de arbeidsvoorwaarden en het loon bij Tzorg is veel onduidelijkheid. Er heerst ontevredenheid onder de medewerkers. Joke Stip: "De cao VVT is algemeen verbindend verklaard voor alle thuiszorg betaald vanuit de WMO. Tzorg heeft echter een convenant gesloten met Abvakabo FNV voor een overgangsfase tot 2014, dat het bedrijf in staat stelt niet aan deze eis te hoeven voldoen. Zonder ledenraadpleging is ingestemd met een nieuw uurloon,waarin reiskosten en toeslagen zijn inbegrepen. Hierdoor lijkt het nettoloon gelijk te blijven, maar bij ziekte of verlof wordt het uitbetaalde uurloon zonder die toeslagen opeens wel drie euro minder."
Joke Stip vindt dat er door de Abvakabo FNV lauw gereageerd wordt op de kritiek vanaf de werkvloer. "Er mag wel wat strijdbaarder door de vakbond opgetreden worden voor de belangen van de thuiszorgmedewerkers. In Haarlem hebben ze getoond niet te buigen voor de chantage met 20 procent loonsverlaging. We hebben namens het actiecomité hier in Enschede al verschillende vragen gesteld aan de verantwoordelijke bestuurders van de bond. Het actiecomité blijft in Enschede strijden voor een rechtvaardige beloning en goede thuishulp aan mensen die het nodig hebben."
Aan het einde van het gesprek wil Joke nog wat toevoegen. Zij merkt vaak dat er neerbuigend gedaan wordt in de media en bij het management van de bedrijven en gemeenten, als zou thuishulp niet meer zijn dan een bijbaan voor vrouwen met een werkende man. Terwijl veel vrouwen en gezinnen voor een groot deel afhankelijk zijn van het loon verdiend met thuishulpcontracten van 24 uur en minder. Zoals Joke het zelf formuleert: "Over de ruggen van deze hardwerkende vrouwen de markt te willen veroveren is asociaal en uitbuiting ten top. Zijn we terug in de 19de eeuw, waarin vrouwen als loonslaven werden behandeld en waar ze mee konden doen wat ze maar wilden? Deze uitbuiting moet een halt worden toegeroepen. Vrouwen zijn volwaardige werknemers en moeten het recht hebben een zelfstandig inkomen te verdienen."