Explosie in Japanse kerncentrale. Waarschuwing voor de gevaren van kernenergie.
Wiebe Eekman
26 april 1986: kernramp Tsjernobyl
11 maart 2011 kernramp Fukushima
Fukushima toont dat ondanks alle opgedane ervaring in een tijdsspanne van een enkele generatie kernenergie niet veilig kan: Meer dan 300.000 bewoners geëvacueerd. Minimaal 30 km om de centrale heen, een dikke 3000 vierkante kilometer (zo groot als een provincie bij ons), wordt het land jarenlang besmet en vermoedelijk ook onbewoonbaar. Het drinkwater is tot in de stad Tokio besmet. De voedselproductie op de akkers en de visserij in zee is voor lange tijd onmogelijk gemaakt. Manifest plaatst deze oproep van Wiebe, ondanks het feit dat de NCPN op dit punt (nog) geen afgewogen standpunt heeft.
De kernramp in Japan is bovendien nog niet afgelopen, ook al doet het op dit moment minder stof opwaaien in de pers: Enkele honderden technici en brandweerlui offeren zich op om de kernramp verder in toom te houden. De meesten van hen zullen aan de opgelopen straling sterven.
Dit is onverantwoord. Vergelijk het met de veiligheidsprocedures volgens de Europese Seveso-wetgeving die onder andere voor onze petrochemische nijverheid gelden. De logica van die wetgeving zegt dat men op voorhand alle mogelijke scenario's waarbij iets fout kan gaan dient te beschouwen. Dat men dan aantoont dat men die scenario's weet te voorkomen door een andere organisatie van de productie, door materiële beveiligingen... Dat men over het nodige interventiemateriaal beschikt om de gevolgen, als het fout gaat, binnen de grenzen van het bedrijf te houden en dat men verder over getalenteerd en geschoold personeel beschikt dat kan ingrijpen.
Als er dan toch iets misgaat verliest men per definitie zijn vergunning. Een ontploffing of brand in een stookolie- of steenkoolcentrale of raffinaderij is nog van een andere orde dan een kernramp. Zelfs een reuzenbrand veroorzaakt géén blijvende gevolgen op lange termijn voor de wijdere omgeving. Past men die Seveso-logica toe op kernenergiecentrales, dan kunnen die niet meer openblijven. Bovendien hebben die kernenergieproducenten zich niet verzekerd voor de mogelijke gevolgen van dergelijke rampen. Zij kunnen wel beweren dat kernenergie veilig is, maar de kapitalistische verzekeringsmaatschappijen kijken daar toch anders tegenaan en weigeren die risico's te dekken. Dat zegt genoeg.
Juist nu Japan alle krachten zou moeten bundelen om zijn getroffen gebieden met een klein miljoen overlevenden die dakloos geworden zijn te helpen, komen die extra problemen er nog bovenop. Het land zit met een tekort aan elektriciteit, juist nu het daar zo'n grote behoefte aan heeft. De Japanse Communistische Partij (JCP) had daar al jaren eerder voor gewaarschuwd én actie gevoerd. De voorzitter van de JCP, Shii Kazuo, stelt dat "de Japanse regering de schade door het ongeval met de kerncentrale minimaliseert".
De Japanse Communistische Partij heeft al haar leden opgeroepen mee te werken aan de hulpacties om de slachtoffers materiële en emotionele steun te bieden. In Sendai, in de prefectuur Miyagi, richtte de partij, die 400.000 leden telt en bij de laatste parlementsverkiezingen 7,25 procent van de stemmen haalde (goed voor 15 verkozenen), een bijzondere werkgroep op om de ramp te bestrijden. In de omliggende prefecturen en in Tokio zijn massale hulpacties op touw gezet. In het hele land wordt geld ingezameld. Vrijwilligers zorgen ervoor dat de evacuatiecentra correct bevoorraad worden; zij ruimen puin, bouwen tijdelijke verblijven en strijden voor de uitbreiding van de individuele schadeloosstellingen voor de slachtoffers van de ramp.
Al in 2010, tijdens het parlementair debat over het energiebeleid, stelde de JCP dat Japan minder afhankelijk moest worden van kernenergie en dat het land moest inzetten op hernieuwbare energie. De JCP eiste een verbod op het gebruik van plutonium en ijverde voor een geleidelijke afbouw van de kernenergie. In de Japanse geschiedenis waren al verschillende voorbeelden dat kerncentrales niet veilig zijn (de centrales van Mihama in 2004, Shimane in 2010). De partij riep op om het recyclageprogramma voor nucleaire brandstoffen stop te zetten. De JCP heeft ook al herhaaldelijk erop gewezen dat de kerncentrales in aardbevingsgevoelig gebied liggen. In 2006 waarschuwde de partij al dat in geval van een tsunami 80 procent van de Japanse kernreactoren (43 in totaal) geen zeewater meer zouden kunnen gebruiken als koeling. De JCP pleit dan ook voor een goed geplande afbouw van de kernenergie en het verbod op het bouwen van nieuwe kerncentrales, zowel in Japan als in andere landen.
De Japanse bevolking betreurt al tienduizenden slachtoffers van de tsunami, honderdduizenden zijn dakloos of zitten zonder elektriciteit, water en verwarming. Honderden mensen zijn radioactief besmet... Maar de financiële en industriële wereldspelers verlaten als ratten het zinkende schip... tot ze zich weer tegoed kunnen doen aan de heropbouw. Op maandag 12 maart trokken de speculanten 6 procent terug van hun kapitaal op de beurs van Tokio en trokken ze massaal weg uit de yen. Volgens Oscar Bernal, een econoom van de ING-bank, kan de ramp ook positieve aspecten hebben: "De feiten zijn vernietigend, maar op lange termijn kan de heropbouw van de getroffen gebieden zich vertalen in interessante beleggingen."
Kunnen we onze toekomstige energiebevoorrading in stand houden als we tegelijk tegen kernenergie zijn en de steenkoolcentrales willen sluiten uit klimaatoverwegingen? Ik zeg volmondig: JA!. Uit de professionele studies en studiedagen blijkt dat het technisch kan, maar dat we steeds weer op de kapitalistische logica stuiten van voldoende winstrendabiliteit. Zie mijn meer uitgewerkte beschouwingen op de website.
W.E., 26 maart 2011.
Betoging tegen kernenergie: zaterdag 23 april, 13 uur Brussel Zuidstation.