Alex Salmond.
Ron Verhoef
Op 5 mei zijn de verkiezingen voor het Schotse parlement. Het zal interessant zijn om te zien hoe deze gaan verlopen. De afgelopen vier jaar heeft een minderheidsregering bestaande uit de (gematigd socialistische) Scottish National Party (SNP) geregeerd. Dat deze regering de vier jaar heeft volgemaakt was vooral te danken aan het feit dat gedurende drie jaar in Westminster een Labour-regering aan de macht was. De SNP nam maatregelen waar Labour moeilijk tegen kon zijn.
In de acht jaar voorafgaand aan de SNP-regering had de Labour-regering in Schotland gepleit voor veel maatregelen die ze uiteindelijk niet uitvoerde omdat er zo gezegd geen geld voor was. Zo werden gratis hoger onderwijs en meer sociale woningbouw onder Labour niet verwezenlijkt. Nu de SNP met voorstellen kwam waarin de financiering geregeld was, kon Labour moeilijk meer tegenstemmen.
Nu ligt de situatie echter anders. Met name in de laatste twee jaar leek het erop dat de Schotse kiezers, die traditioneel links stemmen, naar rechts aan het verschuiven waren. Met name de Liberal-Democrats en de Conservatieven leken te gaan winnen. De laatste twee opiniepeilingen laten echter een opvallende breuk zien met deze trend. Volgens de laatste peilingen kan nu juist SNP op een enorme zege rekenen, al zit een meerderheid er nog altijd niet in.
Het herstel van de SNP is moeilijk te verklaren. Internationaal is immers een duidelijke trend naar rechts zichtbaar. De belangrijkste verklaring is waarschijnlijk dat de maatregelen van de regering Cameron veel Schotten afschrikt. Zo is het indammen van de sociale zekerheid en het verhogen van de kosten van het onderwijs iets dat in Schotland niet goed ligt. De maatregelen van de Britse regering treffen de Schotten echter niet direct.
Sociale zekerheid en onderwijs zijn twee gebieden waar het Schotse parlement over gaat. Er is echter geen enkele reden om aan te nemen dat een Conservatieve regering in Schotland dezelfde maatregelen niet zou nemen. De vrees hiervoor zal de SNP geen windeieren hebben gelegd. Al is het dan wel opmerkelijk dat Labour nauwelijks profiteert van deze omgeslagen stemming.
Mocht de SNP er inderdaad in slagen de verkiezingen te winnen en de minderheidsregering voort te zetten, dan ontstaat er wel een probleem. Hoewel het duidelijk omschreven is wat de bevoegdheden van het Schotse parlement en Westminster zijn, is in het verdrag dat het Schotse parlement in het leven riep besloten dat alle wetten die het parlement aanneemt door Westminster ook moeten worden goedgekeurd. Daarbij is een ongeschreven regel dat Westminster dat zonder meer zal doen, maar of dat altijd zal gelden voor de Conservatieve regering Cameron, valt te bezien.
Verder is het zo dat het Schotse parlement wordt gefinancierd door een lumpsum bedrag (bedrag ineens) dat Westminster aan Schotland overmaakt. De hoogte van dit bedrag wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld en op deze manier kan Westminster nog altijd invloed uitoefenen op wat er in Schotland gebeurt.
Het blokkeren van wetten zal Cameron waarschijnlijk niet snel doen, daarmee zou hij immers de schijn wekken dat hij de Schotten niet hun eigen boontjes wil laten doppen. Het verlagen van de financiering is echter iets dat al inhet verkiezingsprogramma van de Conservatieven stond.
Een overwinning van de SNP zal de relatie tussen Schotland en Engeland dus niet verbeteren. De relatie was sinds de overwinning van de SNP in 2007 al moeizaam, maar zolang Labour nog regeerde in Engeland waren er nog wel terreinen waarop beide regeringen elkaar vonden. Nu heeft het er alle schijn van dat de twee regeringen, misschien niet op voet van oorlog komen te staan, maar toch zeker wel tegenover elkaar.
Daarbij zal de rol van de Schotse premier, Alex Salmond, ook een rol spelen. Buitenlandse betrekkingen horen niet tot de bevoegdheid van het Schotse parlement, maar Salmond heeft toch al bezoeken gebracht aan Canada en de Verenigde Staten. De officiële reden van deze bezoeken was het contact tussen geëmigreerde Schotten en het moederland aan te halen. In werkelijkheid heeft Salmond zich ook daadwerkelijk bemoeid met handelsbetrekkingen en diplomatie. Uiteraard valt een dergelijk onafhankelijke koers in Westminster niet goed. De komende vier jaar zouden dus wel eens de nodige strubbelingen tussen Schotland en Engeland te zien kunnen geven. Iets waar de Schotten zich zeker bewust van zijn. Des te opvallender is dus de waarschijnlijke overwinning van de SNP.