20e Internationaal Communistisch Seminarie

Brussel, 13 - 15 mei 2011

De versterking van de communistische partijen in deze tijd, waarin de ernst van de systeemcrisis van het kapitalisme toeneemt

Algemene conclusies, vastgesteld op 15 mei 2011

Globaal gezien zijn de objectieve omstandigheden gunstig voor de versterking van de communistische partijen. De algemene crisis van het kapitalistische wereldsysteem verergert en er doen zich steeds scherpere spanningen voor. In meerdere landen en op meerdere continenten zetten brede volksmassa's zich in beweging om de desastreuze gevolgen van deze globale crisis te bestrijden. In deze context moeten de communistische partijen zich versterken op alle fronten: ideologisch, politiek en organisatorisch.

Tegenover een systeemcrisis die in kracht toeneemt ...

1. De werkers en de volkeren over heel de wereld zijn geconfronteerd met een veralgemeende crisis van het kapitalistische en imperialistische systeem[1]. Aan de basis hiervan ligt de hoofdtegenstelling tussen kapitaal en arbeid en door de crisis is deze klassentegenstelling enorm verscherpt. De werkers krijgen het zwaar te verduren, frontaal getroffen door de stijgende werkloosheid, de loonsverminderingen, de verlaging van de pensioenen, de afbraak van hun rechten, de daling van de koopkracht en de toenemende armoede. Tezelfdertijd ziet het grootkapitaal zijn winsten de pan uitrijzen dankzij kolossale staats-tussenkomst. De golf van kapitaalsconcentraties maakt monopolies en machtige financiële groepen nog veel machtiger. Ze maken superwinsten die ze gul uitdelen in de vorm van dividenden en bonussen. Ondertussen laten de regeringen in deze kapitalistische wereld de lasten voor de crisis wereldwijd dragen door de werkers en de volkeren.
2. Tegenover deze polarisatie en toenemende ellende zagen we het afgelopen jaar een sterke ontwikkeling van een nieuwe en bemoedigende mobilisering van de werkers en de volkeren.
   • Meerdere landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika maakten een golf van volksopstanden mee. De bevolkingen van Tunesië en Egypte slaagden erin hun regeringen omver te werpen en hun presidenten, al jaren in het zadel en volledig afhankelijk van het imperialisme, te verjagen. De militaire interventie van de NAVO-landen en van andere landen in Libië, de tussenkomst van de Saoedische troepen in Bahrein, de inmenging en de subversie in Syrië zijn een aanwijzing voor de toenemende rivaliteit tussen de imperialistische mogendheden als gevolg van de crisis. Ze tonen de toenemende strijd voor de controle over de natuurlijke hulpbronnen en over de transportroutes voor energieproducten (olie, gas enz.).
   • De programma's voor sociale besparingen, opgelegd in de Europese landen, wekken woede en verzet op onder brede volkslagen. De strijd in Griekenland, Portugal, Frankrijk en elders is hard en tekenend. Bijzonder aanmoedigend is de massale deelname van de jongeren.
   • In Wisconsin in de Verenigde Staten was er een nog nooit eerder vertoonde mobilisering. Werknemers en studenten voerden samen strijd tegen een plaatselijke wet die een aanval betekende op de vakbondsrechten in de overheidssector.
   • De algemene tegenstelling tussen het imperialisme en de nationale bevrijdingsbewegingen neemt toe. We zien dit aan de volksbewegingen in Latijns-Amerika en in de mediterrane landen in het Zuiden en in het Oosten. In de ontwikkelingslanden verzetten de volkeren zich op verschillende manierentegen de imperialistische machten en de lokale reactionaire krachten. Meestal komt dit tot uiting door massabewegingen tegen de hoge kosten voor levensonderhoud, voor lonen en werkgelegenheid of voor een democratisch onderwijs (India, Bangladesh, Burkina Faso, Colombia enz.). In andere gevallen, zoals op de Filippijnen of in Colombia, voeren de revolutionaire krachten een nationaal-democratisch gewapende bevrijdingsstrijd.
3. De huidige economische crisis is de ergste sinds de jaren '30 en ze is nog lang niet voorbij. Het lichte herstel dat de imperialistische instellingen en de media nu benadrukken, is nog uiterst broos. Er kondigt zich nu al een nieuwe crisisgolf aan. De tegenstellingen die aan de basis liggen van de huidige crisis, zijn immers nog lang niet opgelost. We hebben allereerst te maken met de tegenstelling tussen productiecapaciteit en een kredietwaardige vraag als oorzaak voor de huidige crisis van overproductie. Ook de massale staatstussenkomst heeft haar limiet bereikt. Er zullen nog jarenlang programma's voor sociale besparingen aan de orde zijn in heel wat landen die tot over de oren in de schulden zitten. In meerdere landen hebben deze besparingen nu al effect met tragische gevolgen voor de werkers en de arme volkslagen. In elk land plegen de burgerij en de partijen die haar steunen een massale aanslag op de koopkracht van de massa's. Dit gebeurt met de steun van imperialistische organisaties, zoals het IMF en de Europese Centrale bank. In Griekenland, Ierland en Portugal wordt de situatie steeds slechter. Ook de Verenigde Staten kondigen een meerjarenplan van ernstige besparingen aan.

   Hierbij voegen we nog de enorme prijsstijgingen voor olie, grondstoffen en basisvoedselproducten aan toe. Door winstbejag en woekerbeleid van de monopolies, maar ook door de speculatie van de superrijken swingen de prijzen de pan uit. Het is een ware menselijke catastrofe voor de armste landen. Over de hele wereld lijden echter de volkeren onder deze prijsstijgingen. Absolute nood en uitbreidende armoede maken nieuwe mobiliseringen, stakingen en opstanden meer dan waarschijnlijk.

4. De zogenaamde "oplossingen" voor de crisis, uitgedacht door allerlei krachten in de burgerlijke politiek, scheppen nieuwe tegenstellingen en kunnen nieuwe crisissen niet verhinderen. De massale tussenkomst van de staten heeft de kapitalisten en de monopolies versterkt. Anderzijds veroorzaakt het nieuwe offers voor de werkers en de volkslagen. De sociaaldemocraten hangen "keynesiaanse" standpunten aan als uitweg uit de crisis. Maar deze snijden ernstig in de sociale verworvenheden. De illusies, gewekt toen Obama aan de macht kwam, zijn in rook opgegaan. Ook zijn beleid van steun aan de monopolies in de Verenigde Staten maakt immers alleen de rijken nog rijker.

   De sociaaldemocratische en reformistische partijen blijven niettemin verder zoeken naar en geloven in een uitweg binnen het systeem. Ze prijzen de deugden aan van een industrieel en dynamisch kapitalisme. Ze beloven een "gezond, goed functionerend en evenwichtig kapitalisme". Daarmee misleiden ze het volk en zichzelf. De machtsconcentratie in handen van de monopolies en de financiële oligarchie maken de kern uit van het kapitalistische systeem. Uitbuiting van de arbeidskracht, crisis, anarchie en gebrek aan evenwicht in de productie zijn wezenlijk verbonden met de zoektocht naar kapitalistische winst. Men kan hier niet onderuit en de arbeidersklasse zal de macht niet verwerven zonder een socialisering van de monopolies.

5. We zien hoe overal in de imperialistische landen de burgerij zich achter de doorbraak schaart van de nationalistische, populistische en xenofobe partijen die ze beschouwen als een obstakel tegen het communisme. Deze partijen verhinderen het volk zich te bevrijden van de burgerlijke politiek. Ze verhinderen gemeenschappelijke actie met de communisten ten overstaan van de sociaaldemocratie en de liberale pool van de burgerlijke macht die op hetzelfde ogenblik in diskrediet zijn geraakt. Gebruikmakend van sociale demagogie, zaaien zij verdeeldheid onder de uitgebuite en onderdrukte massa's. Ze leiden de volkslagen af van hun vijanden en vermoorden het klassenbewustzijn. Ze staan ten dienste van de heersende macht. Ze richten namelijk een vestingmuur op tegen een echte uitweg uit het kapitalistische systeem, het socialisme.
6. Geconfronteerd met zich opstapelende tegenstellingen, reageert het kapitalistische systeem met aanvallen op de democratische rechten. Er zijn aanvallen op het stakingsrecht en op andere vakbondsrechten. Ondertussen verheffen de burgerlijke rechtbanken het ondernemen en het vrij circuleren van kapitaal tot een heilig recht. Op deze manier onthult de burgerlijke democratie haar klassenkarakter.

   De anticommunistische campagnes en de ontkenning van de historische verwezenlijkingen van de vroegere socialistische landen dienen dezelfde zaak: intimideren van de werkers en de volkskrachten die vechten tegen een kapitalistisch systeem, dat hun problemen niet kan oplossen, en die kiezen voor de revolutionaire weg om een socialistische maatschappij op te bouwen.

   Tegelijkertijd gaat de burgerij ons steeds meer bewaken en neemt ze allerlei repressieve maatregelen onder het mom van de strijd tegen het terrorisme. De veralgemeende gegevensinzameling van allerlei persoonlijke informatie over zowat iedereen is een overtreding van het respect voor het privéleven. Op die manier zet men een uitgebreid apparaat in werking om het hoofd te bieden aan volksopstanden en klassenstrijd.

7. De crisis creëert een tendens tot verandering van de krachtsverhoudingen in de wereld. De tegenstellingen tussen de kapitalistische landen nemen toe. De interventies van de imperialistische krachten in de Arabische landen en in de landen van het Midden-Oosten tonen aan hoe zij onderling rivaliseren. Zij willen hun invloed versterken en hun controle op de olievoorraden en op de transportroutes voor energieproducten verzekeren. De Verenigde Staten klampen zich vast aan hun positie van imperialistische supermacht door nog meer militaire investeringen. Tegelijk concentreren ze hun geostrategische aandacht op Azië. Maar de Verenigde Staten verliezen terrein. De economische groeilanden sluiten bondgenootschappen en gaan de competitie aan voor de verovering van de natuurlijke hulpbronnen, de energiebronnen en de wereldmarkten. De spanningen tussen de Verenigde Staten, de groeilanden, Japan en de Europese Unie verscherpen. Dit kan leiden tot meer protectionisme, tot open conflicten, tot muntoorlogen en uiteindelijk tot militaire conflicten.

   Tegelijkertijd nemen binnen de Europese Unie ook de spanningen tussen de imperialisten onderling toe, tussen de sterkere landen en de landen die het meest door de crisis worden getroffen. Het uiteenvallen van de eurozone zou uiteindelijk de Europese constructie grondig overhoop kunnen halen. Het Frans/Duitse koppel spant zich in om de belangen van de Europese monopolies te redden door het opleggen van een "Europees economisch bestuur" om het monopoliekapitaal efficiënter te dienen.

8. In november 2010 formuleerde de NAVO in Lissabon haar nieuwe strategie. Rekening houdend met de huidige toestand van de wereldmachten, stelt deze strategie een gemeenschappelijke slagkracht ter beschikking om de strategische belangen van de imperialisten te verdedigen. Tegelijk neemt zij hierbij de rol op zich van bemiddelingsagent voor de onderlinge rivaliteiten. In naam van de strijd tegen het terrorisme laat de nieuwe strategie toe om overal in de wereld tussen te komen, met inbegrip van interventies in landen die geen lid zijn van de NAVO. De nieuwe strategie zorgt vandaag voor meer flexibele, beweeglijke en wispelturige interventiekrachten, zoals we zien bij de interventies in Libië en in Ivoorkust. De imperialistische plannen van de VS stemmen overeen met het gemeenschappelijk defensiebeleid van de EU. De NAVO gebruikt het Partnership voor Vrede om haar zone van activiteit en interventie uit te breiden tot andere landen die geen lid zijn. Dit alles kan op geen enkele manier een toename van de spanningen vermijden tussen de grootmachten, uit op overheersing van de strategische regio's, op controle over de energiebronnen en de grondstoffen, om de toegang te garanderen tot de grote bevoorradingsroutes.

... moeten we de communistische partijen en hun massaorganisaties versterken

1. De actuele gebeurtenissen zetten de overgang van het kapitalisme naar het socialisme op de agenda. De communistische partijen spelen een cruciale rol bij het organiseren van de opstand, om richting te geven aan de strijd en om de weg vrij te maken voor het fundamenteel in vraag stellen van het uitbuitersysteem. We kunnen dit overal in de afgelopen en aan de huidige strijd vaststellen. We zien een kwalitatief verschil als de massa's politiek voorbereid zijn, als de voorhoede georganiseerd is, als de partij ideologisch en politiek sterk staat.
2. Het karakter van de partij hangt af van de strategische taak die zij op zich neemt, te weten de socialistische revolutie, in strijd met het burgerlijke systeem. Daarom is een afbakening van elke vorm van opportunisme en electoralisme een essentiële opdracht. We moeten elke illusie van een fundamentele hervorming van het kapitalistische systeem onmiddellijk de kop indrukken en de strategie van de reformistische politieke krachten die de bevrijding van de werkers via geleidelijke hervormingen beloven, ontmaskeren.
3. Wat het karakter van de communistische partijen onderscheidt, is precies hun trouw aan de revolutionaire weg en vandaar ook aan de superioriteit van de klassenstrijd. In de klassenstrijd en in de confrontatie met de burgerlijke krachten versterkt de partij en wordt de arbeidersklasse zich bewust van haar historische taak. Het parlementaire gevecht en het werk binnen de burgerlijke instellingen zijn niet meer dan gewaardeerde middelen om zich beter te kunnen richten tot de massa en om de strijd van de massa te leiden. De opportunisten die het kapitalistische systeem zalig verklaren, geven de klassenstrijd op. Zij zijn volledig opgeslorpt door het parlementaire werk om het systeem te beheren.
4. Een van de kenmerkende eigenschappen van de communistische partijen ligt in de erkenning van de voorhoederol van de arbeidersklasse. De aanwezigheid van de partij op de werkvloer, in de bedrijven, is cruciaal. Het is immers op de werkvloer dat het meest beslissende politieke en ideologische gevecht doorgaat, het fundamentele gevecht tussen arbeid en kapitaal. De partij moet constant haar proletarisch karakter verstevigen, ook door bijzondere aandacht te besteden aan het werk in de vakbonden, de massaorganisaties van de arbeidersklasse. Ze stelt alles in het werk om binnen de vakbonden centra van strijd, van verdediging van de vakbondsstrijd te creëren. Ze zet zich in om de aspiraties en eisen van de werkers te verbinden met de politieke strijd, dat wil zeggen met de strijd voor de omverwerping van de kapitalistische macht. Het belang en de rol van de communisten in de vakbondsbeweging leggen hen grotere verantwoordelijkheden op. Zij moeten vooral een voorbeeld zijn van toewijding, actiebereidheid en vastberadenheid in de verdediging van de arbeidersklasse en haar belangen, in hun strijd en in hun inspanningen om de arbeidersklasse te informeren en praktijkgebonden vorming te geven. Op deze manier kwijten ze zich steeds beter van hun verantwoordelijkheid als communisten ten aanzien van de werkers.
5. De versterking van de communistische partijen en de voorbereiding op de uitdagingen die op hen afkomen, is de belangrijkste opdracht in tijden die voorafgaan aan strijdbewegingen. Eerst en vooral moeten we een goede analyse van de situatie in elk land uitwerken op basis van het marxisme-leninisme. We moeten de klassen en de aanwezige krachtsverhoudingen analyseren en op basis hiervan een revolutionaire strategie en een politiek van sociale bondgenootschappen uitwerken. We moeten een programma opstellen voor onmiddellijke eisen die de behoeften en verlangens van de werkende massa ondersteunen en die ten dienste staan van de revolutionaire strategie.

   Op organisatorisch gebied hanteren de communistische partijen het democratisch centralisme als wezenlijk instrument en proberen ze de toepassing hiervan constant te verbeteren.

6. De communistische partijen moeten in de voorbereiding van de confrontaties hechtere banden smeden met de massa's. Daar waar de werkers strijd voeren, moeten wij aanwezig zijn en de partij bevestigen als een autonome kracht met slogans die de massa mobiliseren. De concrete situatie verschilt van land tot land en het is van vitaal belang dat de partij op een correcte manier de sterktes en de zwaktes en het bewustzijnsniveau van de voorhoede en van de massa kan inschatten. We moeten ook een strategie en een revolutionaire tactiek ontwikkelen, waarmee we de massa in beweging kunnen zetten. De massa's leren van hun ervaringen, op voorwaarde dat de partij hen helpt reformistische en bedrieglijke klippen te omzeilen. Een aangepaste tactiek dient om de massa te begeleiden bij deze revolutionaire bewustwording. Op die manier kunnen we zoveel mogelijk bondgenoten verzamelen onder de kleine en middelgrote boeren, de zelfstandigen en andere volkslagen. Hoe groot of hoe klein ook, een communistische partij doet er alles aan om zich grondig in te planten onder de werkende massa's.
7. Het zal van de ideologische en politieke waakzaamheid van onze communistische partijen afhangen of wij in staat zullen zijn om te profiteren van alle kansen die de crisis ons biedt om het socialisme te propageren. De kapitalistische crisis houdt enorm veel kansen in voor de communisten, want heel wat illusies over de weldaden van het kapitalisme worden de bodem ingeslagen. Het is het moment om al diegenen die uitsluitend kritiek hebben op het neoliberalisme, te overtuigen dat het niet gaat over een keuze van beleid, maar van systeem. Het is het moment om al diegenen die kritiek hebben op het feit dat er geen strenge maatregelen worden genomen tegen de banken en de speculanten, te overtuigen dat de macht van het kapitaal niet hervormd, maar alleen omvergeworpen kan worden. We moeten nu het alternatief van het socialistische systeem naar voren schuiven. In elke massa-agitatie moeten we propaganda maken voor het socialisme. Het mag niet alleen een idee zijn dat we te zijner tijd wel naar buiten zullen brengen.
8. De vooruitgang van de communistische partijen zal voor alles afhangen van hun voorhoederol in de strijd tegen de besparingsplannen, tegen de oorlogsavonturen, voor sociale en democratische eisen evenals voor nationale en sociale bevrijding. De communisten zijn de beste verdedigers van de onmiddellijke belangen, want zij strijden voor een maatschappij zonder uitbuiting van de werkers. De kracht van de arbeidersklasse en de socialeallianties ontwikkelen zich in de dagelijkse strijd. In de strijd verstevigt de partij haar gezag en haar deskundigheid en bouwt zij een sterke aanwezigheid uit in de arbeidsklasse. In de onmiddellijke strijd ontwikkelt het gezag en de massasteun, ontwikkelen de partijen hun bekwaamheid en realiseren ze een stevige inplanting onder de massa. Dit kan alleen in de mate dat de partij haar verantwoordelijkheid opneemt om te mobiliseren, om de massa bewust te maken en te organiseren. Zij doet dit door haar autonome werk als partij en via de aanwezigheid van haar leden in de vakbonden en in de massaorganisaties.
9. Het is belangrijk om voortdurend de manier waarop de partij zich mengt in de massastrijd, te evalueren. We moeten de gevolgde politiek en tactiek, de resultaten voor de versterking van de partij en de massaorganisaties beoordelen. De praktijk van kritiek en zelfkritiek op basis van het marxisme-leninisme is essentieel voor de veralgemening van de verworvenheden en om onze fouten te herstellen. Een partij die deze dialectisch materialistische praktijk onderhoudt, zal het snelst vooruitgaan.
10. De crisis treft alle werkende lagen in de maatschappij.
    • Ze treft de vrouwen via de werkloosheid, het niet optimaal benutten van hun capaciteiten, de arbeidsomstandigheden, de lonen, de specifieke vrouwenrechten en de vele discriminaties. In Tunesië en Egypte stonden de vrouwen op de eerste rij bij de volksopstanden.
    • Ze treft de migrantenarbeiders, de vluchtelingen, de mensen zonder papieren. Wij brengen in het bijzonder hulde aan de stakingen en strijdbare betogingen van de mensen zonder papieren in Frankrijk voor fatsoenlijk werk met volledige rechten.
    • Ze treft ook de jeugd, slachtoffer van de stijgende werkloosheid, van de besparingen in het onderwijs en in de sociale zekerheid, van de onzekere tewerkstelling en van de verlenging van de beroepsloopbaan. Dit is voor de communistische partijen een gelegenheid om haar rangen te verjongen door het rekruteren van nieuwe krachten uit een generatie die "het beu is" en die op zoek is naar een reële uitweg die het socialisme hun biedt. Het is voor de communistische partijen meteen ook een kans om hun werkmethodes te verjongen, om zich aan te passen aan het tijdperk van de elektronica en de directe communicatie, in combinatie met de klassieke methodes. De mogelijkheden voor mobilisatie die worden geboden door deze nieuwe methodes, zijn ten overvloede bewezen in de recente revoltes in de Arabische landen en elders.
11. In al het werk onder de massa vormt de versterking van de partij door het rekruteren van nieuwe leden een absolute prioriteit. De richting en het succes van toekomstige strijdbewegingen zal afhangen van de opbouw van een onwankelbare partij.

    De onderdompeling in de klassenstrijd is een uitstekende kans om een nieuwe generatie van kaders en leden op te leiden. Een groot deel van de huidige jeugd, en zeker de generatie die de golf van anticommunisme van na 1989 onderging, heeft nooit een crisis van een dergelijke omvang of ernst gekend. Nu moeten zij zich voorbereiden om hun revolutionaire rol in de loop van de komende decennia op te nemen.

12. De internationale samenwerking tussen communistische partijen moet dringend vooruitgaan. Dit moet sneller vooruitgaan op globaal en op regionaal niveau via bilaterale en multilaterale ontmoetingen. We bekampen dezelfde vijand, het imperialisme. We ondergaan dezelfde aanvallen. We delen dezelfde zorgen en hebben dezelfde doelen. Er bestaan heel wat mogelijkheden tot overleg, samenwerking en onderlinge hulp, die we maximaal moeten benutten. Elkaar helpen houdt voor alles in dat we de mogelijkheid scheppen om van elkaars ervaringen en van vergevorderde verwezenlijkingen te leren. Dit moet gebeuren op theoretisch en politiek gebied, in domeinen zoals de opbouw van de partij, de leiding in de massastrijd, de opbouw van de massaorganisaties. We moeten veel intensiever onze ervaringen uitwisselen in de klassenstrijd, in verkiezingscampagnes, in massacommunicatie en in agitatie. Onderlinge hulp en solidariteit zijn essentieel.

Werkers over de hele wereld, laten wij ons verenigen!

[1] Verklaring van het 18e ICS, Verklaring over de crisis, mei 2009; Algemene besluiten van het 19e ICS, De communistische partijen en de verdieping van de crisis van het kapitalistische systeem, mei 2010.

http://www.icsbrussels.org >ics@icsbrussels.org