- Wil van der Klift: Twee jaar geleden, werd tijdens het Congres van de TKP, het begrip 'neo-Ottomanisme' op grote schaal gebruikt en nam dat een belangrijke plaats in de basisteksten van het congres in. Sommige congresafgevaardigden begrepen niet goed wat deze term precies betekent binnen de actuele politieke conjunctuur. Wat was het voornaamste doel van de Communistische Partij van Turkije (TKP) met de invoering van deze term voor de politieke strijd van de partij?
- Kemal Okuyan
- "We stellen al sinds het begin dat de Partij van de Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP), die aan de macht kwam in 2002 en sindsdien aan de macht is, een historische verandering betekende in Turkije. Deze transformatie heeft een reactionair, niet een progressief karakter. Kortom hij is gericht op het uitwissen van alle resultaten van de burgerlijke revolutie, die eindigde in Turkije in de twintiger jaren van de vorige eeuw.
De TKP, met de antikapitalistische strijd als het hoofdbestanddeel van haar strategie, heeft natuurlijk niet de fout gemaakt om het oude regime te verdedigen. Niettemin heeft de TKP nooit geaarzeld oppositie te voeren tegen de operatie die van Turkije een religieus-reactionair, meer pro-Amerikaans en marktgericht land wil maken, en die de onderdrukking van de werkende klassen zal doen toenemen. Wij hebben de politieke kracht van de AKP altijd beschouwd als een belangrijk onderdeel van de mondiale herstructureringen in het post-Sovjet-tijdperk en niet alleen als een binnenlandse aangelegenheid van Turkije."
- Is dat de reden waarom het concept van het 'neo-Ottomanisme' aan belang heeft gewonnen voor jullie?
- K.O.
- "Er bestaat een serieus verband tussen de veranderingen die aan de gang zijn binnen de kapitalistische orde in Turkije en de gebeurtenissen die plaatsvinden in onze regio. Deze correlatie houdt niet uitsluitend verband met de geografie van de islam. Zowel de 'kleurenrevoluties' die plaatsvonden in een aantal ex-Sovjet-republieken als het uiteenvallen van Joegoslavië wijzen op hetzelfde verschijnsel: je ziet afscheiding gepaard gaan met decentralisatie en vermarkting. Turkije als een snijpunt tussen de Balkan, het Midden-Oosten en de Kaukasus, en met een bevolking van meer dan 70 miljoen mensen kon als land niet buiten deze operaties blijven. Bovendien, als een oude bondgenoot van de VS, moest het een regionale rol in deze operatie spelen. In die zin was 'Neo-Ottomanisme' beide, zowel het definiëren van de terugkeer van Turkije in termen van zijn verleden als het vaststellen van zijn regionale rol. Ik moet overigens vermelden dat dit concept allereerst werd gebruikt door Rechts in Turkije in het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw, niet door ons."
- Wat zijn dan de kenmerken van het 'neo-Ottomanisme'?
- K.O.
- "Het neo-Ottomanisme herinnert ons aan de laatste periode van het Ottomaanse Rijk. Een islamitische staat verschillend van landen als Saoedi-Arabië en Iran; een staat waar het concept van een openbare seculiere samenleving is ingeruild voor dat van een religieuze gemeenschap en waarbij de algemene rechten werden ingeruild voor een charitatief cultureel systeem met een lossere centrale politieke macht. De lokale samenleving en politiek krijgen een grote manoeuvreerruimte toegewezen. Zoals in het geval van hetOttomaanse Rijk, heeft dat tot doel om een systeem van staten/provincies op te zetten. Maar we moeten niet vergeten dat dit systeem niet alleen past bij Turkije maar ook enkele andere Arabische landen omvat. De overambitieuze en flexibele bourgeoisie van Turkije wil natuurlijk de motor worden van dit proces. Maar toch is de echte eigenaar van dit proces de VS, die hebben besloten gebruik te maken van Turkije. Niemand moet de economische, politieke en ideologische invloed van Turkije op Irak, Syrië, Palestina, Egypte en enkele Afrikaanse staten onderschatten. Men moet ook de grondbeginselen die de islam levert in deze context niet vergeten."
- We weten dat je de nadruk hebt gelegd op de relatie tussen 'neo-Ottomanisme' en de verkiezing van Obama tot president van de VS. Wat voor een relatie bedoel je dan?
- K.O.
- Het was overduidelijk dat na Bush in de Verenigde Staten een president aan de macht zou komen met een heel ander voorkomen. De politiek van Bush was voor sommigen complete waanzin, maar dat gaf de VS tegelijkertijd de mogelijkheid een nieuwe aanval te doen. Bush bestempelde iedereen als vijand, terwijl Obama de VS een groter bereik geeft door gebruik te maken van het intimiderende beleid van zijn voorganger. Zo bezien is Obama de aanvulling op Bush.
We zeiden al de hele tijd dat een zwarte VS-president met islamitische wortels nieuwe initiatieven zal realiseren in het Midden-Oosten en Afrika: het tot op zekere hoogte in bedwang houden van Israël en verzoening tot stand brengen met islamitische spelers. Onze voorspellingen worden stuk voor stuk werkelijkheid. De VS hebben al een lange tijd gemarchandeerd met de Moslim Broederschap. We weten ook dat, zolang de VS Israël in bedwang houden, Hezbollah en Hamas niet in verwarring raken door de aanwezigheid van de Amerikanen in de regio.
In Afghanistan kwam aan het licht dat er gesprekken met de Taliban worden gevoerd. En precies op dat moment werden ze ook verlost van bin Laden. Diegene die beweren dat de islamitische bewegingen streven naar een anti-imperialistische houding hebben het compleet verkeerd. De relaties die deze bewegingen hebben met kapitalistische groepen is zeer sterk en de islam biedt grote voordelen voor de tirannie van de markt. In deze fase neemt het belang toe van Turkije als tussenpersoon voor het aanmoedigen en assisteren van de VS. De AKP zei nadrukkelijk tegen VS: 'We kennen deze regio, jullie moeten naar ons luisteren.' Met het presidentschap van Obama is de taak voor de AKP eenvoudiger geworden. Turkije heeft een belangrijke bijdrage geleverd in het in lijn brengen met de VS van de islamitische organisaties in Irak, Palestina, Egypte en elders."
- Ben jij van mening dat het noodzakelijk is de ontwikkelingen in het Midden-Oosten in dit perspectief te plaatsen?
- K.O.
- "De woede van het volk tegen de politieke machten in Egypte, Tunesië en elders is een feit. Het waren niet de imperialisten die deze boosheid creëerden. We weten hoe de beweging van de arbeidersklasse zich ontwikkelde in Egypte de afgelopen jaren. Maar we moeten ook nauwkeurig volgen wat de VS trachten te doen in deze regio. Kortgeleden begonnen de VS de reactie van het volk meer en juister te plaatsen in de context van democratie en mensenrechten. Zelfs in Turkije steunde de AKP open of in het geheim een tijdlang bepaalde linkse partijen en organisaties. Jammer genoeg is er nog niet een leiderschap naar voren gekomen die de woede van het volk verder kan ontwikkelen in een revolutionaire richting. Uiteindelijk zijn alle ontwikkelingen zo gegaan als de VS hadden gepland. We mogen niet blind zijnvoor dit feit en gewoon roepen: 'Lang leve de revolutie'. Onze taak is op basis van ons klassenperspectief deze operatie te beoordelen."
- Welke betekenis heeft het Koerdische vraagstuk in het licht van deze ontwikkelingen?
- K.O.
- "Het bestaan van het Koerdische volk wordt al decennialang ontkend; niet alleen in relatie tot haar taal, maar zelf haar bestaan werd niet geaccepteerd. Koerden reageerden op deze onmenselijke houding met een opstand die begon in de vroege jaren tachtig en creëerden een echte volksbeweging. Aan de andere kant is er een objectieve relatie tussen imperialistische projecten en de eisen van onafhankelijkheid in het verleden en de eisen voor autonomie die vandaag de dag gesteld worden. Dit vraagstuk van convergentie is niet iets dat de Koerdische beweging alleen kan oplossen.
Het versterken van de lokale autoriteiten, het verzwakken van de centrale autoriteit op basis van kapitaal en religie, staat ook op de agenda van de AKP. In dit opzicht is er niets dat de Koerdische beweging compleet kan ontkoppelen van deze projecten behalve het versterken van de socialistische beweging, van de beweging op klassenbasis. Het is een ander vraagstuk of het Koerdische vraagstuk zolang kan wachten of niet. Maar, net zoals onze reactie, zelfs onze vijandigheid tegenover Saddam ons niet verhinderde tegenstander te zijn van de invasie in Irak, kan de Koerdische kwestie ons verzet tegen de imperialistische projecten en de kapitalistische agressie niet verzwakken.
Daarom strijden we tot aan de kern om het socialistische alternatief te versterken tegen de 'neo-Ottomanen', tegen de Amerikaanse marionetten die dromen van een keizerrijk."
