Joke Stip tijdens haar speech op 1 mei in Enschede (Foto NCPN-Twente).
Joke Stip (*)
Op 1 januari 2008 werd de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMo) ingevoerd. Deze wet, die uitgaat van economisch concurrerend denken, leidt tot verdere privatisering, afbraak van de thuiszorg en uitbuiting van de thuishulpen en is dus daarmee de hoofdreden van het slagveld in de thuiszorg.
Gevolg van de WMo is, dat de overheid (de landelijke politiek, met uitzondering van de SP) haar verantwoordelijkheid voor de zorg heeft afgeschoven op de gemeenten.
Gemeenten moeten vanuit de beschikbare gelden van de WMo, naast thuiszorg, een groot aantal voorzieningen bekostigen zoals welzijnswerk, integratieprojecten e.d. en mogen zelf prioriteiten stellen waaraan zij de gelden besteden.
Bij de aanbestedingen is het recht op zorg niet meer gericht op dat wat nodig is, namelijk kwaliteit, maar op de beschikbare gelden en hebben de
gemeenten - om het budget passend te krijgen - de kostprijs verlaagd over de ruggen van de thuishulpen, met als gevolg dat gevestigde zorginstellingen afhaken en niets ondernemen om het personeel te behouden. Vele thuishulpen werden ontslagen, of werden overgenomen door schoonmaakorganisaties als Asito (met dochteronderneming TSN) en CSU (met dochteronderneming Tzorg), beide monopolisten in de schoonmaakbranche. Immers, winstgevende thuishulpen zijn prima voor hun onderneming c.q. instelling, maar zodra zij financieel niet meer aantrekkelijk zijn kunnen ze gaan.
Omdat ook ik bij de eerste aanbestedingsronde in het najaar van 2007 mijn baan dreigde te verliezen, heb ik samen met een drietal collega's (vriendinnen) het actiecomité Verontruste Thuiszorgmedewerkers Enschede gevormd. Wij hebben daarbij steun gekregen van de vakbond AbvaKabo FNV, de NCPN en de SP. We demonstreerden bij het Gemeentehuis in Enschede, met als doel de gemeente onder druk te zetten vanwege de lage prijsstelling waarop de zorginstellingen moesten inschrijven. Een grote groep collega's was daarbij aanwezig.
Omdat de bereidwilligheid van de instelling waar ik werkte (Livio) ver te zoeken was, hebben wij de or gevraagd om samen met ons actiecomité een motie van wantrouwen tegen het bestuur in te dienen. Het resultaat van dit alles was dat deze zorginstelling toch onder de kostprijs heeft ingeschreven en daardoor een miljoenenverlies heeft geleden, maar wij - thuishulpen - konden weer twee jaar verder.
De tweede aanbestedingsronde, in het najaar van 2009, beloofde weinig goeds. Doordat de gemeenten - in Twente 12 gemeenten - de kostprijs verder verlaagden, haakten de grote zorginstellingen af en deden niet meer mee aan de aanbesteding. Gevolg was dat een paar kleine zorginstellingen (zonder vacatures) en twee grote schoonmaakorganisaties Asito en CSU, eerder genoemd, zich aanboden en de thuishulpen graag wilden overnemen, als zij hun cliënten zouden meenemen. Maar wel tegen een lager salaris, ruim twee euro per uur minder. Schandalige uitbuiting, vond het actiecomité, dus weer op de barricaden!
Via Jan Kramer van de vakbond AbvaKabo hoorden wij dat de wethouders van de 12 Twentse Gemeenten, belast met de WMo, overleg hadden in Enschede. Met een grote groep thuishulpen zijn wij het kantoor binnengevallen en hebbende vergadering verstoord. Wethouder Wallinga voerde het woord.
Onder het toeziend oog van de camera van RTV Oost heb ik Wallinga ter verantwoording geroepen. Ik heb hem verweten een asociaal beleid te voeren door over de ruggen van deze hardwerkende thuishulpen de kostprijs te verlagen en dat hij met zijn rechts-liberale ideeën beter kon overstappen naar een andere politieke partij.
Met de vakbond AbvaKabo FNV hebben wij vervolgens in juli 2009 de thuiszorg ten grave gedragen, door een doodskist te installeren op het plein voor het gemeentehuis van Enschede. Opnieuw steunden de NCPN en de SP onze acties.
Bij een manifestatie in Den Haag, op initiatief van de SP, heb ik de AbvaKabo FNV op hun verantwoordelijkheden gewezen. De strijd voor de werkende klasse moet daadwerkelijk worden gevoerd, want alleen met onderhandelen kom je er niet.
Ook op dit moment is het actiecomité weer actief, omdat de bond een convenant met het schoonmaakbedrijf, waar veel thuishulpen voor werken (in totaal rond de 3000 in Nederland), heeft gesloten zonder raadpleging van haar achterban. Het actiecomité heeft geconstateerd dat het convenant niet wordt nageleefd en heeft de AbvaKabo FNV daarop gewezen. En opnieuw wordt er door de bond weinig of niets ondernomen. Maar wij gaan door!
Waar deze verregaande privatisering toe leidt, kun je in de media lezen:
Ontslagaanvraag voor 650 thuishulpen bij Viva Zorggroep in Haarlem. Thuishulpen kunnen blijven, maar moeten 20 procent salaris inleveren. Overname door TSN, de schoonmaakmonopolist, van het failliete Meavita in Groningen.
De manager van de productie-eenheid Zorg van de gemeente Enschede vindt het niet meer vanzelfsprekend dat iemand huishoudelijke hulp krijgt. Kijk eerst maar eens of er iemand in je omgeving (buren) kan helpen. 'Noaberschap' heet dat. En op 30 april jl. las ik in Dagblad Tubantia nog het bericht dat de thuiszorginstelling Bureau SPV in opspraak is.
De SP, afdeling Enschede, heeft een onderzoek naar de directrice, Anita Ramnarain, ingesteld i.v.m. frauduleuze handelingen, het negeren van cliënten en het niet verlenen van zorg waar cliënten recht op hebben. En dan mag zo'n vrouw zich Twentse zakenvrouw van het jaar en Etnische Zakenvrouw van het jaar noemen.
Het huidige rechtse kabinet gaat de komende jaren hard door met de afbraak van de zorg. De gevolgen daarvan zullen zijn, nog meer failliete instellingen en dus nog veel meer ontslagen, of werken voor een lager loon.
Ons actiecomité zal in Enschede blijven strijden voor een rechtvaardige beloning en kwalitatieve goede zorg aan mensen die het nodig hebben en verwacht van de vakbond AbvaKabo FNV dat zij ons daarin steunt.
Jammer daarbij is dat je moeilijk grote groepen thuishulpen bij elkaar kunt krijgen. Immers door het kapitalistisch systeem, waarin afhankelijkheid wordt gecreëerd, durven mensen niet meer voor hun rechten op te komen, omdat ze bang zijn hun baan te verliezen.
(*) Enigszins aangepaste speech van Joke Stip tijdens 1 mei-viering in Twente dit jaar.