De onafhankelijke denktank LEAP/E2020 analyseert de mondiale ontwikkelingen op financieel, economisch, politiek en sociaal terrein, en publiceert zijn bevindingen en vooruitzichten in het maandelijks online bulletin GEAB. Hij doet dat uitdrukkelijk vanuit een Europees perspectief en biedt zo enig tegenwicht tegen de dagelijkse stroom van analyses waarin de Amerikaanse en Britse belangen centraal staan. De huidige wereldwijde crisis is volgens het onderzoeksteam een mondiale systeemcrisis, die de wereld zoals wij die nu kennen, fundamenteel en blijvend zal veranderen. Deze maand bespreken de onderzoekers de ingrijpende ontwikkelingen die zij in het komend half jaar voorzien voor de westerse bankensector.
Persbericht bij GEAB nr. 58 (16 oktober 2011)
Precies zoals wij voorspeld hebben, is de wereld in de tweede helft van 2011 steeds verder aan het afglijden naar een mondiale geopolitieke ontwrichting, naar de volgende fase van de mondiale systeemcrisis, waarin monetaire, financiële, economische, sociale, politieke en strategische crises samenkomen. Nadat in 2010 en begin 2011 de mythe van een herstel en een uitweg uit de crisis is ontmaskerd, overheerst nu onzekerheid in de besluitvormingsprocessen van landen, ondernemingen en individuen, en neemt alom de angst voor de toekomst toe. Om ons heen zien we de symptomen: sociale uitbarstingen, politieke verlamming en/of instabiliteit, terugkeer van de mondiale recessie, twijfels over het voortbestaan van banken, valutaoorlogen, het verdampen van meer dan 10 biljoen dollar aan spookactiva in drie maanden tijd, wijdverbreide permanente en toenemende werkloosheid, ...
Deze catastrofale financieel-economische omstandigheden zullen in de eerste helft van 2012 leiden tot een drievoudige krimp in de westerse bankensector: daling van het personeelsbestand, kelderen van de winsten en tenslotte het verdwijnen van 10 tot 20 procent van de westerse banken. Tegelijkertijd neemt natuurlijk de rol van de sector en zijn belang in de mondiale economie drastisch af, met directe gevolgen voor de bankinstellingen in de andere delen van de wereld en voor de andere financiële spelers, zoals verzekeraars en pensioenfondsen.
De Anglo-Amerikaanse media, de president van de Verenigde Staten en zijn ministers, de deskundigen in Washington en op Wall Street, en de mainstream media wereldwijd, allemaal wijzen zij de laatste maanden bij alles wat te maken heeft met de mondiale systeemcrisis meteen met de beschuldigende vinger naar Griekenland en de euro. Wij zien natuurlijk ook de Europese problemen en de crisis op het 'oude continent', maar we willen de oorzaken die gelegen zijn in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Japan, nadrukkelijk in onze analyse blijven betrekken. Per slot van rekening zijn wij de enige denktank die de crisis heeft voorzien en de verschillende fasen ervan redelijk nauwkeurig heeft voorspeld. Ons anticipatiemodel geeft al meer dan vijf jaar zulke goede resultaten, dat we het niet zullen inruilen tegen louter vooroordelen die ons het zicht op de toekomst benemen. Daarom zullen wij de propaganda en de kant-en-klare meningen laten voor wat ze zijn en trouw blijven aan onze anticipatiemethode, om zo de werkelijkheid te analyseren en te begrijpen, niet op basis van de criteria van de wereld van vóór de crisis, maar binnen het kader van de wereld erna.
Zo is het uiterst verontrustend dat de G-20 zich vooral blijft bezighouden met de euro, terwijl de centrale vraag van de toekomst de dollar is. Blijkbaar heeft de enorme mediamanipulatie vanuit Washington en Londen weer succes gehad en is de onvermijdelijke discussie over de dollar als centrale mondiale valuta op de lange baan geschoven. Wij voorzien dat er voor het einde van 2012 niets van de G-20 te verwachten zal zijn. De regeringsleiders zullen blijven praten en doen alsof ze handelen, terwijl ze de moeilijke sleutelvragen uit de weg gaan. De recente aankondiging van een vergroting van de middelen van het IMF is een voorbeeld van deze struisvogelpolitiek. De enige landen die de IMF-fondsen zouden kunnen vullen, zijn die van de BRICS-groep (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika), en die zouden wel gek zijn als ze een instelling zouden financieren waarin ze nog steeds slechts een marginale invloed hebben. Dergelijke aankondigingen zijn eigenlijk alleen maar bedoeld om de indruk te wekken dat er op internationaal niveau nog een gemeenschappelijke wil tot handelen bestaat. Het ontwaken uit deze illusie in de komende maanden zal dan ook des te pijnlijker zijn.
Als het thema 'bankensector' ter sprake komt, denkt men altijd als eerste aan de City en aan Wall Street. En terecht, want Londen (sinds meer dan 200 jaar) en New York (sinds bijna 100 jaar) vormen de twee centra van het internationaal financieel systeem en zijn de zetels bij uitstek van de belangrijkste mondiale bankiers. Elke mondiale bankencrisis - en trouwens elke belangrijke ontwikkeling in de bankensector - begint en eindigt in deze twee steden. Het modern mondiaal financieel systeem is immers de enorme en onophoudelijke kringloop van door en voor deze twee steden gecreëerde (virtuele of reële) rijkdom. De krimp van de westerse bankensector, die binnenkort begint en enkele kwartalen zal duren, is een gebeurtenis van historische omvang en kan daarom alleen begrepen worden als we eerst de rol van Wall Street en de City in dit financieel debacle onderzoeken. Griekenland en de euro spelen daarin natuurlijk ook een rol, maar alleen als ontstekingsmechanismen: de Griekse schuld is het directe gevolg van corrupte praktijken van banken in het verleden, die nu voor iedereen zichtbaar worden; en de euro is de speld waarmee de huidige financiële luchtballon zal worden doorgeprikt.
We hoeven alleen maar naar de City en Wall Street te kijken om de toekomst van de westerse bankensector te voorspellen, want daar komen bij wijze van spreken 'de kudden bankiers elke avond bij elkaar om hun liquiditeitsbehoefte te stillen aan de dollarbron'. Voor de bankmedewerkers ziet het beeld er momenteel duister uit, zelfs voor de 'sterren' onder hen. Wall Street en de City kondigen met grote regelmaat massaontslagen aan, die natuurlijk ook gevolgen hebben voor de banken in de secundaire financiële centra zoals Zwitserland, de eurozone en Japan. In twee golven zijn tot nu toe in totaal enkele honderdduizenden banen verdwenen, eerst in 2008-2009 en daarna vanaf het einde van het afgelopen voorjaar. En deze tweede golf wordt alsmaar krachtiger naarmate de maanden verstrijken. Geconfronteerd met de huidige mondiale recessie, het opdrogen van de kapitaalstromen naar de VS en het VK als gevolg van de actuele geopolitieke en economische veranderingen, de enorme financiële verliezen van de afgelopen maanden en allerlei vormen van regulering die langzaam het super-winstgevend bancair en financieel model van de afgelopen tien jaar afbreken, hebben de bestuurders van de belangrijke westerse banken geen keus: ze moeten tot elke prijs zo snel mogelijk diep snijden in de kosten. En de eenvoudigste oplossing is het ontslaan van tienduizenden medewerkers. Maar in plaats van een gecontroleerd proces zien we bijna elk half jaar dat de bestuurders van de westerse banken merken dat ze de omvang van de problemen blijkbaar onderschat hebben en dus gedwongen zijn opnieuw massaontslagen aan te kondigen. Omdat er in november en december in de VS een politieke en financiële 'perfecte storm' dreigt, verwachten wij begin 2012 een nieuwe ontslaggolf.
De westerse bankensector begint in zekere zin steeds meer te lijken op de westerse staalindustrie in de jaren 70 van de vorige eeuw. De staalbaronnen dachten de heersers van de wereld te zijn, ze bemoeiden zich zelfs met de wereldpolitiek door zich actief te mengen in het uitbreken van de wereldoorlogen. Onze 'grote handelsbankiers' meenden dat ze (in de woorden van de bestuursvoorzitter van Goldman Sachs) god waren of tenminste de heersers van het universum. De staalindustrie was decennialang het 'speerpunt' van economische macht en de uitdrukking van de economische potentie van een land. Macht werd uitgedrukt in tientallen miljoenen ton staal, zoals in de afgelopen decennia in miljarden aan bonussen voor de bestuurders en handelaren van handelsbanken. En dan veranderen de omstandigheden, voor de staalindustrie in een tijdsbestek van 20 jaar, voor de banken binnen twee of drie jaar. Toename van concurrentie, kelderende winsten, massaontslagen, verlies aan politieke invloed, einde aan enorme subsidies en tenslotte nationalisatie en/of herstructurering resulteerden in een staalsector die minimaal was, vergeleken met zijn hoogtijdagen. Een dergelijke ontwikkeling staat volgens ons de westerse bankensector in 2012-2013 te wachten.
Op Wall Street moesten in 2008 Goldman Sachs, Morgan Stanley en JP Morgan zich van de ene dag op de andere omvormen tot gewone zakenbanken om voor redding door de overheid in aanmerking te komen. In de City moest de Britse overheid grote delen van het bankensysteem nationaliseren en draagt de Britse belastingbetaler tot op de dag van vandaag de kosten, ook omdat de aandelen van de banken in 2011 opnieuw gekelderd zijn. Overigens geldt voor de gehele westerse bankensector dat deze private of beursgenoteerde financiële spelers praktisch niets meer waard zijn en hun beurswaarde in rook is opgegaan. Dit biedt landen natuurlijk de mogelijkheid over te gaan tot nationalisatie tegen lage kosten voor de belastingbetaler. Wij zijn ervan overtuigd dat de regeringen in de VS, Europa en Japan het volgend jaar deze stap zullen moeten zetten. Of het nu Bank of America, CitiGroup of Morgan Stanley in de VS is, RBS of Lloyds in het VK, Sociéte Générale in Frankrijk, Deutsche Bank in Duitsland, of UBS in Zwitserland, enkele zeer grote instellingen die eigenlijk 'too big to fail' zijn, zullen omvallen. En zij zullen in hun val een hele reeks kleine en middelgrote banken meesleuren, zoals Max Bank in Denemarken, die onlangs failliet is gegaan.
Geconfronteerd met deze ontwikkelingen zullen voor de overheden de middelen snel uitgeput raken, zeker in deze tijden van bezuinigingen, lage belastinginkomsten en publieke wrevel over het redden van banken. De politieke leiders zullen daarom prioriteit gaan geven aan het beschermen van de belangen van de spaarders en de bankmedewerkers (twee terreinen waar veel electoraal gewin te halen is) in plaats van het veiligstellen van de belangen van de bankdirecties en de aandeelhouders (electoraal niet interessant en economisch gezien zinloos zoals 2008 heeft aangetoond). Een en ander zal resulteren in een hernieuwde val van de aandelenkoersen van de financiële instellingen (inclusief de verzekeringen) en daardoor een toename van de financiële onrust bij de hedgefondsen, de pensioenfondsen en andere spelers die traditioneel zeer nauw verbonden zijn met de westerse bankensector. En dat zal op zijn beurt zonder twijfel de kredietverlening verder verminderen, waardoor de recessie zich nog meer zal verdiepen.
Bron: www.leap2020.eu