Zeventig procent kapitaal 'gekapt'

De Griekse partij en het werknemersfront Pame tonen regelmatig hun kracht. Alleen georganiseerd en volhardend optreden, op straat, in buurten, instellingen en bedrijven is het antwoord op de aanvallen van het kapitaal (Foto: mkhalili/Flickr/cc/by-nc-nd).

Giorgos Sifonios, voorzitter van de vakbondsdelegatie op de staalfabriek 'Helliniki Halivourgis Industry'. De staalarbeiders staken al bijna een half jaar met steun van Pame, het vakbondsstrijdfront. "Wij vechten door tot de overwinning!" Op zondag 1 april jl. organiseerden zij een concert met veel populaire muziek om hun strijd te vieren. De NCPN bezocht de staalfabriek in december gedurende de 13de Internationale bijeenkomst van communistische en werkerspartijen. Zie ook Manifest 12 van 2011 en nummer 2 van 2012. (Foto: Manifest/wvdk)

Misschien was 'gekaapt' juister geformuleerd. De bedoeling werd al snel duidelijk. Via het 'kappen' (haircut) [1] van obligaties verdwenen eind maart ruim 250 miljoen euro uit de kas van de 'Organisatie voor Arbeiders Woningen' (OEK).

Deze reserves - dus eigenlijk het vermogen van mensen die daarvoor gewerkt hebben - stonden bij de 'Bank van Griekenland' (BvG) te boek als het zogeheten 'Gemeenschappelijk Kapitaal'. Onder deze titel vallen de reservedeposito's van verzekeringsfondsen en andere organisaties, die de sociale wetten uitvoeren. De BvG beroept zich op een wetsartikel om te staven dat het juridisch in orde was het hele kapitaal van de OEK onder deze titel te brengen en vervolgens als obligaties te investeren. Overigens zonder het de OEK te vragen...

Dezelfde 'haircut' werd toegepast op de 'Organisatie voor Arbeiders Woningen' (OEE voor bouwvakkers) en op de verzekeringsfondsen, die ook hun deposito's bij de BvG hebben. Gezondheidszorg en onderwijs volgden en zo begint de kettingreactie duidelijk te worden voor de bevolking als gevolg van het leenakkoord om de schulden te betalen.

Zonder dat de sociale instellingen daarom werd gevraagd, wordt 70 procent van hun kapitaal bij de BvG omgeturnd in obligaties, die dan weer 'verdwijnen' of geldig zijn tot 2042! Zo'n 30 procent blijft nog over als activa, die door de instellingen daadwerkelijk geïnd kunnen worden. Toen het ziekenhuis 'Aghii Anargyri' de BvG om een verklaring vroeg, was het antwoord: "Uw totale kapitaal, dat tot 9-3-2012 onder het gemeenschappelijk kapitaal viel en geïnvesteerd was op grond van de bestaande bepalingen, bedroeg 1.881.411 euro. De nominale waarde van het actief gemeenschappelijk kapitaal dat u toekomt, kwam op 12-3-2012 neer op 1.075.878 euro na de afronding van het herstructureringsprogramma van de Griekse schuld. Op 12-3-2012 was de beschikbare waarde 575.347 euro".

Op grond van de regeringsbesluiten wordt een deel van het aanvankelijke kapitaal van een deposito definitief geschrapt ('gekapt'). De rest wordt weer omgezet in obligaties, die van de instelling zijn, maar waar de instelling pas aan mag komen als ze verlopen en dat is in de meeste gevallen over 30 jaar...

Voor de OEK waren deze bedragen respectievelijk 365.169.123 euro op 9 maart 2012, 'gekapt' tot 208.820.699 euro en met een 'lopende waarde' (dus opneembaar) van slechts 111.671.072 euro!

1997: de wet was al klaar

Volgens de wet wordt het beschikbare kapitaal van overheidsinstellingen en verzekeringsfondsen naar de BvG overgeheveld, die als beherend orgaan functioneert voor de deponeerders en het beschikbare geld investeert in titels van de Griekse overheid op grond van de keuze van de ministeries van Financiën, van Gezondheid en Sociale Verzekeringen. Welke wet? Die dateert uit 1997 en droeg de titel 'Beperking en verbetering van de efficiëntie van overheidsuitgaven'. Volgens deze wet waren verzekeringsfondsen en andere instellingen, die onder het publieke recht vallen, verplicht hun geld onder te brengen onder het hoofd 'Gemeenschappelijk Kapitaal' (zie boven), beheerd door de BvG. Dezelfde wet bepaalt dat de activa van die gemeenschappelijke kas geïnvesteerd worden in mobiele waarden voor de Griekse overheid.

De wetten lagen dus allang klaar. Dat dit verstrekkende gevolgen zal hebben voor de sociale voorzieningen hoeft geen betoog. Het kapitalistisch economisch systeem moet ongeïnvesteerd kapitaal vernietigen om een krach te ontlopen of te boven te komen, hetgeen ooit lukte met oorlogen. Dat zou tegenwoordig niet meer lukken, zelfs niet met een nieuwe wereldoorlog. Daarvoor is de hoeveelheid ongeïnvesteerd kapitaal te groot. Hetzelfde systeem moet ook van arbeidskracht af en het grootste deel van de wereldbevolking is 'overbodig'. In plaats van minder werken en verdeling van geproduceerde rijkdom, betekent dat in het kapitalisme meer werkloosheid en intensivering van werk voor degenen die dan wel een baan hebben. Dit lijkt tegenstrijdig, als je geen rekening houdt met winstbejag.

'Chinees' lonenperspectief als remedie

"Als China een groot industrieel land wordt, dan zie ik niet hoe de werkende bevolking van Europa het zal uithouden in de concurrentie zonder tot op het niveau van z'n concurrenten af te dalen (Time, 3 september 1873).

Geen continentale, maar Chinese daglonen, dat is nu het doel waar het Engelse kapitaal naar streeft" (Karl Marx, 'Het kapitaal', dl. 1, p. 622, Griekse uitgave).

Op dinsdag 20 maart jl., tijdens een persconferentie in Australië, beschreef het hoofd van het IMF in grote lijnen de langetermijnplanning voor Griekenland om 's lands economie competitiever te maken: "Het gaat pijn doen, maar er moet zo breed mogelijk steun komen op regerings-, parlementair- en ...sociaal niveau", zo luidde het oordeel. Gevraagd naar de recente vermindering met 22 procent van het minimumloon in Griekenland, was het antwoord: "Vergeleken met het minimumloon van andere Europese landen is dat in Griekenland 50 procent hoger dan in Portugal, 17 procent hoger dan in Spanje en het veelvoudige van andere landen, zoals Kroatië... In Griekenland, net zoals in Ierland en Portugal, kan men de concurrentiepositie verbeteren en in zekere zin overgaan tot een devaluatie door de arbeidskosten te verminderen".

Ondertussen is deze lijst van vergelijkingen door de troika (geuit tegenover het Europees Parlement) uitgebreid met o.a. Bulgarije en Roemenië (Balkan!). Opvallend is, dat bij loonvergelijkingen nooit gesproken wordt over de flinke verschillen in de kosten voor het levensonderhoud. Griekenland is in West-Europa het enige land op de Balkan met vergelijkbare kosten. Op de vraag, of zij het over verlaging van de arbeidskosten had ná de recente vermindering van het minimumloon met 22 procent, antwoordde de IMF-chefin, dat nog maar de helft van de weg afgelegd was met het oog op verbetering van de concurrentiepositie, eraan toevoegend dat "er geen andere oplossing is dan vermindering van de arbeidskosten per eenheid product". De Bank van Griekenland nam de rol op zich van 'loonbegraver'. Via een Interim Rapport voor het Monetair Beleid van maandag 19 maart schatte deze bank, dat in het tijdvak 2012-13 de lonen zullen instorten.

Marx en Time hadden het over China in hun tijd en het Engelse kapitaal toen. Het idee blijft hetzelfde, hooguit de verhoudingen zijn enigszins veranderd. Het IMF mag het over Kroatië, Portugal en Griekenland hebben - nog net niet helemaal 'derde wereld'- maar de hele logica glijdt wel in de richting van steeds minder levenskansen en steeds meer sociale afbraak voor de meesten en in de achterhoofden van het internationaal kapitaal leeft zeker de droom van 'derdewereldlonen'. Steeds vaker wordt er gesproken over hoe goedkoop daar de arbeidskosten zijn en hoe veel beter dus hun concurrentiepositie vergeleken bij die van Europa, ook al mag de ontslagen premier Papandreou dan ooit in het najaar uitgeroepen hebben "wij worden geen India!"

Politieke demagogie past steeds meer in het proces van afglijden richting sociale afgrond. In het DNA van het kapitalisme zit winstbejag. Dus afroming van steeds meer meerwaarde en verlaging van de lonen. Meerwaarde is onbetaalde arbeid. De Balkan en vooral de Oost-Europese landen lenen zich hiervoor om redenen die we hier niet kunnen uiteenzetten.

Maar bij deze ontwikkeling hoort nog iets anders: steeds meer sociale onrust, verzet en oproer, die in extremere vormen eerst tot politieke en later ook economische omwentelingen kan leiden. Wél individueel, maar collectief en massaal heeft nog geen enkele bevolking de hand aan zichzelf geslagen. We zullen niet ophouden het te zeggen: organisatie en nog eens organisatie van de sociale onlustgevoelens totdat de "onteigenaars onteigend worden".

Noot

[1] hetzelfde woord is in het Grieks overgenomen. Ook in het Nederlands overigens.