Truke
Rinze Visser
Als je zoals ik als kind de Tweede Wereldoorlog meemaakte, dan zitten er allerlei herinneringen in je hoofd, waarvan er altijd enkele een aparte zitplaats in je hersens hebben. Voor mij zijn dat onder meer die nacht waarin tussen de Duitsers en de Canadezen heftig om onze woonplaats gevochten werd. Het geschiet en gebulder met soms ogenblikken van angstaanjagende stilte vergeet je nooit. En zeker niet toen onze moeder ons - drie kinderen - een voor een naar een hopelijk veiliger adres in de buurt bracht. Als laatste werd ik, misschien omdat ik de oudste was, overgebracht.
Angstige en eenzame minuten, als laatste te moeten wachten. Maar ook dat andere, zoals ik dat nog steeds noem, was het schip met stro. Dat schip lag met nog andere schepen aan het vaarwater waaraan ook wij woonden, enkele honderden meters verderop, afgemeerd. Jongens, en ook meisjes meen ik, marcheerden door de straten van ons dorp. Aan hun kleren kon je zien dat ze daarin op stro geslapen hadden, in 'het schip met stro'. Op de vraag aan mijn moeder, wat dat voor kinderen waren, antwoordde zij dat dit de Mussertjeugd was, een Nederlandse variant van de Hitlerjeugd in nazi-Duitsland.
Het is heden ten dage al bijna normaal dat communisme en fascisme, daar waar het dienst kan doen aan het hooghouden van het kapitalisme als beste - of als het minst slechte - systeem, op één lijn geplaatst worden. Totalitair tegenover democratie, in die trant. Het doel is om de grote tegenstelling tussen fascisme en communisme, het fascisme als meest felle anticommunisme, het fascisme als meest brutale uitdrukkingsvorm van het kapitalisme weg te moffelen, uit het denken van de mensen te rammelen. Steeds te moeten lezen, steeds maar in radio- en tv-programma's te moeten horen dat communisme - lees ook socialisme - en fascisme twee loten van dezelfde stam zijn, dat moet voor nog levende communistische verzetsstrijders, voor nabestaanden die familieleden en vrienden betreuren, een verschrikking zijn. Een grove openbare belediging, waartegen nauwelijks verweer mogelijk is.
Wat is er en wordt er al niet geprobeerd om het verzetswerk van communisten en de CPN (Communistische Partij van Nederland) te kleineren en te blameren. Kapitalen aan BVD- en CIA-gelden zijn daarvoor ingezet; en denk niet dat dit nu niet meer gebeurt. Om te voorkomen dat communisten als heldhaftig, als onverzettelijk tegen onrecht zullen worden gezien. Communisten moeten gezien worden als slecht volk dat mensenrechten vertrapt en op zijn gunstigst als vasthoudend aan iets dat achterhaald is. Want men moet het zó zien: ook in deze tijd van ernstige crisis van het kapitalisme is de hoofdtoon dat kapitalisme eeuwig is en er geen alternatief is.
Voor alles wat men opschrijft, en dat geldt ook voor schrijver dezes, is er minstens één aanleiding. Voor mij waren het er deze keer twee. De ene is een verschenen boek van R. Harthoorn (geen communist), van wie de arrestatie van zijn communistische vader in 1941 een aanleiding is geweest en waarin wordt aangetoond dat Nederlandse inlichtingendiensten en politieapparaten al ver voor de oorlog hun diensten verleenden aan het Duitse fascisme bij het bestrijden van communisten, in dit geval in de regio Den Haag. Duitse communistische vluchtelingen werden de dood ingejaagd. Nederlandse communisten en hun partij werden bespioneerd, hun besturen geïnfiltreerd. Dat alles onder verantwoordelijkheid van de toenmalige regeringen. In oorlogstijd werd daarmee gewoon doorgegaan, wat veel communisten het leven heeft gekost. De andere aanleiding is het optreden van minister Kamp(VVD) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een tv-programma, waarin hij zich weer eens ontpopte als een keiharde, superrechtse afbreker van alles wat sociaal is, als een hater van de arbeidersbevolking. De juiste man op de juiste plaats...
Tegenover werkloze mensen, waarvan velen zich blauw solliciteerden en nog steeds geen werk kunnen krijgen beweerde deze held van het kapitaal - die in het pas genoemde boek als communistenjager niet misstaan zou hebben - dat er dan wel wat aan deze werkzoekenden zou mankeren, dat ze bij zichzelf eens moesten nagaan wat er met hen mis is. Met andere woorden: aan het systeem, zelfs niet in crisis, kan het niet liggen, dan moet het aan de mensen zelf liggen...
Als ik dan denk aan dat 'schip met stro', aan die overtocht in die oorlogsnacht; als ik dan denk aan al die communisten die in de moeilijkste tijd die je je maar kunt voorstellen, opkwamen tegen sociale afbraak, tegen verarming, tegen overheersing, voor zelfrespect van het gewone volk en dat met doodsgevaar; als je dan denkt aan het heersende kapitalisme, dat nu weer zijn beste asociale beulen op de werkende mensen, de zieken en gepensioneerden afstuurt; als je denkt aan minister Kamp, als één van die 'beste' mensen dan is, om hier nu tegenwicht aan te bieden, een nieuwe, tweede communistische golf nodig!
De tegenwoordige steeds in beeld zijnde woordvoerders in het bestrijden van het onrecht, die hun verhalen beginnen met 'er moet nu eenmaal bezuinigd worden' of 'we zullen allemaal een stapje terug moeten' zullen moeten beseffen dat deze voor de beulen van nu 'mooie woorden' zijn en klappen in het gezicht van het toenemend aantal mensen dat de strijd tegen de kapitalistische asociale afbraak willen aangaan.