François Hollande (SP), de nieuwe president van Frankrijk, op bezoek bij een lid van het verzet uit de Tweede Wereldoorlog (Foto: Flickr/cc/by-nc-nd)
In november 2010 voorspelde de onafhankelijke Europese denktank LEAP/E2020 al dat in 2012 de socialistische kandidaat de Franse presidentsverkiezingen zou gaan winnen. Dat is inmiddels inderdaad gebeurd: François Hollande volgt Nicolas Sarkozy op. Welke gevolgen heeft deze machtswisseling voor de mondiale systeemcrisis? In het aprilnummer van het online bulletin GEAB gaat het onderzoeksteam uitgebreid in op de betekenis ervan voor Frankrijk, de eurozone, de Europese Unie en, op mondiaal niveau, de NAVO, de G20 en de BRICS-groep.
Persbericht bij GEAB nr. 64 (16 april 2012)
De overwinning van François Hollande betekent het begin van een reeks strategische aardverschuivingen die van grote invloed zijn op Europa, en die een duidelijke versnelling teweegbrengen in de geopolitieke veranderingen, die sinds het begin van de mondiale crisis in 2008 op wereldschaal plaatsvinden. Wat dat aangaat, zijn het resultaat en de impact van de Franse presidentsverkiezingen (en de Franse parlementsverkiezingen op 17 juni) veel belangrijker dan die van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november. Daarin staan Barack Obama en Mitt Romney, twee kandidaten die massief gefinancierd worden door Wall Street, tegenover elkaar tegen de achtergrond van een algehele verlamming van het Amerikaans politiek systeem.
Hoewel Frankrijk veel minder machtig is dan de Verenigde Staten, neemt het, zowel op Europees als op mondiaal niveau, vooral door zijn rol binnen Europa een strategische positie in, waardoor het een sleutelrol speelt in de vormgeving van de 'wereld na de crisis'. François Hollande heeft heldere ideeën over Europa en de Franse rol daarin, en hij heeft duidelijk verklaard actief de mogelijkheden van samenwerking met de opkomende BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) te willen onderzoeken.
Daarmee maakt hij een einde aan het gebrek aan visie en Europese strategie, dat het presidentschap van Nicolas Sarkozy karakteriseerde. Toen was sprake van een in de recente geschiedenis van het land ongekende loyaliteit met de Amerikaanse grootmacht en een onvoorwaardelijke integratie in de as Washington/Tel Aviv waar het de belangrijkste fundamentele geopolitieke problemen betrof (De enige periode waarin op een vergelijkbare manier afstand werd gedaan van een soeverein internationaal beleid was tijdens Vichy-bewind dat slaafs nazi-Duitsland volgde). Frankrijk was deze afgelopen vijf jaar van het internationaal toneel verdwenen, maar staat nu op het punt om een opmerkelijke comeback te maken, zelfs los van het politiek karakter van de nieuwe president.
Wij voorzien in de eerste twee jaren van de nieuwe Franse regering twee duidelijke trends:
François Hollande is vooralsnog met betrekking tot het buitenlands beleid erg terughoudend geweest, ten eerste omdat dat voor de Fransen geen centraal verkiezingsthema was, en ten tweede omdat het niet gebruikelijk is fundamentele veranderingen op dit gebied vooraf aan te kondigen. Er is echter een overvloed aan argumenten voor dergelijke veranderingen en de doorvoering ervan zal in de publieke opinie, die zich onder Sarkozy verraden voelde door de trouw aan Amerika, waarschijnlijk geen problemen opleveren, ook omdat er geen haast geboden is.
Zo heeft Hollande in de kwestie van de Franse reïntegratie in de gezamenlijke militaire organisatie van de NAVO, waartoe Sarkozy had besloten, verklaard dat hij zich zal baseren op een objectieve evaluatie van de voor- en nadelen van die beslissing. Het resultaat daarvan is al bij voorbaat bekend, omdat de vertrekkende president nergens over onderhandelde, en dus niets kreeg, in ruil voor de Franse terugkeer. Het zal een actie met twee snelheden worden: op korte termijn een aanvullende eis in termen van militaire sleutelposities voor Frankrijk binnen de NAVO en vervolgens de oprichting, uiterlijk in 2015, van een Europese defensiepoot buiten de NAVO, maar wel daaraan gekoppeld.
Frankrijk zal hierbij kunnen rekenen op de steun van de meeste landen van het Europees vasteland, die door de Libische en Afghaanse avonturen definitief overtuigd zijn van de noodzaak van radicale veranderingen binnen de Atlantische alliantie. Geholpen door een hogere financiële bijdrage van de Europeanen in de kosten van hun eigen defensie, zullen de VS, die zelf te maken hebben met drastische reducties in hun militair budget, die veranderingen wel moeten accepteren. Alleen het Verenigd Koninkrijk zal zich in eerste instantie verzetten tegen deze ontwikkeling, maar daarna toch gaan meedoen, omdat het niet meer beschikt over de financiële, militaire en diplomatieke middelen voor een eigen beleid.
In navolging van Duitsland, dat al duidelijk betrokken is bij een proces van diplomatieke samenwerking met de BRICS-landen, zal Frankrijk op mondiaal niveau een meer strategische aanpak kiezen op basis van een gemeenschappelijke Europese gedachtegang. Die zal gericht zijn op het formuleren van een gezamenlijk actieplan voor de eurozone en de BRICS-landen met betrekking tot de internationale organisaties (zoals het Internationaal Monetair Fonds en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties) en in het bijzonder met het oog op een fundamentele herziening van het internationaal monetair systeem, namelijk het vervangen van de Amerikaanse dollar als de centrale pijler ervan. De G20-top van medio 2013 in Moskou zal de eerste resultaten van deze ontwikkeling markeren.
Alleen al door deze twee veranderingen te stimuleren - en men mag ervan uitgaan dat het er meer zullen worden - draagt de nieuwe Franse regering met haar onmiskenbaar Europese aanpak op beslissende wijze bij aan de ontwikkeling van het bestuur van 'de wereld na de crisis'.
Bron: www.leap2020.eu
Vertaling en bewerking: Louis Wilms.