Overzicht deelnemers Luik. Op de voorgrond Erik Gerritsma en Job Pruijser. Niet zichtbaar Maarten Muis (Foto: Uli Brockmeyer/KPL).
Wil van der Klift aan het woord. Daarachter Allan Simons, Bram Jumelet en Jan Ilsink (Foto: Uli Brockmeyer/KPL).
Maarten Muis (*)
Op 21 en 22 april hielden de vier communistische partijen uit Duitsland, België, Luxemburg en Nederland (DKP, PVDA-B, KPL, NCPN) hun zevende, jaarlijkse internationale conferentie. Dit jaar waren delegaties van de Luikse PCB en van het 15de Arrondissement van Parijs van de Franse PCF als gast aanwezig. Doel van de conferentie was het beoordelen van de actuele politieke en economische situatie in de EU en in de betreffende landen met het oog op de vakbondsstrijd in de verschillende landen.
Het theoretisch deel werd, zoals al enige jaren gebruikelijk, opgevolgd door een praktisch deel. Deze keer stond het uitwisselen van het optreden van de partijen in de bedrijven en de vakbeweging centraal.
De conferentie werd gehouden in de Waalse industriestad Luik. Herwig Lerouge (PVDA) benadrukte bij de opening dat de samenwerking van deze vier partijen inmiddels meer is dan alleen meningen en ervaringen uitwisselen. De vier partijen kunnen terugkijken op gezamenlijke acties bij de strijd van Luxemburgse en Belgische staalarbeiders, met een hoofdrol voor Arcelor-Mittal, gezamenlijk optreden van PVDA en DKP bij acties bij Opel in Antwerpen, een gemeenschappelijke persconferentie in Luxemburg en een drietalige brochure over de privatiseringen van de post en kortgeleden de gemeenschappelijke verklaring over een gewelddadige overval door een Duitse privémilitie op stakende Belgische arbeiders van Meister, een toeleveringsbedrijf voor de automobielindustrie.
De conferentie werd geopend met een analyse van de dominante positie van het Duits kapitaal. Georg Polikeit (DKP) hield een inleiding getiteld: 'Euro-Imperialisme-Euro-crisis' (zie www.ncpn.nl). Hierin behandelde hij de jongste ontwikkelingen in de EU met het Fiscaal Pact, waarmee de Duitse premier Merkel, in samenwerking met de Franse president Sarkozy, het Duits model van strenge begrotingsdiscipline, loondumping en afbraak van sociale zekerheid in heel Europa probeert door te drukken. In de discussie of de euro zal verdwijnen, betoogde Georg dat de kernlanden zich dit helemaal niet kunnen permitteren en daarom alles doen om de val van de euro te voorkomen.
De Duitse, Italiaanse en Franse werkgeversverbanden hebben het politiek personeel in de parlementen de marsrichting voorgeschreven voor het behouden van de euro. Alleen ingebed in de EU en met een gezamenlijke munt kan het Duits kapitaal zich handhaven als 'global player' in de steeds veranderende krachtsverhoudingen, economisch, militair en politiek.
Er is onder marxistische wetenschappers consensus dat de strategie van het kapitaal nu vooral gericht is op het afwentelen van de kosten van de crisis op de werkende bevolking. In de discussie, hoe het verzet hiertegen te organiseren, wees Georg op de verschillen tussen de Europese landen. Niet alleen zijn er wel degelijk tegenstellingen tussen Europese bedrijven in handen van nationaal en transnationaal kapitaal, met de politieke consequenties daarvan voor betrokkenheid bij de politiek van de EU. Daarnaast hebben de nationale vakbonden soms verschillende opvattingen hoe op te treden tegen de verslechteringen die door EU-beleid worden afgedwongen. Volgens Georg gaat het ook met name om het afdwingen van een ander EU-beleid, naast het steunen van het verzet dat aan de basis optreedt in de verschillende landen.
Ali Ruckert (KPL) wees erop dat van communisten een strategie voor versterking van de eenheid binnen de arbeidersklasse wordt verwacht en dat we door bondgenootschappen aan te gaan met andere strijdbare delen in de samenleving het klassenbewustzijn en het inzicht in de noodzaak van het socialisme onder de bevolking moeten versterken.
Georg Polikeit wees in zijn reactie op succesvolle politieke acties bij de EU-referenda en de strijd rond de Port Package (havenwetgeving). Communisten moeten vooral oog hebben voor wat de noodzakelijke, eerstvolgende stap is. Daarbij is de vraag cruciaal hoe we ons moeten verhouden tot de te hervormen EU zelf en de rol van politieke reformisten in dit proces.
Wil van der Klift (NCPN) benadrukte dat de West-Europese communistische partijen nu de wil om te vechten voor de verdediging van elk recht en tegen elke bezuiniging moeten tonen.
Volker Metzroth (DKP) bracht een grondig uitgewerkte bijdrage over het bedrijvenwerk van de DKP in de laatste decennia en de rol van eenheidsvakbonden daarin. Volker benadrukte de speciale situatie van West-Duitsland, dat vanaf 1945 tot de annexatie van de DDR gebruikt werd als etalage van het kapitalisme. Dit bewust tonen van West-Duitsland als een betere en meer welvarende kapitalistische natie heeft gevolgen gehad voor het politiek bewustzijn onder vakbondskaders en arbeiders in de kernsectoren. De DKP heeft haar leden altijd gestimuleerd actief op te treden in de vakbonden. Lessen uit het verleden, met als belangrijkste de nederlaag van de gespleten arbeidersbeweging in 1933, hebben geleid tot het standpunt dat communisten zich moeten inzetten voor een politieke en organisatorische eenheidsvakbond. Het zwaartepunt van het huidige werk van de DKP ligt bij een meerjarige campagne met als doel arbeidstijdverkorting met volledige loon- en werkgelegenheidsbehoud weer tot het actuele thema van de gehele arbeidersbeweging te maken.
Wil van der Klift (NCPN) legde de conferentie uit hoe het 'polderen' in Nederland ontstond. Het sociaal partnerschap met de daarbij horende afgedwongen klassenvrede leidde overwegend tot grote verslechteringen voor de werkende klasse in Nederland. De periode startte begin tachtiger jaren (Akkoord van Wassenaar) en viel samen met de teloorgang van de CPN. Posities in de vakbeweging en in de bedrijven raakten de communisten sindsdien grotendeels kwijt. De NCPN heeft er de laatste jaren veel werk van gemaakt om de contacten te herstellen, onder meer door de krant Manifest als platform voor strijdbare, progressieve vakbondsbestuurders aan te bieden. De ontwikkeling in de Nederlandse vakbeweging richting meer strijdbaarheid geeft nieuwe kansen voor een succesvol optreden van communisten. Het is daarom dat de partij een Buitengewoon Congres hield over dit thema en de leden opriep actief te worden in de vakbonden.
Ali Ruckert, voorzitter van de KPL, vertelde hoe in de eerste naoorlogse decennia er naast een socialistische en christelijke ook een revolutionaire vakbond was, die met name in de staalindustrie een massabasis had. Deze machtsbasis maakte het mogelijk dat onder leiding van de communisten 12.000 staalarbeiders in de jaren '70 van de vorige eeuw een oproep ondertekenden voor nationalisering van deze kernindustrie. De vakbonden gingen echter een samenwerking met de werkgevers en de regering aan in de zogenaamde 'tripartite', het Luxemburgs 'polderen'.
Communisten konden tijdens de grote herstructureringen in de industrie wel grote sociale verbeteringen afdwingen, maar de afname van hun invloed niet remmen. De laatste tien jaar groeit het verzet tegen de manipulatie van de automatische prijscompensatie, de index waarmee de lonen automatisch aangepast worden aan de prijzen. Dit verzet is vooral geïnitieerd door de KPL en wordt overgenomen door de vakbonden. De campagne tegen de privatisering van de post bracht de partij ook nieuwe leden uit deze sector en er ontwikkelde zich meer officiële contacten met vakbondsbestuurders. De KPL heeft sinds oktober 2011 ook weer zetels in drie gemeenteraden.
Alice Bernard (PVDA), verantwoordelijk voor vakbondspolitiek binnen de partij, vertelde de conferentie over de ontwikkeling die de partij heeft doorgemaakt met betrekking tot het optreden in de vakbonden. Ook al was vakbondspolitiek theoretisch altijd een belangrijk gebied voor de partij, in de praktijk waren er toppen en dalen. Zo kende de partij ook een links-radicale fase in de jaren negentig, die veel schade heeft teweegbracht in de contacten met de vakbondskaders. Die fase is gecorrigeerd en nu wordt eraan gewerkt zoveel mogelijk kameraden actief te laten zijn in de vakbeweging, ook als officiële vertegenwoordigers. De partij hecht vooral veel waarde aan deelname door partijgenoten aan regionale en centrale acties van de Europese vakcentrale. Voor het partijwerk in de bedrijven organiseert de PVDA bedrijfsgroepen, waarin nu een vierde van de leden georganiseerd is. Devies is daarbij om aan te sluiten bij de concrete belangen en ervaringen van de collega's. De landelijke campagnes van de partij, zoals de Miljonairstaks, moeten bij die strijd in de bedrijven een steunende rol spelen.
In talrijke verdere bijdragen, die wegens plaatsgebrek niet allemaal besproken kunnen worden, gingen deelnemers in op concrete ervaringen van bedrijvenwerk en vakbondspolitiek. Namens de DKP hield onder meer Ulrike Schmitz een inleiding over het werk van de bedrijfsgroep van de partij bij Volkswagen in Braunschweig/Wolfsburg. Thomas Lierman (SDAJ, jongerenorganisatie van de DKP) sprak over jongeren en vakbondspolitiek. Jan Ilsink (NCPN) vertelde over de ervaringen die NCPN heeft opgedaan tijdens het houden van interviews over de veranderende arbeidssituatie in verschillende sectoren en hoe met deze groep arbeiders een eisenpakket te formuleren. Gilbert Simonelli (KPL) hield een inleiding over de situatie binnen de vakbeweging in Luxemburg en de groeiende invloed van communisten.
Ondanks de verschillen in historische ontwikkeling tussen de partijen was er overeenstemming over dat communisten als gewone vakbondsleden moeten bijdragen aan de versterking van deze grootste klassenorganisatie. Het doel van communistische bedrijfsgroepen is niet om de betere vakbondsgroepen te zijn, maar om het politiek alternatief van hun partijen te verspreiden en de mogelijkheid tot handelen te tonen in de richting van systeemverandering.
De conferentie praktiseerde ook concrete internationale solidariteit door een steunverklaring namens de vier partijen te sturen aan de stakende arbeiders van de Griekse staalfabriek 'Heliniki Halivourgis Industry'.
De coördinatiegroep gaat de bijdragen aan deze conferentie toegankelijk maken voor geïnteresseerden. Er komt ook nog een gezamenlijke resolutie met de conclusies van deze conferentie over de politiek van de EU en het noodzakelijke antwoord van de Europese vakbeweging. De organisatie van deze conferentie, de vertalers van de bijdragen, de tolken en de grote inzet van lokale kameraden van de PVDA bij de verzorging van eten en drinken, was weer een stap voorwaarts in de samenwerking. De achtste conferentie in 2013 zal in Luxemburg gehouden worden, waarna in 2014 de DKP de gast gevende partij zal zijn. De tiende bijeenkomst zal weer in Nederland plaatsvinden.
(*) Mede gebaseerd op het verslag van Volker Metzroth op www.kommunisten.de.