Anna Ioannatou
Centraal in de talloze debatten in medialandschap gedurende de afgelopen weken stonden de 'scenario's' over de mogelijke regeringscoalities na de verkiezingen van 17 juni, waarbinnen (schijn)dilemma's een belangrijke rol speelden en dingen als euro, leenakkoord, memorandum en verblijf in de EU uit elkaar geplukt werden alsof het losstaande zaken zijn om de mensen ervan te overtuigen dat er wezenlijke verschillen zijn tussen de politieke partijen (zie voor redactionele analyse van de uitslag: www.ncpn.nl).
De regering die uiteindelijk binnen twee dagen uit de bus kwam, is zeker geen uiting van de volkswil, want nu regeren toch weer de beide voormalig grote partijen, die al sinds 1974 aan de macht zijn, zij het ook met de steun van Demokratisch Links, een afsplitsing van Syriza. Dus de beide partijen, die de leenakkoorden en het memorandum ondertekend hebben.
Erg lang zal het waarschijnlijk niet duren tot de volgende verkiezingen, want een stabiele politieke superstructuur is nu eenmaal niet mogelijk bij een in crisis verzinkende economische basis en zeker de Griekse versie ervan, op dit moment de zwakste schakel.
De mogelijkheid van weer nieuwe verkiezingen binnen een kort tijdsbestek werd trouwens al voor de verkiezingen als een groeiende mogelijkheid aangestipt.
Vanaf twee weken voor de verkiezingen werden er geen opiniepeilingen meer gepubliceerd, wat een eind maakte aan het gokken met kiezers stuwende percentages. De discussies raakten steeds meer van inhoud ontbloot en wat pretendeert een democratische procedure te zijn, werd een slijtageproces met demagogische toppers (zo lanceerde Syriza de kreet "Syriza of memorandum") waar de meeste mensen moe van zijn (de helft van de Syriza-stemmers geeft trouwens aan niet vanwege de antimemorandum-houding op die partij te hebben gestemd). De mensen willen een oplossing voor hun problemen en een 'bom' in het bestaande politieke stelsel.
Een opiniepeiling met de vraag waarom de mensen op 6 mei op een bepaalde partij stemden, bleek interessante resultaten op te leveren. Wat Syriza betreft: bijna 60 procent gaf aan een klap te willen uitdelen aan het politieke stelsel (hetzelfde percentage gold trouwens ook voor degenen die om dezelfde reden op de fascistische 'Gouden Dageraad' stemden) en een zeer klein percentage gaf aan dat de eenheid van links het motief was.
Dat laatste plaatst grote vraagtekens achter de polemiek tegen de communisten (KKE) vanwege het feit dat deze partij niet massaal kiezers zou trekken, omdat ze de 'samenwerking van links' weigert. Syriza bleef in de richting van de KKE lonken in de weken voor de verkiezingen van 17 juni om haar 'magere procentjes' (aldus de insinuaties) toch maar aan Syriza toe te voegen. De ironische toon was niet het enige teken van de arrogantie die Syriza na het verkiezingssucces van 6 mei tentoonspreidde.
De hanengevechten tussen de Nea Dimokratia en Syriza van de afgelopen maanden (wie wordt nummer 1) doen heel sterk denken aan de decennialange schijngevechten tussen Nea Dimokratia en Pasok sinds de jaren '80. Niet dat er geen verschillen zijn op het gebied van wat te doen om het bestaande economische stelsel (kapitalisme) te redden. Maar daar blijft het dan ook bij.
De allure, die Syriza zich heeft aangemeten sinds 6 mei, is helemaal in de Pasok-stijl. Bekend is dat veel kaderleden van de laatste - vooral uit het vakbondswezen, maar niet alleen - naar Syriza overgelopen zijn, plus een flink deel van de Pasok-stemmers dat zijn begunstigde positie als de 'adel' van de werkende klassen kwijt is. Een veel gehoorde uitdrukking van verschillende kanten is dan ook dat de Pasok naar Syriza verhuisd is. Let wel: men spreekt niet over een verschuiving, maar over een verhuizing!
De Pasok ontkent het niet eens, maar Syriza schijnt het hier niet graag over te hebben gezien de reacties in debatten en interviews. Dus eigenlijk is er sprake van een nieuw bipolisme, die in het Griekse politieke leven geïntroduceerd wordt om op het oude schema door te borduren, maar dan - als het niet lukt - moeten er wel stukjes aangeplakt worden, omdat anders een parlementaire meerderheid niet meer haalbaar is, zelfs niet met de bonus van 50 zetels.
Een ander interessant gegeven is, dat de grote meerderheid van de kiezers opgeeft niet uit de EU te willen (dus niet alleen niet uit de euro, maar zelfs niet uit de EU). Dit maakt de zaken niet makkelijker voor de KKE als partij met een duidelijke eis tot uittreding. Trouwens, sterke tendensen binnen Syriza willen dit ook, maar de officiële politiek naar buiten toe bij monde van de leiding is: blijven. Dit is niet de enige tegenstrijdigheid in hun gelederen.
Interessant was een uitspraak van de Bond van Griekse Industriëlen, waar kiezers op zouden moeten letten, maar die natuurlijk niet aan de grote klok werd gehangen: "Het zou wenselijk zijn als er een regering gevormd werd waarin ook Syriza zit". Iets wat tot nadenken zou moeten stemmen. Ondertussen is de houding t.o.v. de KKE er een van 'lonken' en standjes geven: een artikel in Syriza's krant 'Avgi' (Dageraad) was getiteld "Kameraad" (in de aanspreekvorm), waarin, terugkijkend op de geschiedenis vanaf de eerste partijsplitsing in 1968, de leden van de KKE gevraagd wordt nog eens bepaalde standpunten van hun leiding onder de loep te nemen, die nu tot niets meer leiden.
En wat zijn die standpunten? De strategie aangenomen op het 15de Congres (1996) en verder uitgewerkt op het 16de, 17de en 18de Congres. De KKE zou haar historische rol op zich moeten nemen en oude twisten vergeten (twee pogingen - 1968 en 1989 - tot ontbinding van de KKE via het bekende 'mutatie'proces). De leiding van de KKE "kiest de verkeerde vijand op het verkeerde moment". De artikelschrijver 'weet verder niets' van de 'spiekbriefjes', die de leiding van Syriza uitdeelde aan tv, radio en kranten, volgens welke de leiding van de KKE opgesplitst zou zijn in degenen die voor samenwerking zijn met Syriza, en degenen die tegen zijn! En ook niets van de pogingen tot omkopen, waarbij Syriza probeerde KKE-leden te verleiden tot het aanvaarden van leuke baantjes in hun toekomstige staatsapparaat...
Dit en nog veel meer ging vooraf aan de verkiezingen van 17 juni. Zeker is dat het land een periode is ingegaan van groeiende destabilisatie. Zeker is ook dat dit voor het kapitalisme in zijn algemeenheid geldt.
Syriza is nu de grootste oppositiepartij, net als bij tijd en wijlen de Pasok, die nu met haar vroegere 'vijand' samen regeert. Er is een stilte in het land gevallen. De mensen zijn teleurgesteld over zo'n beetje alles en iedereen. De sfeer is bevroren zeker vergeleken bij wat zich de laatste twee maanden afspeelde. Een stilte na de storm, maar ook voor een (nieuwe) storm: maandag 2 juli komt (kwam) de troika weer in het land na een lange afwezigheid vanwege de verkiezingen. In een land met een haar welgezinde regering, maar een volk dat niet wil...