Anna Ioannatou
"We wisten van meet af aan al dat dit programma onmogelijk toegepast kon worden, want er was nergens een succesvol voorbeeld te vinden. Ook vanwege het feit dat Griekenland aan de euro meedoet, waardoor het land zijn munt niet mag devalueren om zijn concurrentievermogen terug te winnen", aldus P. Roemeliotis, ex-vertegenwoordiger van Griekenland in het IMF (Internationaal Monetaire Fonds), een aantal weken geleden.
Deze mededeling, die in leidende kringen heel wat consternatie teweegbracht, kwam op een moment dat de VS zich sterker in de politiek van de eurozone - tegen Duitsland - begonnen te mengen en weer - met Griekenland als middelpunt - vroegen om een nieuwe 'haircut'. Het betreft de schuld die behandeld wordt door de Centrale Europese Bank, die niet heeft meegedaan aan de vorige 'haircut' en die Griekse obligaties heeft gekocht voor 30 procent van hun nominale waarde, volgens publicaties in de pers.
De vraag is wat er bedoeld wordt met deze verklaring. Dat Griekenland beter af zou zijn met een nationale munt en dat dat eigenlijk al nodig was vanaf de ondertekening van het eerste memorandum van 2010 voor de 'herstructurering' van de schuld. Ook de vorige directeur van het IMF had het in een toespraak voor het Griekse parlement op 8 december 2010 over de noodzaak tot een interne devaluatie in Griekenland, wijzend op hetzelfde argument: dat er geen nationale munt was om te devalueren, zodat de Griekse regering op deze manier de crisis zou kunnen bestrijden.
Dat is inderdaad een instrument dat gebruikt zou kunnen worden als een vorm van crisisbeheer binnen een kapitalistische economie, hetgeen dan ook betekent devaluatie van lonen, pensioenen enz. afgezien nog van de devaluatie van kapitaal... Bovengenoemde uiting heeft in elk geval weer eens het gespeculeer aangezwengeld over de vraag: drachme of euro?
Het is waarlijk voor de 'gewone man' (en vrouw) niet makkelijk om precies te begrijpen waar de schoen wringt in de uiterst verwarrende informatiestroom van de laatste jaren en vooral in de laatste maanden met de twee opeenvolgende verkiezingen.
Duidelijk voelbaar is natuurlijk wel de forse daling van de levensstandaard voor een flink gedeelte van de bevolking. Maar welke partij bestrijdt dit nu echt? De KKE (Communistische Partij Griekenland) hield zich aan haar belofte - gedaan onmiddellijk na de verkiezingen van 6 mei - aan het nieuwe parlement een wetsontwerp voor te leggen inzake de afschaffing van de beruchte memoranda, het leenakkoord, het zogeheten middellangetermijn-programma en de wetten voor de toepassing van dit alles. Andere partijen, zoals Syriza (werd tweede zowel op de verkiezingen van 6 mei als die van 17 juni), vroegen voor de verkiezingen om annulering van de memoranda om later over te gaan tot een vage eis tot opnieuw onderhandelen. Hetzelfde dus als de drie partijen, die uiteindelijk na 17 juni een regering vormden.
Met bovengenoemd voorstel tot een wetsontwerp willen de communisten de bevolking informeren over de werkelijke teksten van het leenakkoord en de memoranda, die nooit volledig aan het parlement zijn voorgelegd. De KKE verbindt de afschaffing van de memoranda met een unilateraal schrappen van de schuld en een uittreden uit de Europese Unie. Erg duidelijke, maar geen gemakkelijke taal, die haar prijs opeist, want gezien de verkiezingsuitslagen is de overgrote meerderheid van de bevolking bang om de EU (en de euro!) te verlaten, kennelijk voorlopig nog de voorkeur gevend aan niet al te grote politieke sprongen.
Alleen echter met deze politieke eisen, die verbonden moeten worden met het perspectief van een globalere politieke omwenteling, aldus de KKE, kan het komen tot een hechte en sterke volksbeweging, die de belangen van de werkende (en werkloze) mens verdedigt. Eisen die naar het schijnt onder de huidige omstandigheden voor de meeste mensen (nog) te ver gaan.
Van de andere partijen komt vooral Syriza in een moeilijke positie: voor of tegen het KKE-voorstel stemmen? Aanvankelijk waren de reacties ironisch. Zo zei een parlementslid van Syriza, tijdens een interview gevraagd naar commentaar: "Wij heten de KKE welkom, tot voor kort vonden ze het nep tegen het memorandum te zijn" daarmee insinuerend, dat de KKE hypocriet gehandeld zou hebben door voor de verkiezingen niet met Syriza samen te werken.
De KKE vindt de opsplitsing in 'memorandisten' en 'antimemorandisten' nog altijd nep. Een 'antimemorandum'-partij als Democratisch Links zit in de regering samen met twee overtuigde memorandumpartijen (Nea Dimokratia en Pasok) en Syriza, die voor de verkiezingen een sterke antimemorandum-retoriek had, ruziet nu met Pasok en Nea Dimokratia over hoe opnieuw over het memorandum te onderhandelen. Het lijkt erop dat de communisten gelijk hadden, toen ze zeiden dat de partijen in de Europese Unie de scheidingslijn memorandum-antimemorandum gebruiken om het feit te verdoezelen dat ze dezelfde strategie hebben.
De KKE wil uit de EU, Syriza wil het land in de EU houden. Memoranda, leenakkoorden, middellangetermijn-programma en toepassingswetten vormen echter één geheel en zijn onlosmakelijk verbonden met Griekenland's lidmaatschap van de EU. De memoranda zijn een voorwaarde voor de leningen om de schulden af te betalen. Syriza erkent een deel van de schulden. De KKE wil ze unilateraal schrappen. Volgens Syriza is er geen sprake van een kapitalistische economische crisis, maar slechts een schuldcrisis. Hiermee staat deze partij helemaal op een lijn met vrijwel alle politieke partijen in Europa.
Afschaffing van het memorandum betekent afschaffing van het hele pakket, maar dit staat haaks op de belangen van de EU, waar Syriza helemaal voor is, maar ook haaks op de strategie van het kapitaal in Griekenland om de crisis in zijn voordeel het hoofd te bieden. Het 'welkom' aan het adres van de KKE strooit in die zin zand in de ogen van de bevolking zowel wat betreft de inhoud van het wetsvoorstel van de KKE, als wat betreft het 'antimemorandum'-beleid van Syriza, die tot nu toe vermijdt antwoord te geven op de herhaaldelijk gestelde vraag, of ze voor of tegen het KKE-wetsontwerp gaat stemmen.
Een en ander maakt duidelijk waarom samengaan in de verkiezingen (de zogenaamde eenheid van links) voor de KKE niet mogelijk was. Nogmaals wordt het gedachtegoed van Rosa Luxemburg van het begin van de 20ste eeuw actueel, toen de vraag hervormend verbeteren van het kapitalisme of omwenteling (Reformation oder Revolution?) aan de orde was: in feite gaat het om bestaan of niet bestaan van de communistische partij als revolutionaire partij. De KKE geeft de voorkeur aan bestaan, zij het dan ook aangepast aan de tijdsomstandigheden en eventueel met een tijdelijke politieke prijs, zeker gezien de ervaringen die in de afgelopen 100 jaar zijn opgedaan: alle revolutionaire partijen die een bondgenootschap zijn aangegaan met progressieve, maar niet antikapitalistische formaties bestaan niet meer of in zo'n verwaterde vorm, dat ze pijnloos zijn voor het bestaande economische systeem. Het hele begrip 'links' moet eens danig onder de loep worden genomen.
(Zie ook analyse van de KKE op onze website www.ncpn.nl)