"(...) De mensen maken hun geschiedenis, hoe die ook moge uitvallen, doordat ieder zijn eigen, bewust gewilde doeleinden nastreeft, en de resultante van deze eenvoudige, in verschillende richtingen werkende wilsuitingen en hun verschillende uitwerking op de buitenwereld is juist de geschiedenis. Het komt er dus ook op aan wat de vele afzonderlijke personen willen. De wil wordt bepaald door hartstocht of overleg. Maar de drijfveren, die weer de hartstocht of het overleg rechtstreeks bepalen, zijn van zeer verschillende aard. Gedeeltelijk kunnen het uiterlijke objecten zijn, gedeeltelijk ideële motieven, eerzucht, 'geestdrift voor waarheid en recht', persoonlijke haat of ook allerlei zuivere individuele grillen. Maar aan de ene kant hebben wij gezien, dat de in de geschiedenis werkende vele afzonderlijke wilsuitingen meestal heel andere - vaak rechtstreeks tegenovergestelde - resultaten hebben dan de gewilde, dat hun motieven dus ook voor het totale resultaat slechts van ondergeschikte betekenis zijn. Anderzijds vraagt men zich af, welke drijfkrachten er weer achter deze motieven staan, welke historische oorzaken het zijn die in de hoofden van de handelende personen zulke motieven worden. (...)"
Uit: Ludwig Feuerbach en het einde van de klassieke Duitse filosofie, Friedrich Engels, 1886.