In het juni-nummer van GEAB kondigde de Europese denktank LEAP/E2020 voor dit najaar al de alarmfase rood aan: zeven sleutelfactoren veroorzaken een zodanige schok dat de wereld van vóór de crisis instort (zie Manifest 7, juli 2012). In hun nieuwe nummer voorspellen de onderzoekers nu dat in oktober de problemen in de wereldeconomie en de mondiale geopolitiek hun hoogtepunt bereiken. De Verenigde Staten spelen bij al deze ontwikkelingen een centrale rol, zoals onderstaand persbericht beschrijft.
Daarnaast verwacht het onderzoeksteam dat de Europese detailhandel zware tijden tegemoet gaat als gevolg van de crisis en de toenemende handel via internet. Tot 2015 zal daardoor 10 tot 15 procent van de kleine plaatselijke winkels in Europa moeten sluiten en zullen 2,5 miljoen banen verdwijnen.
Opstand en rellen als uitingen van razernij over de bestaande situatie zullen steeds vaker ook in de centrale landen van de G-20 voorkomen: in de VS, China en Europa. Voor Europa verwacht de denktank een periode van sociale onrust in de eerste helft van 2013.
Persbericht bij GEAB nr. 67 (16 september 2012)
Zoals wij sinds eind 2011 al voorspellen, markeert het einde van de zomer van 2012 het begin van de wederopleving van Euroland (de eurozone). Dat is het gevolg van een positieve dynamiek die gevoed wordt door twee blijvende verschijnselen. Ten eerste het voortvarend in werking stellen van de instrumenten waartoe na heftige discussies gedurende de afgelopen 18 maanden werd besloten. En ten tweede de visionaire vonk die door de politieke veranderingen van de afgelopen zes maanden is ontstaan en die de toekomst van Euroland op de middellange termijn weer in het centrum van het besluitvormingsproces heeft geplaatst. De opmars van de euro in de afgelopen weken geeft dit verschijnsel perfect weer. Desondanks zal Europa zich in de komende zes tot twaalf maanden in een recessie bevinden. Het enkele lichtpunt dat wij ontwaren, kan geen wonderen verrichten.
Wel is het nu niet langer mogelijk de trieste toestand van de wereldeconomie af te doen met het excuus van de 'eurocrisis' of de 'Griekse crisis'. Naarmate Euroland verder opgebouwd wordt, wordt steeds duidelijker dat de zogenaamde 'gezondheid' van landen als de VS, China, Japan en Brazilië slechts schijn is. Niet langer kan verborgen blijven dat alle mondiaal belangrijke economieën tegelijkertijd in een recessie raken of met groeivertraging te maken krijgen, en dat daardoor de sociaaleconomische en financiële wereld in een zwart gat wordt gezogen.
Ook heeft de zomer van 2012 een belangrijke versnelling in de mondiale geopolitieke ontwrichting teweeg gebracht: het Syrische conflict dat met de dag gevaarlijker wordt voor het Midden-Oosten en de rest van de wereld; de Israëlisch-Iraanse spanning die zich elk moment kan ontladen; en het wereldwijd op de proef stellen van de tanende Amerikaanse macht - van de Chinese Zee via de gehele moslimwereld tot Latijns-Amerika. De militair- strategische wereld is oververhit aan het raken, zoals ook blijkt uit de wereldwijde massieve hervatting van de wapenverkopen - waarbij de VS 85 procent van het totaal voor hun rekening nemen, speciaal in de Perzische Golf.
Daarom handhaven wij onze waarschuwing 'alarmfase rood' en verwachten wij dat tegen het einde van oktober de wereldeconomie in een zwart gat is gezogen, terwijl tegelijkertijd de mondiale geopolitiek oververhit is geraakt. Kortom, volgens ons wordt de wereld in de komende weken meegesleurd in een orkaan van ongekende crises en conflicten. Deze dubbele schok (economisch en geopolitiek), zonder weerga in de moderne geschiedenis, hangt samen met een aantal sleutelfactoren, waarvan de VS de belangrijkste vormen.
Aan de verdoving van de VS komt zo langzamerhand een einde en de pijn keert terug. Zoals wij al vaak hebben benadrukt, hebben de VS sinds het begin van de crisis systematisch geweigerd om de werkelijkheid onder ogen te zien en steeds vaker hun toevlucht genomen tot financiële, monetaire en militaire trucs om te proberen de gevolgen van de crisis te verzachten. Aan het einde van de zomer van 2012 blijkt dit allemaal zonder succes, de biljoenen dollars ten spijt, die zijn dus in een bodemloze put gegooid.
Het beste bewijs is de beslissing van de Fed (de Amerikaanse centrale bank) van 13 september jl.: zij verlengde toen niet alleen haar programma Operation Twist - waarin ze sinds september 2011 de opbrengst van aflopende staatsobligaties gebruikt om weer nieuwe te kopen -, maar zij vulde dat ook nog aan met een programma om voor onbepaalde tijd elke maand voor 40 miljard dollar aan hypotheekobligaties op de markt in te kopen. Het doel hiervan is de hypotheekrente in de VS omlaag te brengen en de huizenmarkt te ondersteunen, en zo ook de werkgelegenheid en de consumptie te verbeteren. De Fed is zich ervan bewust dat deze beslissing internationaal gezien verzet zal oproepen en schadelijke gevolgen zal hebben. In feite heeft ze maandenlang geaarzeld over deze derde ronde van kwantitatieve versoepeling, QE3. Maar in een poging om een sociaaleconomische implosie en een val van de aandelenmarkt op Wall Street aan de vooravond van de presidentsverkiezingen van november te voorkomen, en om tegelijkertijd haar eigen geloofwaardigheid te redden die hevig wordt aangevallen door het Republikeinse kamp, is dit besluit van de Fed eerder een 'Psychological Easing' dan een 'Quantitative Easing'. De Fed heeft hiermee besloten om de Democraat Barack Obama te steunen, waarmee ze zich uiteindelijk toch nader verwant voelt dan met de nieuwe lichting Republikeinse politici. (Mitt Romney heeft al aangekondigd om Fed-voorzitter Ben Bernanke in 2014 geen nieuwe termijn te gunnen, mocht hij tot president gekozen worden.)
De Fed wordt steeds meer de sleutelspeler op de Amerikaanse huizenmarkt en houdt zo de verwarring in stand rond de vraag of het op die markt gaat om solvabiliteitsproblemen (mogelijkheid om te voldoen aan financiële verplichtingen, nvdr) of om liquiditeitsproblemen (beschikking hebben over geldmiddelen, nvdr). Feit is dat de Amerikaanse huishoudens geen geld meer hebben om huizen te kopen of te bouwen, en daar verandert de hoogte van de hypotheekrente niets aan. Alleen Wall Street kan dankzij de Fed voor een beperkte tijd nog blijven 'surfen' op nieuwe recordniveaus, totdat op een 'mooie ochtend' alles in elkaar klapt, omdat men plotseling beseft dat de reële economie in een depressie zinkt.
Alle signalen staan al op rood: de werkgelegenheid neemt niet toe, het loon van de nieuw gecreëerde banen is lager dan dat van de banen die verloren zijn gegaan, in het hele land neemt de armoede explosief toe ... en steeds meer Amerikaanse multinationals kondigen voor de tweede helft van 2012 en voor 2013 een daling van de winsten aan naar de niveaus van de recessiejaren 2008/2009. En zij zijn niet de enige, zelfs de industrie van luxegoederen begint in paniek te raken, met name in Europa.
Terwijl het begrotingstekort tot nieuwe recordhoogten stijgt, blijft het Amerikaanse politieke systeem onmachtig de tekortproblemen aan te pakken. Eind dit jaar krijgt het te maken met de fiscal cliff, de 'begrotingsklif': als het Congres in de komende maanden niet alsnog met een plan komt, dan dreigt op 1 januari 2013 tegelijkertijd het aflopen van belastingverlagingen en de automatische korting op de defensie- en welzijnsbudgetten van de federale overheid. De gevolgen hiervan worden overal in de Amerikaanse economie al gevoeld en de komende weken zullen dan ook een eindeloze stroom van slecht economisch nieuws te zien geven. De Amerikaanse commerciële concurrentiekracht, een prioriteit van president Obama, zal er in toenemende mate schade van ondervinden, terwijl de Amerikaanse kredietwaardigheid naar beneden zal worden bijgesteld. En dat tegen de achtergrond van geopolitieke uitdagingen die steeds slechter worden opgepakt. Ook op dit front is het verdovingsmiddel uitgewerkt!
Het heeft nauwelijks een jaar geduurd voordat alle negatieve gevolgen van de westerse aanval op Libië in 2011 aan het licht kwamen: van de moord op de Amerikaanse ambassadeur in Libië tot de anti-Amerikaanse rellen in de gehele moslimwereld. Er is eerlijk gezegd geen enkel voorbeeld te noemen van een succesvolle 'begeleiding' van de Arabische revoluties.
Rusland en China blijven het Syrische regime krachtig steunen in zijn verzet tegen pogingen van het Westen en de koninkrijken in de Golf-regio om het omver te werpen. (De VS zijn in toenemende mate afhankelijk van Saoedische olie.) Hierdoor is niet alleen elke positieve dynamiek in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties verdwenen, maar wordt ook de Amerikaanse macht in het Midden-Oosten getest.
In heel Oost- en Zuidoost-Azië (met Japan, Taiwan, Filipijnen en Zuid-Korea) wordt door conflicten over een groot aantal eilandjes de Amerikaanse capaciteit op de proef gesteld om in concurrentie met China een Aziatische machtsfactor te blijven. In real time wordt getaxeerd wat er over is van de Amerikaanse macht in de regio. Op basis van de conclusies hiervan zullen begin 2013 de allianties en loyaliteiten, die de erfenis zijn van de Tweede Wereldoorlog, opnieuw vorm gegeven worden.
En zelfs Latijns-Amerika - volgens de Monroe-doctrine de 'achtertuin' van de VS - stelt inmiddels de al vele decennia oude Amerikaanse geopolitieke posities ter discussie: de uitsluiting van Cuba van trans-Amerikaanse fora en vooral de oorlog tegen drugs, die al meer dan 40 jaar de pijler vormt van de Amerikaanse interventies in Latijns-Amerika.
En dan Europa, waar de versnelde integratie van Euroland in feite een aantasting is van de Amerikaanse invloed op het Europese continent. Vanaf 2013 zal het Internationaal Monetair Fonds (lees Washington) beslist niet meer uitgenodigd worden bij het zoeken van een oplossing voor interne Europese problemen, zoals dat momenteel nog het geval is met Griekenland. En zelfs op militair gebied illustreert de verrassende aankondiging van een mogelijke fusie van het pan-Europese lucht- en ruimtevaartbedrijf EADS en de wereldwijd actieve Britse defensieonderneming BAE-Systems het einde van een tijdperk waarin de Europese defensie onder leiding van het Verenigd Koninkrijk trans-Atlantisch (dus afgestemd op de VS) diende te zijn. Met EADS als belangrijkste aandeelhouder in de nieuwe onderneming zal BAE-Systems moeten vechten om te overleven.
Bron: www.leap2020.eu, vertaling en bewerking: Louis Wilms.