Vakbondsdemonstratie in Parijs op 27 september jl. (Foto: channone/Flickr/cc/by).
Een demonstratie in Sevilla, Spanje, tijdens de nationale staking op 14november jl. (Foto: SrLigYnneks/Flickr/cc/by).
Met hun eigen multidisciplinaire aanpak trachten de onderzoekers van de pro-Europese denktank LEAP/E2020 de gevolgen van de mondiale systeemcrisis in kaart te brengen. Hun bevindingen publiceren zij maandelijks in het (vertrouwelijke en alleen voor abonnees toegankelijke) online bulletin GEAB. In het oktobernummer onderbouwen zij nogmaals hun alarmwaarschuwing 'fase rood' voor de wereldeconomie en de mondiale politieke stabiliteit. In dat kader verwachten zij dat op alle westerse onroerendgoedmarkten - dus ook op de Nederlandse - de prijsdaling vanaf eind 2012/ begin 2013 in een hogere versnelling zal terechtkomen. Tot slot bespreken zij de specifieke oorzaken van de sociale onrust waarmee de Verenigde Staten - net als Europa en China - in de loop van 2013 te maken zullen krijgen. In het begeleidend persbericht wordt aandacht besteed aan enkele geopolitieke ontwikkelingen en aan de waarde van Amerikaanse economische statistieken.
Persbericht bij GEB nr. 68 (16 oktober 2012)
In de afgelopen weken is, zoals wij hadden voorspeld, de mondiale geopolitieke situatie snel verslechterd:
Een teken van de groeiende verwarring rond de westerse geopolitieke allianties is de positie van Saoedi-Arabië en Qatar. In de strijd tegen het Syrische regime van Assad staan deze landen in de frontlijn van de 'pro-westerse' krachten, maar in Noord-Sahel bewapenen ze de rebellen die binnenkort de soldaten van de door de NAVO gesteunde troepen van de Afrikaanse Unie tegenover zich zullen vinden. Zo ver uiteenlopende geopolitieke posities houden niet lang stand, tenzij je verwacht dat de Saoedische oliedollars Washington eindeloos 'in toom' kunnen houden, zoals Qatar dat met Frankrijk probeert, en Koeweit en Dubai dat al met het Verenigd Koninkrijk hebben gedaan.
De 'sluimerende' conflicten in de Chinese Zee hebben inmiddels al tot tastbare en pijnlijke gevolgen geleid. Behalve gewonden tijdens anti-Japanse rellen zijn enkele belangrijke economische betrekkingen tussen China en Japan - twee van de belangrijkste economische en commerciële wereldmachten - ingezakt, met name op het terrein van de auto-industrie, het toerisme, de elektronica en de publieke werken. De rekening is nog niet zichtbaar in de statistieken, maar zal hoog en blijvend zijn.
Tegelijkertijd zien we dat tegen de achtergrond van deze Aziatische en Arabisch-islamitische conflicten Amerika's bondgenoten en tegenstanders overal aan het uittesten zijn hoe groot de macht van de VS nog is, en elke week weer blijkt de toenemende onmacht van deze 'alleenheerser van het einde van de 20e eeuw'. De 'onmisbare steunpilaar van de koningen in het Midden-Oosten' uit de periode 1990-2000 kan nu alleen nog de weerstand tegen zijnaanwezigheid in de regio binnen de perken houden en moet afzien van elke zichtbare militaire actie. En de 'supermacht in de Stille Oceaan' kan nu alleen nog de 'klappen tellen' in de slagenwisseling tussen Japan en China. Japan is al meer dan 60 jaar zijn belangrijkste strategische bondgenoot in de regio, maar Tokyo vraagt zich steeds meer af wat de 'echte toegevoegde waarde' is van deze uiterst nauwe banden met Washington. En China is weliswaar Amerika's belangrijkste geopolitieke concurrent, maar bovenal toch zijn belangrijkste economische, monetaire en financiële partner. Het is dan ook hier waar de Amerikaanse 'achilleshiel' dagelijks steeds zwaarder getroffen wordt. Zo is voor China de dollar zijn status van olievaluta aan het verliezen ten gunste van de yuan.
In China verloopt het huidige politieke overgangsproces moeizaam, en niet alleen als gevolg van de mondiale systeemcrisis, die tenslotte ook dit land - en de andere leden van de BRICS-groep Brazilië, Rusland, India en Zuid-Afrika - in haar greep heeft gekregen. Het land moet ook een nieuwe nationale strategie ontwikkelen tegenover twee uitdagingen: het interne gevaar van een sociale explosie en de externe plaatsbepaling in de regionale en mondiale geopolitiek. Niet alleen de VS zijn sinds 1990/2000 radicaal veranderd!
De derde belangrijke pijler van de nieuwe wereldorde - en misschien wel de meest constructieve voor de toekomst - is de Europese Unie, of nauwkeuriger Euroland. Zoals wij hadden voorzien, is de eurozone dit najaar de enige met goed nieuws. Dat wordt natuurlijk op de korte termijn nog geheel overschaduwd door de economische en budgettaire gevolgen van de mondiale systeemcrisis (werkloosheid, recessie en bezuinigingen). Maar voor de middellange en lange termijn heeft Euroland zich uiteindelijk na maanden van politieke onmacht vastgelegd op een 'weg die ergens toe leidt'. Er is nu een krachtig instrumentarium beschikbaar en de gemeenschappelijke wil om er samen uit te komen, heeft eindelijk vaste voet gekregen, juist omdat elke lidstaat inmiddels de gevolgen van de crisis voelt.
Wij hadden deze ontwikkeling voorspeld, in tegenstelling tot de overheersende verhalen over het einde van de euro, de exit van Griekenland en andere onzin. Voor ons bewijst dit nog maar weer eens dat het goed zou zijn als economen en andere deskundigen wat meer kennis zouden hebben van andere vakgebieden, zoals de politiek, de geopolitiek, het voorspellen en het functioneren van netwerken en complexe systemen. Ook zouden ze moeten ophouden achter meer of minder verborgen financieel-economische belangen aan te lopen, want niet alleen in de gezondheidszorg en bij het testen van medicijnen komen belangenconflicten veel voor.
Overigens, het blijven toekennen van de Nobelprijs voor de economie aan Amerikaanse wetenschappers, zoals ook dit jaar weer is gebeurd, bewijst duidelijk dat het hele vakgebied blind is. De huidige crisis toont immers het complete falen aan van het dominante economische denken sinds 1945, en toch blijft men het werk van universiteiten en deskundigen waarderen die het al meer dan 60 jaar bij het verkeerde eind hebben. Op het gebied van de natuurkunde en scheikunde zou dat toch onvoorstelbaar zijn, prijzen toekennen aan wetenschappers die nooit met resultaten komen! En dat toont volgens ons duidelijk aan dat die prijs eigenlijk een 'Nobelprijs voor de ideologie' is, net zoals trouwens het geval is bij de Nobelprijs voor de vrede, met Obama en de EU als winnaars.
Het verdere verloop van de gebeurtenissen is volgens ons duidelijk:
Met grote tevredenheid hebben wij geconstateerd dat de polemiek, die in de verkiezingsstrijd is uitgebroken over de 'officiële' Amerikaanse werkloosheidscijfers voor september (die een daling van 0,4 procent lieten zien), in de belangrijkste media een diepgaand debat heeft uitgelokt over de 'vreemde rekenmethoden' van het Amerikaanse ministerie van Werkgelegenheid. Omdat dit niet het enige voorbeeld is van creatief omgaan met cijfers en de internationale media groot belang hechten aan dergelijke statistieken, vinden wij het erg nuttig dat zoveel mogelijk mensen zich bewust zijn van deze manipulatiemethoden.
Zo willen de media ons doen geloven dat de Amerikaanse onroerendgoedmarkt zich herstelt want de index van de huizenprijs is tussen het vierde kwartaal van 2011 en het tweede kwartaal van 2012 met 3,7 procent gestegen. Volgens ons is deze stijging niet blijvend, integendeel, het is slechts een kunstmatige onderbreking van de onverbiddelijke val van de Amerikaanse huizenprijzen. En wij zijn niet de enigen die zo denken, want de Fed zelf, de Amerikaanse centrale bank, vond het ondanks deze prijsstijging nodig om met zijn recente QE3 de huizenmarkt met voorrang te steunen. Om twee redenen is de stijging slechts tijdelijk.
Op de eerste plaats staan de rentetarieven op historisch lage niveaus. Daardoor zijn een aantal huishoudens, ook al zijn ze in hoge mate insolvent, in staat om als koper terug te keren op de huizenmarkt. Maar vooral beleggers kunnen nu goede zaken doen door goedkoop in te kopen op de gedwongen executieveilingen van de huizen waarop de banken beslag hebben gelegd omdat de bewoners de hypotheek niet meer konden aflossen (repossessions, foreclosures). In beide gevallen worden de prijzen door de gestegen vraag opgedreven. De tweede reden is de schaarste die door de banken zelf wordt gecreëerd. Om hun balansen te redden, zijn die niet bereid om hun repossessions tegen marktprijzen op de veilingen aan te bieden. Momenteel wordt zo'n 90 procent van deze huizenvoorraad achtergehouden. Deze miljoenen huizen zullen over enige tijd echter wel op de markt moeten komen en daardoor zullen onvermijdelijk de prijzen gaan dalen. Maar voor het ogenblik zorgt het bewust laag gehouden aanbod voor een opdrijvend effect.
Net zo min als in 2009 moeten we nu geloven in een blijvende stijging van de huizenprijzen. Het is gewoon weer een Amerikaanse truc, zoals we die inmiddels gewend zijn. En ook nu geldt weer dat als je de truc eenmaal doorhebt, de werkelijkheid veel erger blijkt te zijn dan je je had voorgesteld. En dan ligt paniek op de loer! Denk terug aan Lehman Brothers: binnen een paar uur tijd schakelde de wereld over van 'code groen' naar 'code rood'.
Bron: www.leap2020.eu, vertaling en bewerking: Louis Wilms.