De crisis van het kapitalisme en de Europese kapitalistische integratie

Angelo Alvez, lid van het CC, hield deze inleiding tijdens het 19de Congres van de PCP van 30 november tot en met 2 december jl. Er leven nu 2 miljoen van de 10,6 miljoen Portugezen van een inkomen beneden 7 euro per dag. De werkloosheid bedraagt (op papier, dus in de praktijk veel hoger) 16 procent. Op de foto (b) geconcentreerde aandacht en (o) enthousiasme bij de deelnemers. Het congres toonde grote eenheid en versterking van de strijd aan de basis. De PCP staat voor klassenstrijd in eigen land en internationale solidariteit. (zie ook: www.ncpn. nl voor deel van de congresresolutie) (Foto's: Manifest/WvdK)

Enthousiasme bij de deelnemers. Het congres toonde grote eenheid en versterking van de strijd aan de basis. De PCP staat voor klassenstrijd in eigen land en internationale solidariteit. (zie ook: www.ncpn.nl voor deel van de congresresolutie)

Angelo Alves (*)

De internationale toestand wordt gekenmerkt door een diepe crisis. Een crisis die niet louter een onvermijdelijkheid is, of het gevolg van fouten van bestuurders, of van regulering door het systeem zelf.

Nee! Deze crisis heeft een specifiek kenmerk: ze is een snel heviger wordende structurele crisis van het kapitalisme. Ze manifesteert zich op verschillende vlakken, o.a. op economisch vlak, op milieu-vlak, en op het vlak van voedselvoorziening en energie.

Ze gaat gepaard met een voortdurend offensief op veel terreinen van het imperialisme dat probeert een achteruitgang van de beschaving van historische proporties te bewerkstelligen. Een crisis waarvan de wortel al in het systeem zelf zit, nl. de aard en de tegenstellingen van het kapitalisme. Belangrijkste element en verschijnsel waren de afgelopen vier jaar de explosie van een van de zwaarste cyclische crises van overproductie in de geschiedenis van het kapitalisme.

Een crisis van overproductie, die plaatsvindt in het huidige imperialistische stadium van ontwikkeling van het kapitalisme, is tevens een crisis van hyperaccumulatie van kapitaal, te wijten aan de hoge mate van financiering van de kapitalistische economie en haar internationalisering. Een crisis die aanvankelijk uitbrak in de belangrijkste kapitalistische grootmacht, maar zich al snel over de hele wereld verbreidde.

De basisregels van het marxisme-leninisme over het functioneren van de kapitalistische economie (m.n. de theorie van de tendentiële verlaging van de winstvoet) worden hier weer eens bewezen. De crisis toont aan dat de financiering van de economie en de heerschappij van het financieringskapitaal niet alleen onmachtig zijn om de kapitalistische tegenstellingen weg te kunnen nemen, maar de crisis juist verscherpen. De trend van stagnatie zet zich verder door.

De parasitaire en decadente aard van het kapitalisme is nu juist duidelijker zichtbaar, de historische limieten komen nu aan het licht, en daaruit volgend ook de noodzaak van een revolutionaire omverwerping, en de opbouw van een hoger sociaaleconomisch systeem, het socialisme.

De tijd van triomfen en feesten zijn voor het kapitalisme allang voorbij.

Het kapitalisme wordt flink op de proef gesteld. De problemen en tegenstellingen nemen toe. Maar dit betekent nog niet het einde van het systeem, integendeel. Tijdens zijn eigen crisis reageert het systeem met extreem geweld. Het ontketent een bruut proces van vernietiging van productiekrachten en devaluatie en vernietiging van kapitaal. Dit proces zit besloten in het systeem zelf, het vertaalt zich in een gewelddadig offensief dat erop uit is om de rechten van de bevolking terug te draaien naar het niveau van de 19e eeuw.

Een proces dat de potentie voor nieuwe en gewelddadiger vormen van crises in zich heeft, in een neerwaartse spiraal van economische aftakeling en sociale afbraak. Dat kan slechts gestopt worden door de strijd van de bevolking.

Maar tegelijkertijd is dit een proces dat, zoals bewezen is, leidt naar diepere imperialistische tegenstellingen, bijvoorbeeld de tegenstellingen tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie, of zelfs tussen Frankrijk en Duitsland, terwijl zij blijven doorgaan met de voortdurende gezamenlijke aanvallen, gericht op de werkende klasse en de bevolking van die landen.

In een toestand van onevenwichtige ontwikkeling van het kapitalisme, van economische krimp in de belangrijkste imperialistische grootmachten, en van het zich ontwikkelende proces van herschikking van krachten in de internationale arena (waarvan de uitkomst vooralsnog niet vastligt, en ook betrekking heeft op de zogenaamde opkomende economieën en landen, die de imperialistische heerschappij weerstaan, zoals in Zuid-Amerika), zou zo'n proces zelfs kunnen resulteren in een nog gewelddadiger reactie, óf door militair ingrijpen en oorlog, óf het verslechteren van de al reactionaire aard van de politieke macht en het opnieuw opkomen van het fascisme als strategisch middel om de strijd van de bevolking te beteugelen en in te dammen.

Op ons continent is de Europese Unie in een diepe crisis ondergedompeld die afwisselend het gevolg is van de kapitalistische crisis op het Europees continent, en van een crisis vanuit de basis van het kapitalistische integratieproces. Een crisis, waarop de bovenlaag van het kapitalisme reageert met het aanscherpen van haar neoliberale, federale en militaristische aard, om zo de uiterste grenzen aan te geven en duidelijk te maken dat er niet hervormd gaat worden, wordt voortdurend aangevochten, en is van nu af aan gedoemd te mislukken, zodat een ander Europa uit de strijd te voorschijn zal komen en zal worden opgebouwd op de puinhopen van de Europese Unie.

Dus staat nu het stoppen met het proces van kapitalistische integratie op de agenda, maar zoals de integratieprocessen in andere werelddelen aantonen, is er een dialectisch verband tussen het evenwicht van krachten op nationaal vlak en de aard en evolutie van de processen van samenwerking en integratie.

Het mislukken van het proces van Europese kapitalistische integratie is niet los te zien van de positieve evolutie van het evenwicht van krachten in elk land afzonderlijk, en de mogelijkheid van de bevolking om haar nationale soevereiniteit te redden.

Zoals beschreven in het ontwerp-voorstel van wijzigingen voor het Partijprogramma: "De Portugese Communistische Partij wijst het proces van Europese kapitalistische integratie af en bestrijdt dit proces met alle middelen, om het onvervreemdbare recht van Portugal en de Portugezen te verdedigen om zelf hun richting van ontwikkeling te kunnen bepalen."

Maar deze verandering is niet plotseling ontstaan, een moment, maar meer een proces van gezamenlijke krachten dat zich voortdurend ontwikkelt in de wisselwerking van binnenlandse en buitenlandse factoren in de strijd tegen het grootkapitaal, voor sociale vooruitgang en socialisme.

Juist daarom beoogt onze strategie voor de strijd noch het aanhaken bij het reformistisch lokaas zoals de "heroprichting van de Europese Unie" of "méér Europa om uit de crisis te komen", noch het steunen van makkelijke en correcte oplossingen die helemaal losstaan van het werkelijke evenwicht van krachten die de strijd op een dood spoor kunnen zetten. De PCP heeft zich altijd verzet tegen het binnenhalen van Portugal in de Europese Unie.

Het is nu aan de alternatieve, patriottische en linkse politieke krachten, om de noodzakelijke beslissingen te gaan nemen die de onontbeerlijke handhaving van onze nationale belangen moet verzekeren, namelijk richting uittreden uit de Europese Unie.

De objectieve voorwaarden voor belangrijke veranderingen in de geschiedenis nemen toe, naarmate de kapitalistische crisis zich verder verdiept, maar tegelijkertijd maakt de vertraging van de subjectieve factor van de strijd het in toenemende mate noodzakelijk om goed naar het dialectische verband te kijken tussen de verzetsstrijd en de strijd voor concrete doelen, en de strijd voor het socialisme.

De periode waarin we nu leven vraagt reusachtig veel van ons. Een gewelddadige confrontatie staat ons te wachten. Wij hebben een echt alternatief te bieden, maar tegelijkertijd weten we dat dat niet zómaar even te verwezenlijken is. Deze situatie vergt van ons een groot organisatievermogen, een grote verantwoordelijkheid, veel moed, veel partij-inzet, grote eensgezindheid van ons volk en grote solidariteit en samenwerking met andere volken in de strijd.

Dit is de grote uitdaging waar we voor staan: We moeten ons verzetten, we moeten doorgaan, we moeten de ideeënstrijd aangaan, en we moeten opkomen voor het socialisme als noodzakelijk doel en juiste richting. Het is mogelijk en het is dringend. En als we naar de wereld om ons heen kijken en we zien in de vier windstreken van de wereld bevolkingen in opstand komen in een historische strijd, als we zien dat er een groeiende bewustwording onder de bevolking ontstaat ten aanzien van de uitbuiting en de onderdrukking, de agressie en de roofzucht van het kapitalisme, en als we zien dat de klassenstrijd, die eigenlijk de motor van de geschiedenis is, heviger wordt dan is het woord om uit te drukken wat we nu voelen: vertrouwen, veel vertrouwen!

Met onze voeten stevig op de grond, verbonden met de bevolking, vasthoudend aan onze ideologie van het marxisme-leninisme, kijken we met opgeheven hoofd, met overtuiging en vreugde naar de strijd en naar de toekomst.

Moed, vertrouwen en vreugde, die voortkomen uit onze prachtige en moedige partij, en die het gevolg zijn van de juistheid van onze communistische idealen en maatschappijvisie, die aangewakkerd worden door de strijd en steeds sterker worden. We zijn en blijven verbonden met deze strijd.

Voor April, voor het Socialisme en voor het Communisme.

En we zullen erin slagen.

Leve de strijd van de arbeiders en de volkeren.

Leve de Portugese Communistische Partij.

(*) Lid van het politiek comité en van de internationale afdeling van de PCP.

Vertaling uit het Engels: Ardengo Persijn.