Wil van der Klift
Van de sociaaldemocraat Asscher mogen de vakbonden met eigen ideeën komen om te bezuinigen. Dat is pas echt polderen! Geheel in de traditie van samen komen we er wel uit, als de uitkomst maar bij voorbaat vaststaat. Een win-win verhouding die altijd voordelig uitpakt voor de sterksten en machtigsten. De bestuurders maken plannen voor het algemeen belang, de werkenden mogen die plannen betalen. Eigen belang en algemeen belang handig aan elkaar geknoopt. Allemaal droge voeten maar niet naar draagkracht meebetaald. Wat goed is voor de ondernemers zou ook goed zijn voor de rest van de bevolking. Dat is polderen en een grove leugen.
De burgerlijke media in ons land voeren een ideologische campagne: polderen, wordt er beweerd, zit ons al eeuwen in de genen en maakte ons land rijk. Niet de slavenhandel, de mondiale plundertochten en de uitbuiting van de werkenden, nee het polderen lag aan de basis van de - ongelijk verdeelde - welvaart in Nederland. Dat sommigen het normaal vinden een vakantiehuisje in Mozambique, Griekenland en Argentinië na te jagen, naast hun uitjes naar verschillende andere vakantiebestemmingen, terwijl een groot deel van Nederland op hun vakanties moet beknibbelen, moeten we gewoon vinden. Samen komen we er wel uit. De koopman-dominee spreekt over een ijzersterke combinatie van markt en polder. De wereld teruggebracht tot een eng Hollands huisje.
De inkomensongelijkheid nam, als gevolg van de opkomst van de bewegingen van werkenden, tussen 1910 en 1980 af. Niet toevallig liep die periode in grote mate parallel met het ontstaan van sterke socialistische staten die de werkenden elders in de wereld kracht en inspiratie gaven om de strijd voor verbeteringen van hun levenspeil te leveren. Sinds begin tachtig het Akkoord van Wassenaar werd getekend - niet geheel toevallig viel die periode samen met de afbraak van de CPN - nam de inkomensongelijkheid weer toe.
De vakbeweging verviel onder de sociaaldemocraat Kok tot een sociale ANWB die de klassenvrede propageerde en het nieuwe polderen introduceerde na een periode van klassenstrijd in de zeventiger jaren. En niet zonder succes. De rijken werden rijker, de armen armer. Polderen is, blijkt steeds weer, vooral een succes voor de heersende klasse. Polderen, 'sociaal partnerschap' en klassenvrede zorgen voor een slapende werkende klasse. Polderen zorgt ervoor dat alle burgerlijke instituties ongehinderd hun gang kunnen gaan. Polderen kost de werkenden en uitkeringsgerechtigden alleen maar geld. Alleen onderhandelingen op basis van strijd levert de werkende bevolking wat op. Dat zal weer moeten worden geleerd. Dat leerproces kan niet zonder het inzicht in de schadelijke rol die de sociaaldemocratische leiders hebben gespeeld en nog spelen.
Vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) beweert dat over alles te praten valt. Hij roept de vakbonden op zelf met goede bezuinigingsplannen te komen. Hij reageert hiermee op de lonkende woorden van zijn partijgenoot, interim-FNV-voorzitter Ton Heerts die het bezuinigingspakket 'dom en onverstandig' noemde, maar zonder krachtige eisen te stellen bereid is aan het Voorjaarsoverleg deel te nemen.
Voor een deel is dit het resultaat van aarzelingen bij een deel van het voorlopige ledenparlement en bij een deel van de leidingen van een aantal FNV-bonden. Na jaren van slaapverwekkend polderen is het moeilijk het gaspedaal plotseling helemaal in te drukken. De motor zou dat mogelijk niet kunnen overleven. Maar meer gas geven is beter dan te weinig. Dat is nu het parool. Niet sputteren maar evenwichtig doorgaan. Heerts zou zijn oor te luisteren moeten leggen bij het strijdbare deel van de vakbeweging en zijn oren niet moeten laten hangen naar de opvattingen van de polderbazen, die al jaren voor achteruitgang van de positie van de werkenden hebben gezorgd. Wientjes was geen sociale partner, maar een geslepen belangenbehartiger voor zijn 'ondernemende' achterban. Alle afgelopen regeringen, met name Rutte-2, gingen en gaan uit van de - onjuiste - stelling dat er nu eenmaal moet worden bezuinigd. Dat wordt nota bene beweerd als op hetzelfde moment uit onderzoek onder 39 bedrijven (AEX en Midkap) blijkt dat die in 2012 bij elkaar 37,3 miljard euro verdienden. Wel minder dan in 2011, maar genoeg om veel meer hoge loon- en arbeidseisen te stellen dan nu wordt gedaan. Bij de rijken en de (middel)grote ondernemingen zit geld genoeg! Dat moet aan Wientjes worden verteld. Dat moeten PvdA-leden aan hun partijgenoten in lokale, provinciale, landelijke besturen vertellen. Dat moeten de honderden sociaaldemocraten in landelijke en sectorale overlegorganen gaan uitstralen. Het moet over zijn met frauduleus handelen en eigen gewin. Polderen, schipperen en schijnheiligheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Onder kapitalistische verhoudingen kan deze morele instelling alleen leiden tot dopingschandalen in de (wieler)sport, zelfverrijking van elitaire zetbaasjes en maatschappelijke spelverruwing. We moeten af van het gescharrel en tolereren van klein en groot zakelijk gewin ten koste van de gemeenschap en de publieke middelen.
We moeten vooral toe naar een strijdbare eengemaakte vakbeweging die een einde maakt aan een-tweetjes in cafeetjes in Den Bosch. Er hoeft geen biertje te worden gedronken met de premier als de vakbeweging een vuist maakt. Laat Rutte maar komen uitleggen op het Malieveld hoe hij de boel verder wil afknijpen. Laat Wientjes maar bezorgd met een verrekijker vanuit de Malietoren kijken als het Malieveld weer volstroomt. Alleen op basis van kracht valt er wat te bereiken.
Nu op maandag 4 maart werd besloten om weer met werkgevers te gaan praten is dat uitgangspunt van belang. Er moet geen tegenstelling worden gemaakt tussen sterke en zwakke sectoren in de vakbeweging, zoals in veel media wordt gedaan. Er zijn nu eenmaal verschillen in kracht en ledental. Dat is historisch goed verklaarbaar. Sommige sectoren konden zich bovendien makkelijker staande houden dan andere. Rijksambtenaren zijn geen havenwerkers. Die verschillen zijn normaal en moeten geen inzet worden van valse tegenstellingen.
Het gaat er juist om de meest strijdbare, krachtigste sectoren in stelling te brengen, met steun van de andere groepen en sectoren. Heerts hoeft er met de werkgevers niet 'uit te komen', hij moet ze gaan vertellen dat het menens is. Dat het warme SER-gevoel, dat steeds leidde tot pootje lichten van de vakbeweging, over is.
Asscher vindt het jammer dat de FNV eerst met de werkgeversorganisaties gaat praten. Het sociale overleg wordt erdoor verzwakt in zijn ogen: "Vakbonden moeten aan tafel komen en nu hun kansen grijpen om gebruik te maken van de stimulerende maatregelen." "Heerts weet dat ik bereid ben om over aanpassingen te praten en dat ik niet bang ben om de portemonnee te pakken voor maatregelen die de economie stimuleren", zegt Asscher. "Het is buitengewoon lastig", zei hij. "Teveel bezuinigen maakt de economie kapot, te weinig bezuinigen is ook gevaarlijk."
Minister-president Mark Rutte presenteerde vrijdag een nieuw pakket van bezuinigingen en lastenverzwaringen van 4,3 miljard euro. Hiervoor komt er een nullijn voor ambtenaren en zorgpersoneel. Wat een draaikont is die Asscher. Eerst nieuwe bezuinigingen in 2014 voorstellen en dan beweren dat de vakbeweging best mee mag praten. En dat onder het mom van zogenaamd ingewikkelde economische omstandigheden. Zelfs het IMF geeft inmiddels toe dat de jarenlange neoliberale bezuinigingen gebaseerd waren op onjuiste vooronderstellingen. De negatieve effecten van bezuinigingen op overheidsuitgaven zijn jarenlang 2 tot 3 keer te laag ingeschat. Dat leidde ertoe dat miljoenen mensen overheidsvoorzieningen kwijtraakten vanwege door het IMF opgelegde overheidsdiscipline van 'verantwoord overheidsbeleid, zoals nu Ruding weer ongestraft in het AD van 7 maart jl. mag rondbazuinen: "Er moet in elk geval meer nadruk komen op bezuinigingen en minder op lastenverhogingen."
Intussen blijft personeel ontslaan dé manier om winst te maken; bij grote bedrijven verdwenen in 2012 20.000 banen. Er is alle reden om de hakken in het zand te zetten en niet meer met lege handen te onderhandelen. Er is alle reden om de vakbondsleden duidelijk te maken dat alleen door strijd kan worden gewonnen. Er is alle reden voor een activerende vakbeweging. Er is geen enkele reden voor angst. Een eengemaakte FNV is sterk genoeg om te knokken, ondanks de jarenlange afkalving. Er is geen enkele reden om de bezuinigingsmaatregelen alleen maar vooruit te schuiven. De bezuinigingen komen niet te vroeg, zij moeten van tafel!
Het is een illusie om te denken dat de bezuinigingen nu niet maar later wel moeten worden doorgevoerd, omdat nu doorvoeren het herstel van de economie in de weg zou staan. Dit zijn niet de foute maatregelen op het verkeerde moment. Dit zijn foute maatregelen nu en straks.