Allan Frances. (Foto: www.lacanquotidien.fr)
Ron Verhoef
Er komen steeds meer leerlingen met de diagnose ADHD, ADD en PDD-NOS in de klas. Dat is wat veel leraren constateren. Om dat te verklaren worden er vaak twee hoofdoorzaken aangewezen: de afbraak van het speciaal onderwijs en de betere mogelijkheden tot diagnosticeren. Als we met het eerste beginnen dan moeten we concluderen dat er inderdaad kinderen van het speciaal onderwijs in het regulier onderwijs terechtkomen, maar dat dit de groei niet kan verklaren.
Dus blijft mogelijkheid twee over en die lijkt zo gek nog niet. Begin jaren negentig kwam er immers een nieuwe DSM op de markt. De DSM is het handboek dat psychiaters gebruiken om diagnoses te stellen. Deze DSM 4 voorzag in diagnoses die voorheen niet bestonden zoals ADHD, Asperger en PDD-NOS (dit is overigens een parapluterm waaronder alle niet nader gespecificeerde vormen van autisme vallen). Voordat deze vierde versie verscheen konden dergelijke aandoeningen dus niet herkend worden. In mei verschijnt de nieuwe DSM 5 die de aandoeningen verder oprekt. Er valt dus te verwachten dat de groep leerlingen met een aandoening zal toenemen. De verklaring lijkt logisch.
Onzin zegt nu de Amerikaanse psychiater Allen Frances, die zelf aan de basis van de DSM 4 stond. Achteraf heeft hij spijt dat de DSM 4 ooit verschenen is. Frances vindt dat dit handboek mensen allerlei aandoeningen aansmeert die ze helemaal niet hebben. ADHD? Vroeger noemde we dat gewoon een druk kind en drukke kinderen bestaan nu eenmaal. Daar groeide je overheen. En wat blijkt? Inderdaad mensen groeien over ADHD heen. Kan dat eigenlijk wel? Dat je over een aandoening die onderdrukt wordt met medicijnen heen groeit? Volgens Frances niet. Iemand die af en toe vergeet waarom hij van de woonkamer naar de keuken is gelopen, krijgt binnen de nieuwe DSM 5 een vorm van dementie aangemeten, maar wel een vorm die met medicijnen goed te behandelen is. Vroeger zeiden we gewoon dat je even werd afgeleid of je aandacht er even niet bij had en dan vergeet je weleens wat. Niets om je zorgen over te maken.
Waarom worden al die ziektes dan toch gediagnosticeerd? In zijn boek 'Terug naar normaal' geeft Allen Frances hiervan een onthutsend beeld. Het zijn niet de psychiaters die achter de nieuwe DSM zitten of zelfs achter de DSM 4 waaraan Frances zelf heeft meegeschreven. Nee, het is de farmaceutische industrie die gebaat is bij het oprekken van de diagnoses. Meer diagnoses betekenen immers ook dat er meer medicijnen worden voorgeschreven. Sterker nog soms heeft de industrie medicijnen ontdekt die wel enig werkzaam effect hebben (zoals bijvoorbeeld tegen vergeetachtigheid) maar waar geen aandoening bij past. Dan moet deze aandoening dus bedacht worden en de farmaceutische industrie betaalt grof geld om nieuw bedachte aandoeningen in de DSM te krijgen. Frances toont overtuigend aan dat dit allemaal nergens goed voor is. Miljoenen mensen, zowel jongeren als ouderen, slikken medicijnen voor een aandoening die niet bestaat en ze dus ook niet kunnen hebben. De industrie verdient er miljarden aan.
Maar je hebt toch pubers die druk zijn en die woede-uitbarstingen hebben? Dat erkent Frances ruiterlijk. Maar dat hoort gewoon bij de levensfase waarin de jongeren zich bevinden. Ze moeten rebelleren en kwaad worden om de vele twijfels en onzekerheden die een jongere nu eenmaal heeft. De oplossing ligt niet in medicijnen, maar in scholen van onderwijzend personeel en ouders om hiermee om te gaan. Met een beetje geduld en begrip kom je al heel ver, volgens Frances, en gelijk heeft hij.
Het voorschrijven van Ritalin heeft bovendien een zeer ongewenst bijeffect. Leerlingen met ADD en ADHD nemen de medicijnen zelf niet, maar verkopen ze aan klasgenoten tegen grof geld. Ritalin is nu eenmaal gewoon een drugs, vergelijkbaar met Cannabis of XTC. Op scholen is daardoor een levendige drugshandel ontstaan met drugs die legaal zijn voorgeschreven. Hebben die leerlingen met ADHD en ADD er dan geen last van dat ze die medicijnen niet nemen? Nee, ze zijn gewoon druk. En als je het ze vraagt? "Ik ben gestopt met de medicijnen meneer, want de dokter zegt dat het troep is". Vaak weet je als docent wel beter maar zolang je mensen niet op heterdaad betrapt wordt het lastig. De leerling en de farmaceutische industrie verdienen zo bergen geld met andermans ellende zonder verantwoording af te leggen, want het is immers legaal.
Vergeetachtigheid? Dat hoort nu eenmaal bij het ouder worden. De hersenen slijten nu eenmaal en daar zullen we mee moeten leren leven. Medicijnen helpen daar geen biet tegen. Veel beter kunnen mensen tijdens hun leven de hersenen actief houden zodat de aftakeling enigszins vertraagd.
Weg dus met de medicijnen, weg met de DSM 4 en 5 en 'Terug naar normaal'.
Het boek geeft een goede inkijk in hoe het kapitalisme werkt in optima forma.
Besproken boek: Allen Frances, 'Terug naar normaal'. Inside informatie over de epidemie van psychische stroornissen, DSM-5, Big Pharma en de medicalisering van het dagelijks leven. (Amsterdam, 2013). Uitgeverij Nieuwezijds.