Cover van jaarverslag 2012 van EcoPower. (Foto: EcoPower)
Wiebe Eekman
Ecopower, dat is onze oudste en grootste coöperatie voor hernieuwbare energie in België. Ik kocht een aandeel van 250 euro en ging naar de jaarlijkse algemene vergadering van de coöperanten. Dat was in Leuven, de tweede zaterdag van de maand april.
Ik kocht een aandeel om de ontwikkeling van hernieuwbare energie aan te moedigen, omdat ik wil dat de uitstoot van broeikasgassen omlaag gaat. De ontaarding van het klimaat weet je wel: we kregen een Witte Pasen in plaats van een Witte Kerst. En omdat ik wil dat de luchtvervuiling omlaag gaat. Weet je dat in het Antwerpse de mensen gemiddeld twee jaar eerder sterven door het roet, de stikstofoxiden en de vluchtige organische stoffen die ze dagelijks inademen? Tenslotte ook omwille van het sympathieke karakter van de organisatie Ecopower, die haar klanten een eerlijke vaste prijs vraagt voor de elektriciteitslevering.
Maar oei! Ik kwam in de zaal met een dikke 300 coöperanten. Jim van de bestuursraad had juist het 'verschrikkelijke' nieuws aangekondigd dat die bestuursraad voorstelde om dit jaar géén dividend uit te keren. Voor 2011 was dat 4 euro per aandeel geweest en de jaren daarvoor meestal 6 euro per aandeel van 250 euro. Voor 2012 dus 0 euro dividend. De winst die voorgaande jaren boven de 1 miljoen lag was nu teruggevallen tot 34.000 euro. Daar was een duidelijke reden voor: de overheid had haar subsidieregels naar beneden aangepast en een eigen windmolen had de leeftijd van 20 jaar bereikt en kreeg geen groene stroomcertificaten meer. Voor wie het niet weet: die groene stroomcertificaten kan je inruilen tegen geld. Uiteindelijk keurde een ruime meerderheid van 90 procent het niet uitkeren van dividend goed.
Ik schrok wel van de felheid van de minderheid die tegenstemde en van haar argumenten. Ook van de gêne van de verslaggever Jim, die zich zwaar verontschuldigde dat er geen winst was. Hij werd met vragen bestookt: Was de bestuursraad niet bang dat aandelen teruggetrokken zouden worden met die negatieve reclame? Kon ze wel die aandelen terugkopen? Zou het niet beter zijn om het aantal coöperanten te beperken en de winst over een kleiner aantal te spreiden? Waarom verhoogde ze niet de verkoopprijs van de elektriciteitslevering aan haar coöperanten-afnemers, zodat er toch winst kon worden uitgekeerd? Waarom zou ze de bestaande 20 jaar oude molen niet afbreken en vervangen door een nieuwe molen, die dan wel weer groene stroomcertificaten zou krijgen? Waarom werd niet een deel van de reserve gemobiliseerd om dividenden uit te betalen? De coöperatie was toch een commercieel bedrijf dat aantrekkelijk moest zijn om te beleggen? Zoals gezegd, de meerderheid stemde die op geld beluste coöperanten weg.
Maar toch hield ik een wrang gevoel over aan de moraliteit die achter hun kritieken schuil ging:
Ecopower verwijst in haar jaarverslag 2012 naar de bekende uitspraak van de drie P's: 'People, Planet, Profit'. Dat zou naar voren zijn geschoven op dewereldconferentie in Stockholm in 1972. Ik leerde echter dat dit een verdraaiing is. De oorspronkelijke 3 P's waren: 'People, Planet, Prosperity'. Welvaart dus in plaats van winst. Welvaart is wel een collectief gegeven in de maatschappij. Winst hoort bij privaat eigendom.
Een basisvoorziening van energie voor iedereen, dat is een mensenrecht. Wij vragen een ecologisch verantwoorde productie van energie, die de draagkracht en de herstelkracht van de aarde niet overschrijdt. We vragen een sociaal verantwoorde kostprijs, die de productie en de nodige reserves dekt. Niemand hoeft zich daarmee te verrijken. Alles bij elkaar beschouwd zou de productie en levering van energie gewoon een openbare dienst moeten zijn. Het zou logisch zijn dat de overheid de energievoorziening in eigen handen neemt en democratisch organiseert ten dienste van de hele bevolking. Gewoon de democratische organisatieprincipes van de coöperatie in het groot toepassen.
Sommige coöperatieve actievoerders zijn nogal wantrouwend tegenover onze eis voor een openbare dienst. Ze verwijzen naar de slechte ervaringen met overheidsdiensten in het verleden. Een vakbondsman gaf mij het gepaste antwoord: "nagenoeg al onze openbare diensten zijn omgevormd tot openbare bedrijven, en dat is niet hetzelfde!". Gelijk heeft hij. Een openbaar bedrijf functioneert op de commerciële markt zoals elk ander bedrijf. Verhogen van de winst is de maatstaf. Een openbare dienst heeft als maatstaf de dienstverlening aan de bevolking. Het wordt een hele strijd om de openbare dienstverlening weer terug te krijgen. Ondertussen zijn de coöperaties, zoals Ecopower bondgenoten in de strijd voor een betere sociaal en ecologisch verantwoorde energieproductie.