Er waart een spook door Europa, het spook van het groeiende verzet. (Foto: KKE)
Op 23 mei jongstleden waren door heel Griekenland vakbondsprotesten ter verdediging van de cao's, die de rechtse regering willen afschaffen. (Foto: KKE)
Anna Ioannatou
Het spook van de eerste zin van het Communistisch Manifest blijft rondwaren. Meer dan door communisten werden de laatste tijd Marx en Lenin aangehaald door de Bond van Griekse Industriëlen en door de voorzitter van Syriza. Deze laatste sprak als gast op de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Bond van Industriëlen.
Niet zo lang geleden sprak hij ook als gast op het congres van het Engelse tijdschrift de 'Economist' en voor de Grieks-Amerikaanse Kamer van Koophandel. Dit in combinatie met veel reizen het afgelopen jaar naar verre oorden, waar volgens Syriza het kapitalisme het goed doet (VS, Brazilië, Argentinië om een paar voorbeelden te noemen), levert een leerzaam profiel op voor diegenen die nog altijd denken dat Syriza een linkse partij is.
Het grootkapitaal 'snuffelt' met grote belangstelling aan deze eventueel toekomstige regeringspartij en potentieel politiek manager van zijn belangen: "Het radicalisme van Syriza is nuttig", vond de voorzitter van de Griekse industriëlen, Daskalopoulos, "Er zit een dynamisch element in, dat onmisbaar is voor een realiteit waarin realisme nodig is".
Volgens deze industriëlen heeft Griekenland twee blokken aan het been: de anti-economische-groeimemoranda en een anachronistisch staatsapparaat met cliëntelisme, veel te veel overheidsambtenaren en wat dies meer zij, dat de modernisering van het land belemmert. De grootindustriëlen vinden dat de huidige regering nog veel te veel staat handhaaft. Er moet meer bewegingsruimte komen voor het kapitaal en "de markt en links kunnen samen afgaan op dit doel" (Daskalopoulos).
"Sociale convergentie en stabiliteit zijn zuurstof voor de economie", vindt Syriza. Deze zuurstof moet gegarandeerd worden, anders verdwijnt de productieve dynamiek. Diverse "gildes" blokkeren met hun stakingen het hele land (Daskalopoulos), klassenvrede is nodig (Syriza en andere sociaaldemocraten). Ja heus, het grootkapitaal is tegen de beruchte memoranda, Syriza ook. Beiden wensen een "nationaal plan voor de reconstructie en de groei". En de beruchte memoranda worden als antigroei gekenschetst. Beiden zijn voor "gezond ondernemerschap" (kapitalistisch), voor goed en 'niet slecht' kapitalisme.
Premier Samaras ergert zich aan eventuele regeringsconcurrent Syriza, want de Nea Dimokratia wenst het monopolie op de betrekkingen met het grootkapitaal en voelt zich in de wielen gereden. De toespraken van Samaras en Syriza-voorzitter Tsipras liepen uit op een confrontatie tussen beide partijen over: wie beter in staat is de winsten en de concurrentiepositie van het grootkapitaal te verzekeren.
Syriza schepte op, dat zij de Bond van Industriëlen naar de onderhandelingstafel over de cao's had gebracht door een tussenkomst van voorzitter Tsipras. De bond kwam wel, maar weigerde de nieuwe landelijke cao te ondertekenen.
Op deze jaarlijkse Algemene Vergadering van de Bond van Griekse Industriëlen werden Lenin en Marx over en weer geciteerd. Tsipras (Syriza): "Omdat het goed is van je tegenstanders te leren, wil ik u een heel bekende zin van Lenin in herinnering brengen...: socialisme is sovjets plus elektriciteit. Natuurlijk gaat dit over een achterhaalde tijd. Maar de verhoudingen in aanmerking nemend en met een tikje willekeur kunnen we zeggen: groei is democratie plus investeringen".
Uiteraard werden er, om het niet te vergeten, een paar woorden aan toegevoegd over sociale rechten en werknemersparticipatie, maar wel binnen de grenzen van een andere mix van het kapitalistisch beheer. En zo kwam Lenin terecht bij de grootindustriëlen via een 'linkse' historische manipulatie. Lenin op maat: zijn boodschap voor deze tijd is gezond kapitalisme!
Afgezien van het 'leninisme' van opportunist nummer 1 van het huidige Griekenland, Tsipras, was het 'marxisme' van de voorzitter van de Bond van trouwens ook niet mis: "Zoals ook Marx zou zeggen (ik parafraseer een opvallende zin van hem), we zijn geen filosofen om genoegen te nemen met de interpretatie van de toestand in het land. We moeten die transformeren - reconstrueren... Marx zelf (ik hoop dat het u niet bevreemdt dat ik hem weer noem) geloofde altijd dat de productie en met name de industrie een uiting is van de 'meest wezenlijke krachten van de mens'. En wij van de Bond van Griekse Industriëlen zijn het helemaal met hem eens".
Dat volgens Marx de grootindustriëlen met hun hele uitbuitingsapparaat via een sociale revolutie van het historische toneel dienen te verdwijnen en dat de macht en het grote eigendom in handen dient te komen van diegenen die de rijkdom produceren, maar er niet van profiteren, wordt zorgvuldig uit de citaten weggelaten. Geen wonder, want daar is de bond het zeker niet mee eens...
Ook met Lenin's theorie over het spontane en bewuste in de arbeidersbeweging sjoemelt Syriza. Dit keer in een interview voor zijn eigen radiozender. Ondanks het overnemen van leuzen uit de klassengeoriënteerde vakbondsbeweging (bv.: "Geen offers aan de rijken"), "willen we geen partij als voorhoede voor de werkende klasse, een bolsjewistische partij uit 1917, die een kleine kaste zal zijn, een groep dus van voorlopers, die het onwetende volk leiding geeft. Kijk, dat is nou het verschil. Wij willen een partij zijn, die in de samenleving en in de sociale strijd staat. De samenleving zelf en haar spontane element zal ons vaak leiding geven". Deze structuur (dus van een voorhoedepartij, A.I.) mag een eeuw geleden van nut geweest zijn, maar "... voor de opbouw van een open, brede, democratische samenleving is het geen instrument, maar een hinderpaal".
Daar ga je, Lenin. Terug naar het spontane, ver van het bewuste in de beweging van de werkende klasse! (Hierover meer in Lenin's werk 'Wat te doen?'). Dit is nou precies het soort radicalisme, dat Griekenland's Bond van Industriëlen zo nuttig vindt...
Premier Samaras maakte in mei een reis naar o.a. China, een land waarvoor men op het ogenblik geweldig veel bewondering probeert te kweken. Hiep hoi: de Chinezen gaan nog meer in Griekenland investeren "... voor Chinese lonen, dat is nu het doel van het Engelse kapitaal" (Karl Marx, 'Het Kapitaal', dl. 1, p.628, voetnoot 53, Dietz Verlag Berlin 1989). Vervang 'Engels' door 'Grieks' kapitaal en de actualiteit van dit citaat zal duidelijk zijn.
En voor de aardigheid nog dit: "Als China een groot industrieland wordt, dan zie ik niet hoe de Europese arbeidersbevolking de strijd kan uithouden zonder naar het niveau van haar concurrenten af te zakken". (Times, 3 sept.1873, in: Karl Marx, 'Das Kapital', dl. 1, p.627, voetnoot 53, Dietz Verlag Berlin 1989).