TRUKE
Rinze Visser
Opeens waren ze er weer, de strijders voor de mensenrechten. Vooral in Nederland. De homorechten of zo men wil, het ontbreken ervan in Rusland. Nu is schrijver dezes er niet eentje die vindt dat als er onrecht in het geding is, dat men zich dan moet beperken tot binnen de landsgrenzen. Daarvoor is er in de hele wereld nogal wat te bestrijden en te verbeteren. Het is zeker goed dat men zich het lot van anderen, ook buiten onze landsgrenzen, aantrekt en onrecht, ook door politieke besluiten veroorzaakt of aangewakkerd, aan de kaak wil stellen.
Zo, dat is er uit! Dat men dat wat er nu volgt niet verkeerd begrijpt. Maar mij bekroop toch een vreemd gevoel toen de media er bovenop sprongen. De gretigheid waarmee de situatie van homoseksuelen in het Rusland van Poetin werd beschreven en becommentarieerd stemt mij tot nadenken.
Neem ook de vrouwenrechten, jazeker, ook een mensenrecht! Vrijheid van pers en noem maar op. Waarom zijn de pijlen zo gericht op Rusland? Rusland ontwikkelt zich, vanuit kapitalistisch oogpunt, economisch tot een wereldmacht. Vanuit bijvoorbeeld Nederland bekeken, zou Rusland dan ook op burgerlijk-democratisch en cultureel gebied veel meer dan nu het geval is, op Nederland moeten lijken. Voor de mensenrechtenstrijders, voor de media, hoort Rusland, meer dan twintig jaar na de val van de Sovjet-Unie, een 'normaal' land te zijn. Daarbij horen ook het homohuwelijk, antidiscriminatiewetgeving naar Hollandse snit en andere immateriële rechten.
Hoe zit het echter met de situatie van homoseksuele mensen in nog heel veel andere landen in de wereld? Of met de situatie waarin vrouwen moeten leven? In Azië en Afrika, bijvoorbeeld? In heel veel landen in andere delen van de wereld, om van sommige uithoeken van Europa maar te zwijgen, is het verschrikkelijk om vrouw of homo te zijn. Of over het strafrecht als het om voor dit deel van de wereld lichte vergrijpen gaat. Nog maar pas geleden werd er een Nederlandse vrouw uit zo'n land naar ons land teruggestuurd. De vrouw was daar verkracht en voor 'straf' in de gevangenis gegooid. Ze werd vrijgelaten, niet omdat ze onschuldig en slachtoffer was; ze had gratie gekregen of zoiets. Groepsverkrachtingen van vrouwen schijnen in sommige landen - ook die hier als democratisch gelden - vrij 'normaal' te zijn. Pas de laatste tijd hoor je dat er schuldigen voor de rechter moeten verschijnen. Er zijn landen waar vrouwen gestenigd worden, waar homo's mishandeld, verstoten en vermoord worden. De lezer zal denken: dat alles is waar, maar is er dan wat mis mee als er mensen in Nederland zich zorgen maken over de behandeling van homo's in Rusland en daar tegen protesteren? Dan zeg ik: daar is niets verkeerd aan. Maar..., er gaat niemand de straat op tegen landen waar de situatie veel erger, zeg maar middeleeuws is! Daar moet een reden voor zijn. Over zoiets probeer ik na te denken. Waarom is dat zo?
Zo herinner ik mij dat er nogal wat progressieve mensen in ons land waren die destijds een eenpartijsysteem voor landen in Afrika en Azië best oké vonden, maar tegelijkertijd zo'n politiek systeem in Europese socialistische landen verfoeiden, want hoewel vooruitstrevend en antikolonialistisch, toch anticommunisten. Wat men vooral voor Europese mensen niet goed vond, was voor Afrikanen en Aziaten goed genoeg en vooral nodig om vooruit te kunnen komen. Ook daar denk ik dan aan als ik de protesten zie, de Ruslandgangers, die het niet over multimiljardairs en bittere armoede hebben, die niet ontploffen van woede voor het vele misdadige onrecht in andere werelddelen, die er ook niet zo mee zitten als de hele sociale sector in eigen land op afbreken staat. Zij zullen er trots op zijn als hun gezichten in de media verschijnen. Rusland is nu een normaal land, want de geldzak regeert daar. Met blanke mensen, zoals de grote meerderheid van de inwoners van Nederland. Blanke mensen horen te zijn zoals wij, met dezelfde wetten en regels. Europeanen, met excuus aan al die andere Russen. Tolstoj, Tsjaikovski, Dostojevski, Prokovjev, noem maar op. Het is familie...
Mensen in Azië of Afrika, (dus achterlijk), van een lagere cultuur; mensen weten daar niet beter; een andere huidskleur. Russen zouden meer beschaving moeten hebben, blank en Europees. Een vermoorde homo of vrouw in de tropen is dus minder erg dan gediscrimineerd te worden in Rusland... Uiteraard hebben de Nederlanders die protesteren tegen de behandeling van homo's in Rusland gelijk, al twijfel ik sterk aan de effectiviteit van hun acties. Maar ik blijf ermee zitten dat men zich weinig of niet druk maakt over de mensonterende situaties in andere, verre landen, waarmee ook ons land diplomatieke betrekkingen onderhoudt. Een officieel bezoek van een minister of andere hoogwaardigheidsbekleder uit die verre streken zorgt niet voor opwinding. Geen picketlines, geen kamervragen.
Nederland is eeuwenlang een koloniale mogendheid geweest, heeft een flink aandeel gehad in de slavenhandel en in de slavendrijverij. De daarbij behorende mentaliteit is ook doorgedrongen in de elites en ook in delen van de bevolking. Het aantal mensen dat zich 'Europeaan' noemt is niet onaanzienlijk. Russen zijn toch een ander soort mensen dan Aziaten en Afrikanen. Russen en de Russische machthebbers zouden immers beter moeten weten. Al die anderen opvoeden, de aloude kolonialistische rechtvaardiging. Voorwaarden stellen voor ontwikkelingshulp? Men discussieert er over. Schrijver dezes mag er vanuit gaan dat de activisten tegen onrecht in Rusland daar niet bij stilstaan, maar neemt toch de vrijheid te beweren dat er een versluierde vorm van racisme bestaat. Want zijn blanke Russen toerekeningsvatbaar en Aziaten en Afrikanen niet...?