Sociaaleconomische redactie
Zelfstandigen met en zonder personeel zijn het hardst geraakt in de economische crisis waarin het kapitalisme verkeert. Zij verloren tussen 2008 en 2011 11 procent van hun koopkracht; gemiddeld was die daling al stevig met 3 procent. 'De sociale staat van Nederland', een tweejaarljks rapport van het Sociaal en Cultureel planbureau (SCP) bracht deze informatie eind vorig jaar naar buiten.
In het rapport staat de vraag centraal of de gevolgen van de crisis zichtbaar zijn in de leefsituatie van Nederlanders en voor welke groepen in het bijzonder.
De conclusie is dat, in tegenstelling tot het vorige rapport uit 2011, de crisis zich nu wel laat gelden 'in termen van koopkrachtverlies, een oplopende werkloosheid en een toename van de armoede'. Maar niet alle groepen voelen de slechte economie even hard. Uit het rapport bljkt dat mensen die niet in loondienst zijn, zoals zelfstandig ondernemers en flexwerkers, de gevolgen van de crisis het meest merken. Zij hebben een grote kans om hun werk te verliezen en kunnen dan 30 procent terugvallen in inkomen. Bij langdurige werkloosheid daalt het inkomen zelfs tot bijstandsniveau. Het vermogen van huishoudens zal de consumentenbestedingen dus voorlopig vermoedelijk niet uit het slop trekken.
Het beeld dat Nederlanders hebben over de economische situatie is dan ook slechter geworden: zes jaar geleden was nog 81 procent tevreden over de economie, in 2013 was dat nog maar 47 pocent! Het vertrouwen in de politiek is door de verslechterde economische situatie erg wisselvallig, maar nog steeds lager dan het vertrouwen dat Nederlanders hebben in media, vakbonden en de rechterlijke macht. Daarbij scoort het kabinet slechter dan de Tweede Kamer, doordat het in crisistijd veel impopulaire maatregelen meent te moeten nemen.
De onzekerheid over de economie vertaalt zich ook in een lagere vraag naar koopwoningen, terwijl de vraag naar huurwoningen wel is toegenomen. Het aandeel van huiseigenaren is na 2009 niet meer toegenomen en blijft steken op bijna 60 procent. Het is voor het eerst in decennia dat het aandeel niet stijgt. De prijsdaling op de huizenmarkt is daar de oorzaak van: de huizenprijzen zijn sinds 2008 met ongeveer 20 procent gedaald. Van de huiseigenaren die nu zouden verkopen, zou bovendien 20 procent verlies moeten nemen. De crisis vertaalt zich alleen nog niet in veel gedwongen verkopen. In 2013 gaat het naar verwachting om 4500 huishoudens.
De opvattingen over de EU zijn sinds het begin van de crisis wel negatiever geworden. De crisis leidt tot twijfels over de economische noodzaak van de EU. In vergelijking met andere Europeanen hebben Nederlanders wel nog steeds meer vertrouwen in de regering, zijn ze positiever over de toekomst en vaker tevreden over hun eigen financiële situatie en de economie. Het komend jaar zal er heel wat slaap uit de ogen moeten worden gewreven.
Bron: FD, 12-12-2013