Wiebe Eekman
Het is een terugkerende discussie... De klimaatontaarding is zo'n dringende kwestie, iedereen weet het. Maar wat doen we er aan? De klimaatontaarding hangt sterk samen met het verbranden van fossiele brandstoffen, met de energiekwestie dus. De Europese commissie stelde 40 procent emissiereductie tegen 2030 in het vooruitzicht. 20 en 21 maart bespreken de 28 staatshoofden dat. De milieubeweging stelt dat dit ruim onvoldoende is, het zou 55 à 65 procent moeten zijn. Terecht.
Maar ze zwijgt over de hoofdreden waarom Europa maar 40 procent voorstelt: de concurrentie met de VS en de rest van de wereld. Het concurrentiedenken verlamt sinds Kopenhagen 2009 elke ernstige poging tot vooruitgang in de klimaatkwestie.
In België schreef de federale overheid een brochure 'Scenario's voor een klimaatvriendelijk België in 2050'. Het kan technisch wel, met allerlei ingrepen die ze bespreken met bijhorend cijfermateriaal. Maar ootmoedig geven ze toe dat ze niet weten hoe ze met de concurrentie met het buitenland moeten omgaan. Ze fietsen om het probleem heen.
In Nederland schreef de Sociaal Economische Raad in september 2013 het 'Energieakkoord voor duurzame groei'. Dat zou mede besproken en opgesteld zijn met 'partners' uit de milieubeweging, de vakbonden, bankinstellingen en allerlei koepels van private ondernemingen. Al in de derde zin staat dat "naast energie- en klimaatdoelen ook concurrentiekrachtverbetering, werkgelegenheidsgroei, en exportvergroting gerealiseerd kunnen en moeten worden".
Laten we duidelijk zijn: het klimaatprobleem is juist ontstaan door de kapitalistische logica van het concurrentiedenken. De kapitalistische bedrijven produceren niet om noden van de mensen te lenigen maar om iets verkoopbaars te maken. De drijfveer is steeds: meer kapitaal accumuleren en de concurrent uit te schakelen. Alles moet 'vermarkt' worden, alles moet rendabel zijn in vette euro's of we doen het niet. Alsof het kapitalisme nog de enige mogelijke maatschappijvorm zou zijn. Het is tegennatuurlijk.
Alle materiële rijkdom komt voort uit twee bronnen: uit de natuur als voedsel, grondstof of energie. En uit de menselijke arbeid, die dit transformeert tot bruikbare vormen. Die twee bronnen hebben elk hun eigen beperkingen. De natuur heeft een bepaalde draagkracht, een bepaald herstelvermogen. Met de huidige middelen, ervaring en kennis kunnen we dat redelijk goed inschatten. We hebben de plicht om met dat herstelvermogen rekening te houden voor onszelf en voor de volgende generaties. Dat vereist een planmatige aanpak. De kapitalistische ondernemingen plannen wel binnen de eigen zaak, maar plunderen om het hardst de natuur.
De mensen die arbeid verrichten hebben ook een bepaalde draagkracht en een zeker herstelvermogen dat niet overschreden mag worden. Daartoe voeren we (vakbonds)strijd voor betere werkvoorwaarden. Omdat het de arbeidende mensen zijn die de rijkdom voortbrengen met hun werk, zou het niet meer dan normaal moeten zijn dat de organisatie van de maatschappij ook gepland wordt volgens hun belangen en noden. En vooral dat ze er zelf ook over mogen meebeslissen.
De dringende klimaatontaarding kan geen uitvlucht zijn om die maatschappelijke discussie uit de weg te gaan en toch maar nepoplossingen binnen de liberale marktlogica te kiezen. De dringende klimaatontaarding zou juist een argument moeten zijn om nog sneller om te schakelen naar een sociaal rechtvaardige en ecologisch verantwoorde maatschappij. Alle tussenoplossingen die we voorstellen mogen we niet motiveren met "in afwachting van een betere maatschappij", maar vanuit een benadering "het brengt ons een stap dichter naar een betere maatschappij".
De kwestie van onze energievoorziening doorweeft heel onze maatschappijstructuur en is sterk bepalend voor ons dagelijks leven. De energievoorziening is dus te belangrijk om aan de grillen van de marktwerking en winstlogica over te laten. De energiesector dient onttrokken te worden aan de private sector en vermaatschappelijkt te worden. Wat tevens een democratische bespreking van de doelstellingen inhoudt.
Omdat iedereen op de een of andere wijze afhankelijk is van energie, dient de energievoorziening een openbare dienstverlening te zijn, met goed dienstbetoon, tegen betaalbare prijzen en waarborgen voor stabiele levering. Energieproductie op de gangbare huidige wijze op fossiele en nucleaire basis is zowel rechtstreeks als indirect de grote boosdoener voor de klimaatontaarding. De huidige vorm van energievoorziening overschrijdt ruimschoots de draagkracht van onze planeet. We opteren enerzijds om het energiegebruik drastisch terug te dringen en anderzijds algemeen over te schakelen naar hernieuwbare bronnen.
De vakbondsstrijd voor het behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid in de energiesector verdient onze volledige steun. De hoge graad aan scholing en ervaring moeten we bewaren. Die hebben we nodig om de energieoverschakeling in goede banen te leiden.
Nota: op zondag 9 maart 14 uur Noordstation Brussel: Fukushima herdenking: voor de sluiting van de kerncentrales en overschakeling naar hernieuwbare energie
Nota: Op donderdag 20 maart 17 uur: Schumanplein Brussel: Protest uit verschillende landen voor de bijeenkomst van Europese staatshoofden: voor verhoging van de ambities in emissiereductie en de overgang naar hernieuwbare energie.