Rainer Rupp
Los van de heviger wordende crisis tussen de NAVO-landen en Rusland over de ontwikkelingen in Oekraïne, hebben zich de laatste tijd wereldwijd donkere economische onweerswolken samengepakt die de mondiale economische groei en de wereldhandel ernstig bedreigen. Tegelijkertijd hebben deze ontwikkelingen, die voornamelijk vanuit China en Japan uitgaan, de potentie om de door de gigantische geldstromen, op de markt gebracht door de centrale banken van de VS, de EU, Japan en Groot-Brittannië, tot irreële hoogtes opgeblazen internationale financiële markten wederom te laten ontploffen.
Deze keer met nog desastreuzere gevolgen voor de reële economieën, aangezien deze zich nog altijd niet hebben hersteld van de crisis van 2008 en daaropvolgende jaren, hetgeen met name het geval is voor de VS en het grootste gedeelte van de EU.
Ondanks alle volmondig geuite verklaringen over de deze keer echt onmiddellijk intredende opbloei van de economie in de VS, die volgens zeggen vertraging heeft opgelopen door de harde winter, zien de vooruitzichten in het 'land van de onbegrensde mogelijkheden' er zelfs voor de werkenden in de middenklasse somber uit. Aan de winter, die momenteel in 95 procent van de berichtgeving door de aan Wall Street verbonden 'VS-mainstream-media' verantwoordelijk wordt gehouden voor het uitblijven van licht aan het einde van de tunnel, kan het echter niet liggen.
Want volgens een representatief onderzoek door RBC Capital Markets heeft slechts 19 procent van de Amerikanen vanwege het ijzige weer in februari minder en heeft 27 procent meer uitgegeven, de rest bleef gelijk. En als dat al het geval zou zijn geweest, dan zou het bruto binnenlands product van de VS, dat voor 70 procent afhangt van de particuliere consumptie, eerder moeten groeien dan afnemen.
Nu kan men zich de vraag stellen, of de Amerikanen met hun recordpercentage qua zwaarlijvigheid eindelijk ertoe zijn gekomen om gezonder te gaan eten, of dat de achteruitgang van de omzet ligt aan het feit dat de werkende mensen zich steeds minder vaak een hamburger kunnen veroorloven, ondanks de wijd gepropageerde 'opbloei'. Het laatste zou wel eens het geval kunnen zijn, want in januari 2014 lag het inkomen van de loonafhankelijken inclusief inflatiecorrectie in de VS gemiddeld 2,7 procent onder het niveau van een jaar geleden.
Tegelijkertijd zijn de grote verwachtingen die de internationale financiële markten gevestigd hadden op de politiek van de Japanse minister-president Schinzo Abe, zoals verwacht, 'wishfull thinking' gebleken. Ondanks het door Abe erdoor gedrukte opendraaien van de geldkraan, om de wisselkoers van de yen omlaag te manipuleren, daardoor de export te vergroten en de industrie in eigen land aan te zwengelen, is precies het tegenovergestelde gebeurd.
De Japanse economie was in het laatste kwartaal van 2013 met slechts 0,7 procent veel langzamer gegroeid dan door de regering was verwacht. Tegelijkertijd heeft Japan voor het eerst sinds decennia weer een tekort opgelopen op de buitenlandse handelsbalans. Dit is in januari van dit jaar zelfs verrassend verder opgelopen naar een recordwaarde van 11 miljard euro, iets waaraan de zwakke vraag vanuit de westerse industrielanden heeft bijgedragen. Exportkampioen Duitsland heeft daarentegen de haperende import vanuit de VS en de meeste EU-landen gecompenseerd door een sterke export naar de zogenaamde 'drempellanden', vooral naar China.
Maar ten gevolge van het ver weg gebleven reëel economisch herstel en de aankondiging in april 2013 door de centrale Amerikaanse Bank, de overvloed aan liquide middelen af te remmen, is de economische 'boom' in de drempellanden van India en Zuid-Afrika tot Brazilië ingestort. En nu stapelen zich voor China vergelijkbaar onheilspellende signalen op. Het 'Rijk van het Midden' heeft in maart verrast met het bekendmaken van het inzakken van de export met 18,1 procent in vergelijking met het vorige jaar. Tot overmaat van ramp dreigt er echter ook nog een chaos op de financiële markten. Want om de Chinese markt te beschermen tegen de effecten van de crisis in de westerse industriestaten heeft de Chinese Bank zelf ook de geldkraan opengedraaid.
Deze heeft een kredietluchtbel doen ontstaan die alles wat in de VS en Europa vóór en na 2007-2008 is gebeurd overschaduwt. Omdat deze luchtbel nu dreigt te klappen, zou China binnenkort wel eens kunnen afvallen als locomotief voor de wereldconjunctuur.
Sbg., 13-03-2014, vertaling Kees de Bruijn.