Medewerkers van het arbeidsbureau in Heilbron, in het oosten van Duitsland, eisen betere werkomstandigheden en hoger loon. Ook zij zijn het waard, zeker nu de lokale werkloosheid voor veel werk blijft zorgen. (Foto: Die Linke/Flickr/cc/by-nd)
Jana Frielinghaus (*)
Sinds jaar en dag wordt door de 'Bundesagentur für Arbeit'(BA) en het 'Statistische Bundesamt' (Federale dienst voor de statistiek) het ene na het andere 'banenrecord' gemeld. Als bewoner van het Oost-Duitse platteland ben je iedere keer opnieuw stomverbaasd: waar zijn ze dan, die banen?
Op 18 september maakte de BA, cq. het met haar verbonden instituut voor arbeidsmarkt- en beroepsonderzoek (IAB), zelfs bekend dat de werkgelegenheid nauwelijks daalt en ook in 2015 op een hoog niveau zal blijven.
Tegelijkertijd vertellen de IAB-onderzoekers dat de Duitse arbeidsmarkt een "goede basisconstitutie" heeft en voorspellen zij het volgende record: "Het aantal werkenden zal met haast 270.000 naar 42,89 miljoen stijgen". Dan zullen ook 30,61 miljoen mensen het genot proeven van een 'sociaal-verzekerde' baan, dat zouden er dan 430.000 meer zijn in het komende jaar.
Maar weinig wetenschappers bekijken deze 'records' van dichtbij en schrijven erover, hoe ze door gegoochel met cijfers worden geproduceerd. Het Instituut voor Scholings- en Sociaal Beleid (ibus) van de Hogeschool Koblenz wijst er echter op dat de Federale Dienst voor de Statistiek "alle betaald werk van meer dan een uur per week als verdiencapaciteit beschouwt". Het werkgelegenheidsaandeel, waarover sociale premies betaald moet worden, wordt weliswaar aangegeven, maar of je van een baan kunt leven geldt niet als criterium. Meegeteld worden uiteraard ook mini- en één-eurobanen, alsmede betaalde stages.
Dientengevolge is het logisch dat er weliswaar officieel 'slechts' 2,9 miljoen werklozen zijn, maar volgens ibus-informatie meer dan 5,4 miljoen volwassenen die voor de arbeidsmarkt geschikt zijn, maar aangewezen zijn op een Hartz-IV-uitkering of werklozengeld. Het aantal als werkloos geregistreerden zal in 2015 volgens het IAB verder dalen, zij het met "slechts zo'n 20.000 naar 2,88 miljoen". De werkgelegenheid stagneert echter "sinds jaren", constateren de wetenschappers. Derhalve zou het voor werkzoekenden en vooral voor langdurig werklozen steeds moeilijker zijn om een baan te vinden. De redenen: ten eerste zouden hun "capaciteiten vaak niet meer voldoen aan de eisen van de bedrijven" en ten tweede zou de stijging van de werkgelegenheid er steeds meer op neerkomen dat meer immigranten, vrouwen en ouderen gaan werken.
IAB-'prognosechef' Enzo Weber gaat er ondanks dit alles nog steeds vanuit dat volledige werkgelegenheid mogelijk is. Echter alleen maar als de werklozen bereid zijn om hun waarde middels zelfontplooiing te verhogen. Daarvoor geldt dan weer het oude sprookje: 'Wie werk wil vinden, die vindt ook iets', ook al is het vaak maar een baantje voor een euro per uur. Maar het is de goede wil die telt. Bovendien als men een dergelijk baantje weigert dan dreigen sancties, tot aan het volledig dichtdraaien van de uitkeringskraan.
(*) Jana Frielinghaus in 'jungeWelt', 19-09-2014, vertaald door Marcel de Jong.