Rainer Rupp
Met ingang van vrijdag 12 september heeft de Europese Unie de sancties tegen Rusland aangescherpt, ondanks de wapenstilstand tussen Oekraïne en Rusland. Nog dezelfde dag veroordeelde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken de EU, omdat die zich "effectief tegen het vredesproces in Oekraïne heeft gekeerd". En de Russische ambassadeur in de EU, Chizov, verklaarde dat de EU-sancties iedere logica ontberen en "Moskou geen andere keuze laat dan tegenmaatregelen te nemen", in de vorm van een importverbod op westerse auto's en het weigeren van overvliegrechten voor westerse luchtvaartmaatschappijen. Chizov besloot zijn verklaring met deze oproep: "Geeft u de vrede eindelijk een kans!"
De nieuwe EU-sancties zullen vooral de drie grote staatsoliemaatschappijen van Rusland treffen: Rosneft, Transneft en Gazpromneft (de olietak van Gazprom). De gassector wordt echter door de EU-strategen nog steeds zorgvuldig van de sancties uitgesloten. De strategen denken vanuit hun in hokjes denkende juristenmentaliteit dat zij op die manier het Kremlin geen voorwendsel geven om op zijn beurt de gasleveringen aan de EU in te perken. Hoewel de Polen op woensdag [10 september] al hebben gemeld dat zij een kwart minder Russisch gas hebben ontvangen dan zij besteld hadden. Sindsdien zijn de leveringen nog verder teruggelopen.
Ook de Duitse energieleverancier Eon meldde op woensdag dat zij "duidelijk minder gas uit Rusland heeft ontvangen", volgens het 'Handelsblatt', dat verwees naar de woordvoerder van het bedrijf. De reden daarvoor werd niet door het bedrijf vermeld. Er wordt nog uitgezocht of "de reden voor de vermindering van de leveringen technisch van aard is of te maken heeft met de handelsbetrekkingen", aldus het Handelsblatt. Vanuit Tsjechië, dat zich in de EU-Raad tegen verdere sancties heeft uitgesproken, wordt geen vermindering van Russische gasleveranties gemeld. Met het oog op de naderende winter vraagt het Handelsblatt zich bezorgd af of nu ook voor Duitsland de gaskraan dichtgedraaid wordt.
Polen krijgt bijna 80 procent van zijn gas uit Rusland, via pijpleidingen door Wit-Rusland en Oekraïne. Westerse media gaan ervan uit dat de afname van de Russische gasleveringen samenhangt met de nieuwe aanscherping van de EU-sancties en dat Warschau als voorbeeld wordt gesteld, als waarschuwing voor andere Oost-Europese EU-staten, waarvan een aantal voor bijna 100 procent afhankelijk is van Russische gasleveringen.
De Poolse regering heeft zich immers ook tegen de rechtmatige regering in Oekraïne gekeerd, al vanaf het begin van de gewelddadige coupe tegen die regering, en sindsdien heeft Warschau zich binnen de EU zeer luid tegen Moskou uitgesproken. Tegelijkertijd probeert Polen het 'oude Europa', in het bijzonder Duitsland, te chanteren door te dreigen dat Polen zich zal afkeren van de EU en zich zal richten op de VS, in het geval de EU niet scherper gaat optreden tegen Rusland.
Het zichzelf schade toebrengende beleid van Warschau, alleen te verklaren vanuit irrationele Russenhaat, wordt uitgevoerd met rugdekking van Washington en vanuit het vertrouwen dat Moskou ondanks EU-sancties in geen geval zijn gasleveranties zal reduceren. En als dat toch mocht gebeuren dan vertrouwt men op de solidariteit van het sterke Duitsland, dat dan een deel van zijn gasimport naar Polen zal doorvoeren, zoals dat al gebeurt ter ondersteuning van Oekraïne. Omdat de junta in Kiev stelselmatig weigert om de 5,7 miljard dollar gasschulden aan Rusland te betalen, heeft Gazprom begin juli de gaskraan dichtgedraaid. Sindsdien wordt een deel van de gasbehoefte van Oekraïne gedekt door wederuitvoer van Russisch gas vanuit Duitsland en Polen.
Het Duitse Energieconcern RWE heeft volgens Handelsblatt "een sleutelrol in deze wederuitvoer van Russisch gas". Sinds 2013 heeft de onderneming 2,1 miljard kubieke meter Russisch gas via Polen en Hongarije doorgesluisd naar Oekraïne. President Vladimir Poetin heeft begin juli van dit jaar de EU-landen gewaarschuwd voor dergelijke wederuitvoer en Gazprom-chef Alexei Miller heeft onlangs dergelijke tweede exportactiviteiten aangeduid als een "semi frauduleus mechanisme".
Nu wordt in het Westen gevreesd dat Moskou de leveringen naar Europa zodanig zal reduceren dat er geen gas meer overblijft voor wederuitvoer naar Oekraïne. Maar Gazprom ontkent ten stelligste de beweringen van Polen en het Duitse Eon over vermindering van de omvang van de gasleveringen. Men heeft aan Russische zijde net als voorheen de in contracten afgesproken hoeveelheden gas door de pijpleidingen gepompt, en dat kan gemakkelijk worden gecontroleerd.
Wie liegt er hier? De Russen of de Polen en Eon? Of hebben beiden gelijk en is het 'verlies', het verschil tussen de door Rusland in de pijpleidingen gepompte en door Polen en Duitsland ontvangen hoeveelheid gas, gestolen door Kiev? Het zal niet de eerste keer zijn dat de regering van Oekraïne heimelijk voor het Westen bestemd gas heeft afgetapt van de transportpijpleidingen. Daardoor ontstond bijvoorbeeld begin 2006 een heftige politieke crisis tussen Rusland en de EU.
Sgb, 11 september 2014, vertaling J. Bernaven.