Herdenking 40-jarig bestaan DDR. (Foto: Hdg.de/Lemo-f-6-178-barch)
Ron Verhoef
Het is dit jaar 25 jaar geleden dat de muur viel. Dat is een behoorlijke tijd en je kunt je dus afvragen hoe relevant de DDR nog is. Toch wil de DDR maar niet echt verdwijnen. Na de Landsdagverkiezingen in Thüringen laait de discussie zelfs weer op. Die Linke wisten daar behoorlijke winst te halen en werden de op één na grootste partij. Een coalitie tussen die Linke, die Grüne en de SPD leek daarmee vrijwel zeker.
Maar Die Grüne eiste opeens dat er in de inleiding van de regeerverklaring een zin zou worden opgenomen waarin de DDR als onrechtstaat werd betiteld. Liever eigenlijk nog een dictatuur, maar zo erg wilde ze het ook niet opdrijven. Hoewel dit voor de onderhandelaars van die Linke geen probleem was, ligt het in de partij een stuk moeilijker. Veel leden vielen over de onderhandelaars heen. Je kunt je afvragen waarom een dergelijke zinsnede in een verklaring moet worden opgenomen die over de toekomst gaat. Wellicht komt dit omdat de DDR nog steeds ongekend populair is in het oosten van Duitsland. Dat zal niet verminderen nu een aantal publicaties het land in een ander, positiever perspectief stelt.
De mensen in Thüringen moet nu dus worden opgedrongen wat ze moeten vinden van de DDR, zoiets noemen we in het westen een 'democratie met vrije meningsuiting'.
Het gangbare idee was altijd dat de DDR failliet was. Het communisme zou economisch niet haalbaar zijn. Uit een recent verschenen boek van de Italiaanse econoom Vladimiro Glacché blijkt iets heel anders. Hij onderzocht de economische situatie in de DDR vanaf het ontstaan tot de ondergang. Voorop moet staan dat het land het zwaarder had dan de BRD (Bonds Republiek Duitsland). Met name in Oost-Duitsland hadden de geallieerden steden gebombardeerd, zodat juist hier veel hersteld moest worden.
Van alle kosten voor de wederopbouw moest de DDR 98 procent ophoesten. Ondanks dat maakte het een enorme groei door. Dat veranderde pas langzaam in de jaren '70 toen de kosten van importen steeds duurder werden en er steeds meer geleend moest worden. Het gangbare idee is dat er zoveel geleend werd dat het land omviel. Glacché toont nu met harde cijfers het ongelijk hiervan aan. Inderdaad had de DDR veel schulden maar het was nog niet onoverkoombaar. Met het juiste beleid had de DDR de schulden gewoon kunnen aflossen en toch kunnen blijven bestaan.
In zijn artikelenreeks naar aanleiding van het 25-jarige jubileum van de val van de muur, toont Dr. Jörg Roesler bovendien iets aan wat we eigenlijk allemaal al wisten. De DDR-burgers in Leipzig gingen niet de straat op tegen het socialisme of tegen de DDR. Ze gingen de straat op om hervormingen te eisen, die broodnodig waren. De ziekte van Honecker en de inactiviteit van zijn tijdelijke plaatsvervanger Mittag zorgde ervoor dat er geen debat op gang kwam met de demonstranten.Een debat dat zinvolle uitkomsten had kunnen opleveren. Toen Honecker inmiddels weer hersteld was, bleek het te laat. Ondanks dat was er geen sprake van dat de DDR zou ophouden te bestaan.
Herbert Graf legt uit dat dit kwam doordat Gorbatsjov, Reagan en Kohl onderling in 1985 al hadden besloten dat de DDR moest verdwijnen. Daarbij verzuimden ze overigens wel om de DDR zelf hiervan op de hoogte te stellen. Zo werd op hoog niveau onderhandeld over de toekomst van Oost-Duitsland zonder dat de Oost-Duitsers er zelf iets over konden zeggen. Dat was zeker niet de reden waar de mensen in Oost-Duitsland voor op straat waren gekomen. De DDR werd als eerste geslachtofferd door Gorbatsjov.
Toch blijven de prestaties van de DDR ongekend. Gratis gezondheidszorg, gratis onderwijs, bijna volledige werkgelegenheid, een bruto nationaal inkomen per hoofd van de bevolking dat hoger lag dan in Spanje of Italië (en tot 1967 zelfs hoger dan in de BRD). Juist dat willen de Oost-Duitsers maar niet vergeten en daarom moet het maar zwart op wit in een regeringsverklaring dat het land onrechtvaardig was, anders geloven mensen het niet, aldus die Grüne.
Bron: diverse artikelen en recensies uit junge Welt