Werkloosheid neemt toe

Nieuwe meting verdoezelt werkelijkheid nog meer

Wil van der Klift

Hieronder een kleine tamelijk willekeurige, maar veelzeggende, greep uit de berichten over (massa)ontslag in de afgelopen vier weken. Het zijn opvallende ontslagrondes in bedrijfstakken waar de ontwikkelingen stagneren. In het kapitalisme is een (gekwalificeerde!) arbeider allereerst een kostenpost. De druk om de toegenomen werkloosheid door nieuwe berekeningswijzen te maskeren neemt toe.

1. Drukkerijen: Roto Smeets schrapt 130 banen. Roto Smeets Weert is de grootste tijdschriftendrukkerij in rotatieoffzet van Nederland. De marges in de grafische sector staan al lange tijd onder druk. De verschuiving naar digitale media houdt aan.
2. Telecomsector: In 2013 schrapte KPN 5000 banen die voor het einde van dit jaar verdwenen moeten zijn. KPN maakte in februari bekend in de periode tot 2.10.16 tussen de 1500 en 2000 banen te schrappen. Het was al de zoveelste reorganisatie op rij. Door alle reorganisaties daalde het aantal medewerkers bij KPN door de jaren heen van 22.000 tot 19.000. Over twee jaar zullen er weer 2000 minder zijn. Nu komen daar weer 580 bij. En het einde lijkt nog niet in zicht. Volgens KPN is de zakelijke markt gekrompen. Wel worden 200 monteurs aangenomen voor de consumententak. Maar door de komst van nieuwe technologieën worden steeds meer mensen op straat geschopt.
3. Autobranche: Sinds 2012 daalt de omzet van garagebedrijven gestaag. Vanaf 2008 tot en met het derde kwartaal van dit jaar gingen 212 garage(reparatie)bedrijven failliet. Er vond een omzetdaling van 15 procent plaats. In totaal zijn er nog 5.700 garagebedrijven. Er wordt drastisch bezuinigd op de aanschaf van nieuwe auto's en eigenaren stellen garagebezoek steeds langer uit. Na tegenvallende autoverkopen moet ook autodealer Ford Eindhoven faillissement aanvragen. In de vestigingen in Eindhoven en Helmond werken ongeveer 50 mensen. Eerder dit jaar gingen al twee grote dealergroepen kopje onder, Pouw en Koops Furness. De sector kampt met een structurele terugloop van de autoverkopen door de verzwakte koopkracht.
4. Krantensector: Geen 200 maar 275 banen weg, waarvan 93 op redacties, bij zeven regionale kranten van Wegener. Dit aantal komt bovenop de al lopende reorganisaties. Het is de vierde reorganisatie sinds 2008. De recentste kostte vorig jaar 250 van de 750 arbeidsplaatsen. Het verander(en)de lees- en advertentiegedrag zou de boosdoener zijn.
5. Offshorebedrijven: Het Schiedamse SBM Offshore schrapt in totaal 1200 banen van de ruim 10.500. Dit jaar en volgend jaar worden 600 banen geschrapt, terwijl ook nog eens 600 mensen minder worden ingehuurd. Veranderde marktomstandigheden zouden de reden zijn. Verslechterde vooruitzichten in de olie- en gassector zouden ten grondslag liggen aan de maatregelen. Minder opdrachten betekent minder ontwerpers en technici nodig, dus op straat ermee, is de botte logica van het kapitaal.
6. Electronicasector: In de (traditionele) verlichtingstak wordt fors gesneden. Philips schrapt honderden banen in Nederland en België. In Emmen verdwijnen 240 (waarvan 140 vast) banen. De fabriek wordt verplaatst naar Spanje en Polen. In Turnhout in België gaat het om 170 mensen, waarvan 100 nieuw.
7. Bankensector: De werkgelegenheid bij banken blijft afnemen. Banken, waaronder ING, moesten na 2008 steun krijgen van de belastingbetaler. Inkrimpen en afstoten werd vanaf dat moment het devies. Nu zal de digitalisering veel banen gaan kosten. Tussen 2013 en 2018 worden dat bij ING 4950 banen. Bij ABN Amro verdwijnen tussen 2011 en 2018 4928 banen en de Rabobank schrapt de komende jaren (2013-2016) maar liefst 8800 banen op lokale kantoren. Het UWV becijferde afgelopen zomer dat er tussen 2005 en 2013 rond de 28.000 (van de 276.000) banen waren verdwenen. Tussen 2014 en 2019 zouden nog eens 26.000 banen verdwijnen. De meesten zullen in de WW verdwijnen en een deel daarvan later in de bijstand. Nog nooit zaten zoveel 50-plussers in de WW. Ruim 121.000 oudere werknemers stroomden in, 3000 meer dan het antal uitstromers. Een record van 191.153 50-plussers ontvangt een werkloosheidsuitkering. Er waren nog nooit zoveel ouderen werkloos. Eind september hadden 430.000 mensen een bijstandsuitkering. In vergelijking tot vorig jaar 58.000 meer!

Nieuwe werkloosheidsdefinitie

Het werkloosheidspercentage volgens de nieuwe definitie vanaf 1 januari a.s. ligt een stuk lager dan de oude manier van meten (door het CBS). Iemand die slechts één uur in de week werkt, maar graag een volledige werkweek zou maken wordt niet langer als werkloze gemeten, maar als werkende. In Nederland stond iemand pas als werkzaam te boek als hij of zij tenminste 12 uur per week werkte. Het CBS behoorde tot de weinigen in Europa die nog tegenstand bood tegen de nieuwe versluierende definitie.

Met het toenemen van het aantal pulpbaantjes kunnen de werkloosheidscijfers nu dus aardig worden verlaagd. Het aantal uitzenduren in kortlopende contracten nam voor het eerst sinds eind 2013 toe. De werkloosheid is relatief hoog en de langdurige werkloosheid neemt toe. Door de verschuiving van de twaalfuursgrens naar één uur neemt de werkende bevolking - op papier - met bijna 1 miljoen toe! Het werkloosheidspercentage zakt met een pennenstreek van 8,3 procent naar 7,3 procent. Maar schijn bedriegt.

Steeds meer mensen ervaren de nieuwe harde werkelijkheid en zullen daar consequenties aan verbinden. Arbeiders, zoals in Groningen bij Aldel, ondervinden aan den lijve wat kapitalisme betekent. Kom maar terug in je baan voor 30 tot 40 procent minder. Steeds meer werkgevers proberen werknemers tussentijds weg te treiteren - vooral werknemers die na een lang ziekbed terugkeren. Ook het aantal werknemers groeit dat gedwongen wordt twee banen te nemen. In 2013 waren dat 467.000 werknemers (7,6% van alle werknemers). In 2003 was dat nog 5,5 procent. Dat heet gewoon kapitalistisch misbruik maken van de oplopende werkloosheid. De schadelijke gevolgen van de kapitalistische crisis grijpen steeds dieper in op het bestaan van grote delen van de bevolking.

In België wordt al duidelijk dat - mits de vakbeweging zich strijdbaar opstelt - dat verzet leidt tot georganiseerde weerstand. En niet alleen bij onze zuiderburen, in tal van andere landen neemt het verzet toe. Nu de fusie van de FNV een feit is kan ook de Nederlandse vakbeweging in het strijdperk treden. Geen stoom afblazen maar georganiseerd verzet.