Een satellietfoto waar duidelijk de tyfoon Hagupit op te zien is. Door de milieuvervuiling wordt het klimaat heftiger, met meer stormen en droogtes tot gevolg. (Foto: Stuart Rankin/Flickr/cc/by-nc)
Wiebe Eekman
Binnenkort weten we het: We maken een warme herfst mee en 2014 is op weg om het warmste jaar ooit te worden, sinds het begin van de metingen. Dat brengt alvast stormen en overstromingen mee. Op de Filippijnen raasde de orkaan Hagupit voorbij om te herinneren aan de verschrikkelijke orkaan Hayan vorig jaar, die meer dan tienduizend doden maakte.
De natuurrampen tonen ons dat de klimaatverandering ons allen aangaat. Dat mag géén zaak blijven van verre onderhandelaars achter gesloten deuren.
Als ik dit schrijf zijn we halverwege de internationale onderhandelingen in Lima, Peru, de COP20. Uit de notulen op het internet haal ik dat die onderhandelingen militair afgeschermd zijn van het straatprotest. Ik lees dat op dag zes van de onderhandelingen de EU en anderen NEE antwoorden op de vraag van de Groep van 77 landen plus China om de ambities te verhogen. Ik lees dat er géén overeenstemming bereikt wordt over het invoeren van nieuwe marktmechanismen. Dat door niet gouvernementele organisaties gevraagd wordt om een moratorium in te stellen op de marktbenadering van het klimaatprobleem. Dat druist in tegen de propaganda voor een 'groene economie'.
Wat we tot nu hoorden, maakt duidelijk dat we de mobilisatie van de straat zullen moeten opdrijven. In Lima vindt de voorbereiding plaats voor de onderhandelingen in Parijs, volgend jaar december 2015. Dan zou er een document getekend worden dat van toepassing zou worden in 2020, vijf jaar later.
Veel meer dan hier, wordt in Zuid-Amerika nu gemobiliseerd tegen de zogenaamde 'groene economie' die sinds 2009 naar voren wordt geschoven door de Verenigde Naties, sterk geïnspireerd door de VS en de EU. Zo deed de World Rainforest Movement een oproep tot actie tegen het commercialiseren van de 'ecologische diensten'. Ik citeer en vertaal: De klimaatakkoorden van de Verenigde Naties hebben gefaald in het verminderen van de broeikasgasemissies. In werkelijkheid heeft dit beleid en de mechanismen vervat in die akkoorden gezorgd voor het voortzetten, het wettigen en het verhogen van destructieve activiteiten als mijn-, olie-, gas- en steenkoolontginning, boomplantages en agro-industrie. Deze industrieën die bij de belangrijkste oorzaak van de klimaatverandering zijn, nemen tegelijk woorden in de mond als 'duurzaamheid', 'zero-ontbossing', 'sociaalecologische verantwoordelijkheid', 'ontkoppeling emissie van groei' of 'lage koolstofprojecten'. Dat alles onder de paraplu van de 'groene economie'!
Advocaten van de 'groene economie' trachten ons wijs te maken dat het onder kapitalistische productieverhoudingen mogelijk zou zijn een 'duurzame economische groei' aan te houden, een groei ontkoppeld van schade aan de natuur. Of dat het mogelijk is vervuiling en vernietiging op één plaats te 'compenseren' of te 'verzachten' door 'recreatie' of 'bescherming' op een andere plaats. Dan leggen ze verder uit dat het begrip 'Ecologische diensten' een nieuw strijdpunt is geworden.
'Ecologische diensten' dat is de capaciteit van planten om door fotosynthese koolstof op te slaan en de lucht te zuiveren. Dat is de capaciteit van bodem om koolstof op te slaan. Dat is de capaciteit van water om vervuiling af te breken...
De meesten van jullie weten wel dat de kapitalisten hun kapitaal vergaard hebben op de rug van de arbeid van hun personeel. Dat ze dat kunnen doen omdat zij privaat eigenaar zijn van de fabrieken, de machines en al wat er nodig is om te produceren. Daarenboven roven zij ook de grondstoffen uit de natuur, zonder enige verantwoording af te leggen. De momenteel bekende voorraden aan steenkool, petroleum en aardgas in de bodem zijn allemaal privaat eigendom van grote multinationals. Zeker 80 procent daarvan zal in de bodem moeten blijven om klimaatredenen.
De meesten van jullie weten ook dat sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw de kapitalisten een neoliberaal offensief gelanceerd hebben, waarbij ze alle bestaande openbare dienstverlening proberen af te breken en te vervangen door geprivatiseerde dienstverlening, enkel voor wie het kan betalen. Kijk maar naar de post, de ziekenhuizen, onze pensioenen... Terecht strijden we daartegen. Diensten aan de bevolking moeten openbaar beheerd worden en democratisch verantwoord worden. In de klimaatproblematiek wordt de neoliberale logica ten top gedreven met het privatiseren en commercialiseren van de ecologische diensten. Stel je voor: het recht op zuivere lucht te ademen, om zuiver water ter beschikking te hebben, wordt geprivatiseerd en tegen geld verkocht.
We kennen reeds de koolstofmarkt sinds de Kyoto-regeling. Vervuilende bedrijven kunnen aflaten kopen in schone lucht, die elders verwezenlijkt zou worden. Maar er is meer. De neergang van de biodiversiteit had gestopt moeten zijn tegen 2010 volgens de VN. Dat is niet gelukt. Nu wordt onderhandeld om ook de biodiversiteit te commercialiseren en 'aflaten' te verkopen. Zo worden inheemse bewoners van het woud verdreven om de biodiversiteit te 'beschermen'. Hoe hypocriet kan je zijn?
Al enige tijd bestaat ook het REDD-programma ('Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation'). Ondanks de prachtige naamgeving laat dit REDD-programma toe de natuurlijke wouden in Indonesië en in Brazilië te kappen en te vervangen door palmolieplantages of eucalyptusplantages. 'Tijdelijke destockage' heet dat. Nu voeren multinationals zoals onder andere het bekende Monsanto en Syngenta campagne voor uitbreiding van REDD naar REDD+. Zo zouden koolstofkredieten betaald worden voor 'duurzame landbouw managementpraktijken'. Die managementpraktijken blijken dan zaaien van maïsvariëteiten te zijn, die onder patent staan van diezelfde multinationals.
Onder het regime van de 'groene economie' wordt het klimaatprobleem een alibi ter verdere verrijking van de grote multinationals, ten koste van de gehele sociale gemeenschap. Zonder dat we een stap verder zijn voor het klimaat. Dat is een strijdpunt het komend jaar in aanloop naar Parijs.
8 december 2014