Al sinds twee jaar onderzoekt de Europese denktank LEAP/E2020 het toenemende gevaar en de waarschijnlijkheid van een diepe crisis in de aardoliesector vanuit verschillende invalshoeken, zoals speculatie, geopolitiek, technische innovatie, economie en geldpolitiek. Vandaag twijfelt niemand meer eraan dat deze crisis is uitgebroken, en dus moeten de onderzoekers nu de gevolgen ervan voorspellen. In het online bulletin GEAB nr. 90 beschrijven ze hoe de aardoliecrisis, als onderdeel van de mondiale systeemcrisis, met de kracht van een atoombom de pijlers van het oude systeem tot instorten brengt: de internationaal toonaangevende valuta's, de financiële markten, de Verenigde Staten, het westerse bondgenootschap, de wereldorde, de democratie. Binnenkort zal dit allemaal niet meer zijn wat het zo lang is geweest.
Persbericht bij GEAB nr. 90 (15 december 2014)
We verwijzen hier eerst nog eens naar de historische voorspelling in het GEAB-bulletin van februari 2006, geschreven door Franck Biancheri, waarin de uitbraak van een mondiale systeemcrisis werd aangekondigd onder de kop "Het einde van het Westen, zoals dat na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan." De gemeenschap van westerse landen heeft haar ondergang daarna nog 9 jaar kunnen tegenhouden - of 7 jaar, als we het concrete begin van de crisis nauwkeuriger vastleggen op de subprimecrisis van 2008. Gedurende al deze jaren heeft GEAB steeds weer geprobeerd de beleidsmakers alle oplossingen te laten zien waarmee de crisis zo snel en schadevrij mogelijk zou kunnen worden overwonnen. Zoals door ons voorspeld, hebben de landen van de BRICS-groep (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) enorme inspanningen gepleegd om de fundamenten te leggen voor de wereld-van-morgen. Daarentegen zijn van westerse zijde slechts af en toe kleine stappen in de juiste richting gezet, waarvan we ook altijd melding hebben gemaakt. Maar nu, aan het einde van 2014 en na vele maanden van een politiek van destabilisering van de Europees-Russische betrekkingen door de Oekraïnecrisis, kost het ons grote moeite voor het komende jaar een positief scenario te ontwerpen.
In 2015 zal de westerse wereld, zoals die na de oorlog is ontstaan, helemaal in elkaar storten. Daardoor zullen schokgolven ontstaan die de hele wereld over gaan, maar als eerste natuurlijk de VS treffen. Dat land was in tijden van crisis altijd de veilige haven voor de westerse statengemeenschap. Als in Amerika nu nog rust en veiligheid lijken te heersen, dan alleen omdat zich daar het oog van de storm bevindt. Enkele westerse landen hadden, gelet op de moeilijkheden en de egoïstische politiek van de VS, geprobeerd er afstand van te nemen, maar door de Oekraïnecrisis konden de VS hun relatie met deze landen weer verstevigen en hen overhalen om naar de zogenaamde veilige haven terug te keren. Maar als de VS ten onder gaan, zullen ze de landen die bij hen hebben aangemeerd, mee de afgrond in sleuren. Dat zijn natuurlijk in de eerste plaats de landen van Europa, maar vooral ook Israël. En ook de financiële markten en de instellingen van het 'wereldbestuur', die voor hun functioneren aangewezen zijn op de globalisering 'op zijn Amerikaans', zullen bij de ineenstorting van de VS worden meegesleept.
Natuurlijk wordt hierdoor ook de wereldvrede bedreigd, die sowieso nog maar een leeg vat is. Vanuit het zicht van China, India, Brazilië, Iran en andere landen is 'vrede' niet iets dat met het Westen en zijn door de VS gedomineerde politiek in verband gebracht wordt. Wat de 'democratische waarden' betreft, zorgt onze manier om er inhoud aan te geven eerder voor afschrikking dan voor reclame. Inmiddels heeft het Westen het zover laten komen dat 'democratie' alleen nog staat voor een relatief begrip, dat afhankelijk van de culturen anders kan worden geïnterpreteerd; en dat is natuurlijk koren op de molen van alle antidemocratische bewegingen in Europa en in andere delen van de wereld. Daarbij is het niet de democratie op zich die problematisch is, maar het onvermogen van de westerse landen hun democratische praktijk aan te passen aan de nieuwe maatschappelijke omstandigheden, zoals met name het ontstaan van supranationale politieke structuren en de verbreiding van internet, dat de sociale structuur ingrijpend heeft veranderd.
De huidige aardoliecrisis betekent in wezen het einde van het mondiale controlesysteem over de oliemarkten, het einde dus van de OPEC. Wij noemen deze crisis daarom 'systemisch', omdat ze het gehele systeem treft. En met het vaststellen van de ware aard ervan leggen we het fundament voor onze voorspellingen. De VS waren tot ongeveer 2005 de heersers over de oliemarkten. Daarna eisten echter de opkomende economieën, die als afnemers van inmiddels gigantische hoeveelheden aardolie op de markten actief waren, inspraak bij de inrichting van de oliemarkten.
Deze veranderingen op de oliemarkt en in het mondiale evenwicht hadden natuurlijk moeten leiden tot een hervorming van het bestaande systeem, zodat voor alle betrokkenen op de oliemarkt een gelijk speelveld zou ontstaan. Wat hebben de VS echter gedaan? Uit angst voor een stijging van de olieprijs - waarop de Amerikaanse economie geen antwoord heeft, omdat ze (anders dan Europa) zeer sterk afhankelijk is van goedkope olie door het ontbreken van noemenswaardige investeringen in vernieuwbare energie - wezen ze elke suggestie voor een mondiale coördinatie van de olieproductie en -verkoop af en schiepen ze met de uitbreiding van hun schalie-olieproductie een alternatieve oliemarkt die een daling van de olieprijs moest opleveren. Algemeen, en zeker in Europa, is bekend waar een wedren om de toegang tot energiebronnen toe kan leiden: de twee wereldoorlogen in de eerste helft van de 20e eeuw waren er onverbrekelijk mee verbonden en na het einde van de Tweede Wereldoorlog begon de geschiedenis van de Europese Gemeenschappen dan ook met een communautarisering van de grondstoffen kolen en staal in de EGKS.
Niet alleen is inmiddels een einde gekomen aan de gecoördineerde oliemarkten, bovendien is er nu ook een andere trend actief - ook al vindt die nog geen echo in de media - namelijk het ten einde lopen van het aardolietijdperk, de periode waarin aardolie de belangrijkste energiebron van de wereldeconomie was. En juist deze tweede trend maakt dat de ontwikkelingen niet meer onder controle blijven. Omdat het aardolietijdperk eindigt, stort de prijs ervan in en niemand die daar iets aan kan veranderen. We hebben het al in januari 2014 voorspeld: China zal in zijn hele autopark elektrische motoren gaan gebruiken; en zo gauw de techniek voldoende ontwikkeld is, zal ook wereldwijd deze omschakeling zeer snel van start gaan. Die zal volgens ons binnen 10 jaar zijn beslag krijgen en binnen 5 jaar is de ommekeer wat de energiebronnen betreft voltooid.
Sinds deze voorspelling is al weer een jaar voorbij. Vier jaar is ook de tijdshorizon voor speculanten. (Voor hen die nog twijfels hebben over deze ontwikkeling: een van de vier grote energieondernemingen van Duitsland, E.on, heeft begin december besloten zich in de toekomst alleen nog bezig te houden met hernieuwbare energie en de traditionele energiewinning uit kolen, atomen, gas en aardolie af te stoten en onder te brengen in een liquidatiemaatschappij. Gelet op de huidige prijsdaling van aardolie is dit echt een verrassende beslissing, die lijkt in te gaan tegen het gezonde verstand.)
En daarmee is volgens ons Peak Oil (de veronderstelde piek in de klokvormige levenscyclus van de olieproductie, waarna de vraag naar olie het aanbod overtreft) een indrukwekkend geval van een 'succesvolle voorspelling' gebleken. Omdat op tijd gewaarschuwd werd voor een instorting van de olieproductie, werd dit probleem vermeden. De angst voor energietekorten en een prijsexplosie, goede en slechte vermijdingsstrategieën (hernieuwbare energieën en schalie-olie), allemaal in combinatie met een teruggang in de mondiale economische bedrijvigheid en tenslotte ook ecologische inspanningen, die vooral sinds dit jaar weer sterker zijn geworden (denk aan het Chinees-Amerikaans verdrag over de reductie van de CO2-emissie en de klimaatconferentie in Lima) - de wereld is al zover om het aardolietijdperk af te sluiten; waarbij natuurlijk degenen wier bestaan afhangt van de voortzetting van dit tijdperk, niet bereid zullen zijn om onder te gaan zonder er alles aan gedaan te hebben om hun noodlot af te wenden. Om elk misverstand te vermijden: aardolie zal nog lange tijd wereldwijd gebruikt worden als brandstof voor motoren en machines (zeker nu het gevaar van tekorten meerdere decennia vooruitgeschoven is), maar het tijdperk van aardolie als onmisbare energiebron, waar niemand buiten kan, loopt ten einde en dat betekent zonder meer een systeemverandering op alle terreinen.
Ook op de financiële markten. Die hebben de zes lange crisisjaren tamelijk ongeschonden doorstaan door de reële economie ten voordele van hun winstbelangen te wurgen, en hebben daarmee aangetoond dat ze het centrale probleem van de huidige crisis vormen. Ze zullen de schok die op hen afkomt - enerzijds vanuit de voor hen zo belangrijke olie-industrie en anderzijds vanuit de dollar als de belangrijkste valuta in hun eigen financiële wereld - alleen maar zwaar beschadigd overleven.
Bron: www.leap2020.eu
Vertaling en bewerking: Louis Wilms.