Rob Heusdens
'Instortinsgevaar voor tienduizenden woningen', kopte de RTVNoord op 6 maart jl. Dat was het alarmerende bericht dat civiel-ingenieur Zijlstra tijdens het nachtgasdebat in Groningen schetste. Zo'n 45.000 huizen en gebouwen in het aardbevingsgebied lopen kans om bij zwaardere aardbevingen in te storten. Het gaat om oudere panden met éénsteens muren, die uit bakstenen zijn opgetrokken en een groot gevaar lopen om in te storten bij een volgende beving. Zij moeten zo snel mogelijk worden gestut.
Het feit dat aardbevingen als gevolg van de aardgaswinning kunnen optreden was al in 1963 bekend. Pas de afgelopen jaren heeft het fenomeen van de aardbevingen - nadat het decennialang hardnekkig werd ontkend - geleid tot schaderegelingen en aanpak van woningen. Ondanks dat de ernst van de situatie nu volop wordt erkend, presteerde minister Kamp het toch om vorig jaar een recordwinningsomvang te genereren. Als loze verkiezingsbelofte wordt toegezegd dat dit halfjaar de winning beperkt blijft tot 17 miljard kuub, maar een definitief besluit wordt - hoe kan het ook anders! - over de verkiezingen heen getild en pas in juli genomen. Daar neemt de Groningse bevolking uiteraard geen genoegen mee. Of anders de kraan dicht!
Her en der worden nu in de provincie wat miljoenen uitgedeeld en woningen verstevigd. Met steun- en draagbalken worden zwaar beschadigde woningen overeind gehouden, en wordt voorgewend dat daarmee voldoende is gedaan om veiligheid te garanderen. Bij verkoop van de woning wordt tenslotte een deel van de daling van de woningwaarde vergoed. Al met al is het dus een beleid niet gericht op een investering in de toekomst van het gebied, maar een beleid gericht op verdere ontvolking en leegloop van de provincie (en maar zeer beperkt vergoeding van de werkelijke schade), wat de al bestaande krimpproblematiek zal versterken. Een deel van de woningeigenaren overweegt al om zich uit te laten kopen, en naar elders te vertrekken!
De aanpak van de aardbevingsproblematiek vergt meer dan het her en der verstevigen van woningen, het uitdelen van schadebedragen voor gedaalde woningwaarde en regelingen voor zonnecollectoren en leefbaarheid. Het gaat om de toekomst van de provincie, het behoud van levensvatbare dorpskernen en stadswijken met voldoende voorzieningen, en om de bewoners toekomst te bieden, voldoende volwaardige werkgelegenheid. Geen participatie banen (verplicht werken voor de uitkering/dwangarbeid) maar 'KOOPKRACHT en ECHTE BANEN'. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid, met name ook gericht op verduurzaming van de economie, van de huizenbouw, nieuwe vormen van energieopwekking, daar liggen voor de Groningse bevolking kansen en mogelijkheden.
Eén van de mogelijkheden die verdere uitwerking en invulling behoeft, is hoe je de zwaar beschadigde huizen en gebouwen herstelt. Het lapwerk van de NAM is dat met een steunbalk of stutten van de woning de schade zou zijn hersteld en de veiligheid zou zijn gewaarborgd. Dat is geen oplossing, maar laat eigenaren in een volstrekt onleefbare en perspectiefloze situatie achter, waardoor veel eigenaren overwegen om te vertrekken en gebruik te maken van een (veel te magere) uitkoopregeling.
De EIS is: HERSTEL deze woningen door de nieuwbouw van een nieuwe en kwalitatief minimaal VOLWAARDIGE woning (gebouwd in de oude stijl, evt. zelfs door hergebruik van delen van de oude woning) waarmee de oude woning wordt vervangen. MAATWERK! Compenseer de eigenaar verder voor de kosten van verhuizing, verblijf elders, opslag, etc., naast een aanvaardbaar schadebedrag. En lever een woning op die gegarandeerd aardbevingbestendig is en vele malen energiezuiniger of zelfs energie-neutraal!
Ontwikkel nieuwe werkgelegenheid op basis van duurzame (en aardbevingbestendige) bouwtechnieken
Nieuw te bouwen woningen, maar ook vervangingswoningen en vervanging van gebouwen die door aardbevingen zwaar beschadigd werden, dienen te voldoen aan:
Kan dat? Ja, met de huidige technieken en materialen kunnen dat soort woningen gebouwd worden. Eén van de materialen die op gebied van isolatie en schokabsorberendheid goed scoren is EPS (geëxpandeerd polystyreen), een aardoliederivaat dus. Dat je daarmee (met een stalen of houten constructie) goede woningen kunt bouwen, die licht en sterk zijn, zware aardbevingen aankunnen (tot 6 op de schaal van Richter), en zeer goed isoleren waardoor vrijwel niet meer gestookt hoeft te worden, en die bij juiste constructie (voldoende brandwerendheid door brandwerende lagen, etc.) volkomen veilig zijn, is al jaren geleden aangetoond.
De provincie heeft een zeehaven en aardolie-aanlanding en petro-chemische industrie. Dus kan in onze provincie werkgelegenheid ontwikkeld worden om van aardolie-derivaten isolatiematerialen te maken voor de bouw van aardbevingbestendige en energiezuinige woningen! Aan EPS is bijvoorbeeld tekort. Dus bouw een fabriek in de provincie voor het vervaardigen van polystyreen (EPS is de geëxpandeerde vorm van polystyreen, na expansie door hete stoom, en bestaat feitelijk uit maar 2 procent polystyreen en 98 procent lucht).
Daarmee kan niet alleen in aardbevingsgebied worden gebouwd, maar voor dergelijke woningsystemen (of vergelijkbare technieken qua duurzaamheid en betaalbaarheid) zijn ook overal elders op de binnenlandse of zelfs buitenlandse markten afzetmogelijkheden. Gezien de onomstreden noodzaak om afhankelijkheid van aardgas en aardolie af te bouwen, de leveringsproblemen bij buitenlandse leveranciers, en de noodzaak om de winning te reduceren vanwege het risico van bevingen, is dit een ondersteuning voor de eis om toekomstgerichte duurzame werkgelegenheid in de provincie te creëren, zowel in de bouw als elders. Door te investeren in bouwtechnieken en energietechnieken kan de afhankelijkheid van aardgas voor de warmte- en energievoorziening drastisch worden verminderd.