Wil van der Klift
De volgende aanval op de arbeidersklasse wordt voorbereid: de belastinghervorming. En uiteraard wordt er weer stevig gehannest over punten en komma's. Een voorproefje van wat de Nederlandse bevolking te wachten staat ná de verkiezingen werd zichtbaar in het 'nationale' debat op donderdag 5 maart jl. Daar mochten de mannetjes - hoezo glazen plafond? - weer even komen blazen, waarna 's avonds de uitslag volgde van de wedstrijd wie volgens een klein deel van de bevolking het hardste had geblazen. Omdat het debat niet ging over de stand van zaken in de provincies, dus niet over de provinciale verkiezingen, maar alles gericht was op de komende zetelverdeling in de Eerste Kamer, werd er luid verbaal getoeterd over landelijke kwesties. Ook zijdelings over de aanstaande belastinghervorming.
Probleem voor de mannetjes is dat de toekomst onhelder is zolang de verkiezingsuitslag nog niet bekend is. Dus werd er veel gepraat, maar weinig duidelijkheid verschaft. De partijen verschansen zich voorlopig in de loopgraven. Rutte probeert hautain glimlachend, als een staatsman, boven de partijen te blijven staan. Hij anticipeert bovendien duidelijk op een mogelijke andere regeringsploeg door het CDA en de SP te polsen over deelname of gedoogsteun aan zo'n nieuwe ploeg. SP en PvdA scherpen de messen onderling, D66 probeert de wijze redelijkheid uit te stralen, het CDA houdt het kruit nog droog. Wat blijft is een debatingclubje: wie kan wie het best en grondigst plat praten? Maar de discussie blijft binnen een strak politiek keurslijf. Alleen de SP probeert manhaftig tegen te stribbelen: 100 procent sociaal, zelfs de twee letters SP zijn van het affiche verdwenen. Van Socialistische Partij, via SP naar de rode tomaat met witte ster: de SP wil het sociale geweten zijn van het land, maar zonder socialistisch toekomstperspectief. Dat gaat dus niet lukken. De SP wordt, zoals op dit moment in Amsterdam door de harde werkelijkheid gedwongen om het masker van het sociale gezicht af te zetten. Wie voor macht kiest in dit land kiest voor afbraak van het voorzieningenniveau.
Het valt te begrijpen dat er voor dit soort politiek niet anders overblijft dan eenheidsworst. Mag het een onsje meer of minder zijn? Het hele klasje heeft in meerdere of mindere mate het kapitalisme omarmd en de discussie vindt daarmee plaats binnen de strakke kaders van dat systeem. De SP zei in het debat vast te willen houden aan haar principes en de PvdA repliceerde niet vanaf de zijlijn te willen blijven toeteren en wil gaan voor de smalle marges. Vlak voor de verkiezingen beweren de PvdA-bewindslieden Asscher en Dijsselbloem niet verder te willen bezuinigen. De Nederlandse bevolking begint de betekenis van deze holle woorden steeds beter te begrijpen. In de Haagse politiek is ruimte zat voor het creëren van valse tegenstellingen, luchtkastelen, leugentjes voor bestwil en schijnproblemen, waarover dan weer serieus mag worden gedebatteerd in het politieke theater en daarbuiten. Hordes Gooise mediamuskieten staan dan weer klaar om hun commentaar te leveren. Zo draait het Poldercircus lekker door ten koste van de echte vraagstukken en ten koste van het levenspeil van grote groepen van de bevolking.
Niemand stelt de vraag waarvoor eigenlijk belasting wordt geheven? Wat er bij wie aan de strijkstok blijft hangen van het geld van de gemeenschap? Het ene schandaal na het andere toont aan dat fraudeurs en criminelen tot diep in de meeste partijen zijn doorgedrongen. Elke dag komt er weer een nieuwe fraude aan het licht, binnen en buiten de politieke arena. Meestal gaat het over fraude met publieke middelen. Een tweede golf van belastinggeld gaat naar steun aan banken en bedrijven. Het fabeltje dat het met Nederland goed gaat als het met banken en bedrijven goed gaat wordt elke dag opnieuw opgepoetst en elke dag door de werkelijkheid achterhaald. Een meerderheid van de Nederlandse bevolking wil niet worden betrokken in een (nieuwe) oorlog en heeft een afschuw van wapenhandel. Toch wordt een groot deel van de belastingopbrensten daaraan besteed. Slechts een relatief klein deel van het belastinggeld gaat direct en onverkort naar nuttige bestedingen voor het algemeen belang. Een discussie over belastinghervormingen zonder over de achterliggende vragen te discusiëren is bij voorbaat weer in het nadeel van de werkende en uitkeringsgerechtigde bevolking. Zo'n discussie gaat weer over de smalle marges van het politieke midden.
Intussen zou er sprake zijn van een lichte economische groei. De economische vooruitzichten worden juichend naar boven bijgesteld, "maar de toename van de werkgelegenheid is maar net voldoende om het stijgende arbeidsaanbod te absorberen" en de koopkracht stagneert, volgens het CPB - doorgaans optimistischer dan de werkelijkheid. Bovendien is die groei vooral afhankelijk van internationale ontwikkelingen. Hoelang blijft de prijs van aardolie laag? Hoelang blijft de euro 'concurrerend'? Hoe stabiel zijn de verhoudingen in de wereld? Wat gebeurt er in het Midden-Oosten, Oekraïne en Griekenland bijvoorbeeld? Wat nu even mooi lijkt zal morgen weer blijken tegen te vallen. Burgerlijke economie is steeds meer op drijfzand gebaseerd en de economie kan eigenlijk alleen nog maar overeind blijven door reactief bij te sturen. Pragmatisme, politieke verwarring, gekenmerkt door zich verdiepende en steeds meer onoplosbare tegenstellingen zijn het kenmerk van de huidige periode. Hoe dichter bij verkiezingen, hoe fermer de uitspraken. Daarna is het gewoon weer nattevingerwerk en doormodderen geblazen. Er is sprake van een steeds minder oplosbare systeemcrisis, waaraan een accumulatiecrisis ten grondslag ligt. De crisis vindt plaats in een wereld waarin eerder sprake is van overschot dan tekort aan rijkdom. Die rijkdom is alleen geconcentreerd in de handen van enkelen. Sommigen daarvan zijn rijker dan de rijkdom die enkele tientallen kleinere landen per jaar opbrengen.
Asscher beweert dat het kabinet niet verder zal bezuinigen op zorg of sociale zekerheid om lastenverlaging mogelijk te maken in een nieuw belastingstelsel. Het geld ervoor haalt hij overigens niet weg bij de superrijken. Die hebben immers de macht om hem te dwingen het geld ergens anders te halen. Hij wordt gedwongen om met zijn verkiezingsretoriek in te gaan tegen de eisen van CDA en D66. Die partijen willen in ruil voor belastingverlichting het sociale stelsel nog verder uithollen. Ook de VVD wijst uiteraard extra bezuinigingen niet af. Daarvoor is deze partij immers in het leven geroepen. VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer draagt zijn steentje aan deze discussie ook bij. Hij beweert dat de belastinghervorming van het kabinet gedoemd is te mislukken. "Het kabinet wil schuiven met lasten, terwijl een netto lastenverlichting nodig is."
De regeringspartijen VVD en PvdA zeggen via de belastinghervorming in tien jaar 100.000 nieuwe banen te zullen creëren. Dat moet gebeuren door een verlaging van de belasting op arbeid met 15 mrd euro, waarvan 10 mrd euro komt uit verschuivingen, zoals een hogere btw, en 5 mrd euro uit meevallers. Volgens De Boer is het niet genoeg: "Een hoop gedoe, maar het levert niets op." Hij pleit voor de invoering van een vlaktaks met twee schijven.
Het plan van VNO-NCW slaat een gat in de overheidsfinanciën van zeker 17 mrd euro. Daartegenover stelt hij alleen mogelijke meevallers op termijn.Ook kan er geld voor lastenverlichting worden gevonden door te bezuinigen, bijvoorbeeld op inkomenstoeslagen voor de laagste inkomens. Het signaal is duidelijk doorgaan met bezuinigen en aanpakken van de zwaksten. Als het aan de ondernemers ligt betekent belastingherziening verdergaande aanvallen op het levenspeil van de werkenden en uitkeringsgerechtigden.
Een aantal partijen in de Tweede Kamer (oppositiepartijen genoemd, maar in feite deel uitmakend van de carrousel die deel uitmaakt van de wisselende regeringscoalities) en de VVD hebben wel oren naar het plan van VNO-NCW, zegt De Boer.
Hij pleit er ook voor een 'onafhankelijke' commissie te installeren die zich moet buigen over de toekomst van de arbeidsverhoudingen. Dat kan volgens hem niet in het polderorgaan SER. Op de achtergrond speelt steeds mee de wens om de vakbeweging te verzwakken en gemeenschappelijke (cao)afspraken te torpederen. Dat is de ware aard van het stelsel waarin we leven. Alle poppenkast in de Kamer en op radio en tv ten spijt.