Truke
Rinze Visser
Is het niet tegenstrijdig dat in een tijd waarin egoïsme en eigenbelang aangemoedigd en algemeen belang - collectivisme - ontmoedigd wordt, ook met veel omhaal van mooie woorden gepredikt wordt dat wij - liefst 'met z'n allen' - meer voor elkaar over moeten hebben? Is het tegenstrijdige hier, zoals in een dialectisch proces, uiteindelijk verenigbaar? Nee, want het gaat er hier niet om dat uit een strijd der tegenstellingen iets hogers ontstaat.
Het gaat hier om een propagandistisch uitgebuite ontwikkelingsgang met als doel de strijd tussen tegenstellingen te ontmoedigen, opdat de verhoudingen, ook onder het regime van sociale afbraak, kapitalistisch zullen blijven en er niet iets van een hogere orde zal ontstaan.
Wat heeft het warenhuisconcern Vroom&Dreesman met de thuiszorg voor ouderen, zieken en gehandicapten gemeen? De directie van V&D wil, omdat de zaken slechter gaan, dat het personeel een behoorlijk percentage loon inlevert. Om het bedrijf van de ondergang te redden, zo zegt men. De mensen zouden hun werk behouden en daar moet je toch heel wat voor over hebben, toch! Latere berichten meldden dat er wel wat minder loon ingeleverd zou kunnen worden, maar dan zouden er wel ontslagen vallen. Op het moment van dit schrijven is de verdere ontwikkeling daar niet bekend.
Maar hoe het ook uitpakt, inleveren van loon voor behoud van werk is ook elders aan de orde. Het doet niets af aan het belang van het hier aan te voeren onderwerp: de thuiszorg. Deze is bij de transities van het rijk naar de gemeenten door de gemeenten overgenomen, met een zeer forse bezuiniging. Met als doel - en dit is voor mijn rekening - de gesubsidieerde thuiszorg op den duur af te schaffen. Toch zijn de meeste gemeenten, zoals ook de regering, op de propagandistische toer en prijzen dit alles aan als een goede zaak. Protesten uit gemeenten zijn op één hand te tellen. Het is een en al participatiemaatschappij, solidariteit in de buurt, enzovoort. Maar ook bij de thuiszorg gebeurt iets dergelijks als bij V&D en andere loonoffers vragende directies, zij het dat het er bij de thuiszorg veel geslepener aan toe gaat.
De gemeenten, dikwijls een grote groep gemeenten in samenwerkingsverband, hebben overeenkomsten met directies van thuiszorgorganisaties. Deze ontvangen van de gemeente het beschikbare, het zeer sterk verlaagde budget voor de huishoudelijke hulp ingevolge de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Dat het veel te weinig is verhindert sommige journalisten echter niet om te spreken van 'een zak met geld'. Om met het door het rijk beschikbaar gestelde geld uit te kunnen komen wordt het aantal hulpuren verlaagd; de tweede ronde is nu aan de orde. Maar als die hulpbehoevenden de hulpuren nu echt nodig hebben? Dat 'probleem' lost men op door middel van zogenaamde keukentafelgesprekken. Inmiddels een modewoord geworden. De hulpbehoevende - 'cliënt' genoemd - krijgt bezoek. In heel veel gevallen niet van een gemeenteambtenaar, maar van een medewerker van de thuiszorgorganisatie. Dat gaat dan zo: het rijk bezuinigt, de gemeente heeft minder geld, dus ook wij als thuiszorgorganisatie; daarom moeten wij uren schrappen; ook u zult het met minder hulp moeten doen; als u niet meewerkt dan komen wij in de problemen en is er straks helemaal geen thuiszorg meer; uw handtekening graag. Zo gaat dat!
Niks geen gedoe met bezwaarschriftenprocedures. Er is dus overeenstemming met de 'cliënt'. Maar hoe kom ik uit de problemen, zo zal de vraag zijn. Dan moet u die uren maar inkopen, ook daar zijn organisaties voor! Het rijk laat dus de gemeenten het vuile werk opknappen; deze laten het op hun beurt weer door de thuiszorgorganisaties opknappen. En, de hulpbehoevende tekent, niet alleen voor de eigen achteruitgang, maar ook voor werkloosheid en armoede voor de werkers in de thuiszorg. Voor sommigen kan dit alles een verlaging van het inkomen betekenen van een derde tot de helft. Velen van hen zullen, door de steeds bijgestelde definities, niet tot de officiële werklozen behoren.
Ook hier, zoals bij V&D en andere bedrijven, wordt morele dwang uitgeoefend om met achteruitgang akkoord te gaan. Bij een bedrijf als V&D zijn er twee partijen: de directie en de werknemers. Bij de thuiszorg gaat het om meer in het geding zijnde partijen: het rijk (regering en parlement) als opdrachtgever; de gemeente als uitvoerder; thuiszorginstelling als onderuitvoerder; de hulpbehoevende als slachtoffer; de werkers in de thuiszorg, ook als slachtoffer. En dit alles met de valse voorstelling van zaken dat inleveren van inkomen en van zorg de werkgelegenheid en de zorg overeind moeten houden. Inleveren voor eigen bestwil dus... Het gaat hier vooral om een asociale hervormingspolitiek, die stap voor stap en liefst zo geruisloos mogelijk, de verzorgingsstaat afbreekt. Dat gaat van het onderuithalen van collectieve arbeidsovereenkomsten - forse loondalingen en verlies van rechten - tot en met het op den duur afschaffen van collectieve zorg. Bij geen of onvoldoende tegenstand zegt men doodleuk dat de mensen het zelf gewild hebben. De moderne mens van de eenentwintigste eeuw knapt zelf zijn zaakjes op en is niet afhankelijk van een bureaucratische overheid die alles regelt; de moderne mens wil geen verzorgingshuizen, die wil particuliere arrangementen, geen opgelegde collectieve afspraken. Dat zijn allemaal zaken voor 'losers'. Deze mantra's gaan er in als zoete koek bij een groot deel van wat nu de middengroepen zijn.
Met de stelselmatige afbraak worden er volgend jaar in de thuiszorg weer nieuwe gesprekken gevoerd, met als uitkomst nog meer uren inleveren. Zo zal ook inleveren van loon bedrijven niet redden. In het geval van de thuiszorg zegt het bestuur van de gemeente waar ik woon en NCPN-raadslid ben, dat er geen schriftelijke en gemotiveerde beschikkingen voor achteruitgang van uren zullen komen. Na nog een gesprek en na nog weer een gesprek is er bezwaar mogelijk. De 'cliënt' moet dus net zo lang gekneed worden tot de handtekening op papier staat. Deze gemeente zegt dat het nu en voortaan niet meer om het aantal uren gaat, maar om het resultaat. Met andere woorden: de thuiszorgwerker moet niet alleen met minder inkomen genoegen nemen, maar ook nog in veel minder tijd hetzelfde resultaat halen. Bankier Zalm zegt dat een loonsverhoging voor bankiers van 100.000.- euro of meer eigenlijk inleveren van loon is. Daarmee zegt hij schijt te hebben aan iedereen. Zalm spreekt namens de heersende klasse, namens de rovers. Laten wij namens de anderen spreken!