Ed Milliband en zijn partij hebben contact met arbeidersklasse verloren, zoals overal elders in Europa geldt voor de sociaaldemocratie. (Foto Dailymail.co.uk)
Ron Verhoef
Geheel tegen de voorspellingen in behaalden de Tories in Engeland een absolute meerderheid bij de verkiezingen. De moeilijke formatie die werd verwacht kon daardoor achterwege blijven en zo werd binnen een dag al een kabinet geformeerd. Los nog van de vraag hoe de peilingen er zo naast konden zitten, werpt zich de vraag op hoe het verlies van Labour zo groot kon zijn.
Daar is wel een aantal oorzaken voor aan te wijzen. Om te beginnen voerde het laatste Labour-kabinet een uitermate neoliberale koers, ondanks de vernieuwing van leiderschap binnen de partij leidde dat niet tot een meer sociaaldemocratische koers. Labour wil en wilde graag regeren en in de ogen van de leiders betekent dat aanpassen aan het neoliberalisme. Afstand nemen van de bezuinigingspolitiek van Cameron deed de partij dan ook nauwelijks.
Ook binnen de vakbeweging is Labour steeds minder zichtbaar. De oude idealen van publieke zorg, post en andere diensten zijn al uit het programma van Labour verdwenen. Waar het hooguit nog om draait is een mate van bescherming te geven tegen al te lage lonen. Maar daar staat een verhoging van de zorg- en onderwijskosten tegenover die weliswaar door Cameron extra verhoogd zijn, maar door de Labourregering werden ingevoerd. Opkomen voor de belangen van de arbeidersklasse is er dus nauwelijks meer bij.
Verder zullen veel kiezers zich hebben afgevraagd waarom ze eigenlijk nog op Labour zouden stemmen. Een week voor de verkiezingen liet de leider van Labour, Ed Miliband, zich ontvallen dat hij onder geen beding zou samenwerken met de SNP, niet in een kabinet, maar ook niet met gedoogsteun van de SNP. Dan heb ik nog liever Cameron in Downing Street 10, aldus de letterlijke woorden van Miliband. En dat terwijl de SNP de enige grote partij was die campagne voerde tegen het neoliberale beleid en voor de nationalisatie van zorg en post. Punten die juist thuishoren bij Labour.
Doel van Miliband was ongetwijfeld om te proberen de Schotten op te roepen alsnog op Labour te stemmen in plaats van op de SNP. Onder Blair was die tactiek 10 jaar geleden nog succesvol maar nu pakte hij averechts uit. Hoewel Labour volgens de peilingen nog op zo'n tien Schotse zetels kon rekenen werd het er uiteindelijk maar één. Op drie zetels na wist de SNP alle Schotse zetels te winnen en dat in een landsdeel dat al sinds mensenheugenis trouw en massaal Labour stemt. Een overwinning van Labour in Schotland stond altijd bij voorbaat vast, tot aan deze verkiezingen.
Miliband heeft gekregen waar hij om heeft gevraagd. Hij hoeft geen coalitie te vormen met de SNP en is ook niet afhankelijk van hun gedoogsteun. Hij had liever Cameron en dat is exact wat hij gekregen heeft. Eigenlijk was er voor de kiezer in Engeland daarom geen geloofwaardig alternatief. In Schotland kon de kiezer uitwijken naar de SNP en in Wales naar Plaid Cymru, en dat deden de linkse kiezers dus ook vrij massaal. In Noord-Ierland deed Labour al helemaal niet mee. In Engeland zelf bleven de Labour-stemmers vooral thuis. Want stemmen op Labour zou immers gelijkstaan aan stemmen op de Tories.
In zijn toespraak waarin Miliband zijn partijleiderschap neerlegde, gaf hij de schuld vooral aan de kiezer. Die had niet begrepen dat Labour echt het beste met hem voorhad. Het kwam blijkbaar niet in hem op dat hij wellicht vooral met de socialistische kiezers in contact moet treden om te horen wat ze willen in plaats van om te vertellen wat ze volgens hem zouden moeten willen. Felicitaties aan de overwinnaars konden er niet af. Stemmers op de SNP werden zelfs nog behoorlijk geschoffeerd. Hoewel hij dik verloor in Schotland meende hij in zijn toespraak nog de SNP te kunnen opdragen wat ze moet doen.
Miliband liet de SNP weten dat hij wist wat het Schotse volk wilde en dat de SNP dat nu moet uitvoeren. Merkwaardig, als Miliband dat zo goed wist, waarom verloor hij dan nagenoeg alle zetels? Miliband toonde zich een slecht verliezer en liet daarmee vooral zien wat er mis is met Labour. De partij is een bestuurderspartij geworden die geen binding meer heeft met de eigen achterban. Socialistische idealen passen niet bij de bestuurdersambitie en zijn dus verlaten. Labour is een partij geworden die over het volk wil regeren en niet met het volk. Maar daar heeft het volk Labour niet voor nodig want dat kunnen de Tories al veel beter. Tijd voor een nieuwe koers in Labour.