Het moderne peperdure gebouw van ROC Leiden, een architectonisch hoogstandje dat genomineerd is voor de architectuurprijs, maar wel bijna het bankroet betekende voor het instituut en nu leidt tot bezuinigingen op lerarensalarissen. (Foto: Wikipedia)
Ron Verhoef
Het ROC Leiden is gered van een faillissement. De school voor mbo-onderwijs stond aan de rand van de afgrond maar is nu door de regering van een ondergang gered doordat de SP uiteindelijk heeft ingestemd met het reddingsplan dat erin voorziet dat de school in afgeslankte vorm verdergaat en dat de opleidingen die geen nieuw onderdak vinden in de nieuwe organisatie door andere ROC's worden overgenomen. Dat is natuurlijk goed nieuws, maar daarmee dreigt de reden van het bijna faillissement naar de achtergrond te verdwijnen.
Het ROC Leiden is niet de eerste school die bijna kopje ondergaat. Sterker nog, sommige scholen zijn ook daadwerkelijk failliet gegaan, zoals bijvoorbeeld Amarantis. Wat opvalt is vooral de reden waarom scholen er financieel zo slecht voorstaan. Volgens de MBO-raad (dit zijn de werkgevers) komt dit omdat er te weinig geld vanuit het ministerie komt. Toch is dat twijfelachtig. Niet alleen gaan er al miljarden naar het mbo maar daar is vorig jaar nog eens 350 miljoen euro bijgekomen. Maar op de werkvloer merkt het personeel daar weinig van.
De 350 miljoen extra was bedoeld om meer personeel te kunnen inhuren om de verhoging van de verplichte contacttijd van 850 naar 1000 klokuren per jaar op te kunnen vangen. De meeste ROC's besloten echter om dit geld hier niet aan te besteden. De verhoging van de lestijd moet gewoon opgevangen worden door het zittende personeel, dat dus harder moet werken. Binnen mijn eigen school heeft de directie bijvoorbeeld een poging gedaan het maximaal aantal lesuren per week dat een leraar met een volledige betrekking mag geven te verhogen van 30 naar 32 uur. In de praktijk zou dat betekenen dat er per les minder tijd voor voorbereiding is omdat in de cao is vastgelegd dat de totale lestijd (inclusief voor- en nawerk) niet boven de 1200 klokuren per jaar mag uitkomen.
Waar is het geld dan wel aan besteed? Ook in Leiden zien we dat de directie het geld heeft uitgegeven aan peperdure bouwprojecten. Dit is niet iets wat alleen in Leiden speelt. In heel ROC-land zien we peperdure panden ontstaan die moeten dienen als prestigeobject. Het is niet meer voldoende om een school gewoon draaiende te houden en goed onderwijs te verzorgen. De moderne schooldirectie, die overigens volledig los van de werkvloer en dus de werkelijkheid staat, wil in de media kunnen scoren met prachtige presentaties. De kwaliteit van het onderwijs doet niet ter zake.
Steeds meer personeel raakt gefrustreerd omdat er naar het onderwijs zelf geen geld gaat. Materiaal is verouderd, personeel heeft al jarenlang nauwelijks loonsverhoging gehad en kosten voor ICT worden steeds meer op de leerlingen afgewenteld. Daar staat tegenover dat de salarissen en vergoedingen van de directies wel de pan uitrijzen, waardoor menig directeur van een mbo-instelling op papier niet meer verdient dan de Balkenendenorm maar in praktijk daar ruim overheen zit.
De verzelfstandiging van het mbo heeft dan ook niet gebracht wat de overheid ervan verwacht had. Het is er kwalitatief niet beter op geworden en al helemaal niet goedkoper. Personeel en leerlingen zijn het kind van de rekening nu directies zichzelf in dure kantoren opsluiten en het geld met bakken uitgeven om hun status en eer te strelen.
Het ROC Leiden laat zien dat er nog steeds heel erg veel mis is in onderwijsland. Het zou goed zijn als er echt werk werd gemaakt van schaalverkleining waarbij het weer de regel zou moeten zijn dat het overgrote deel van de managers ook nog lesgevende taken heeft, zodat het contact met de werkvloer terugkomt. Misschien gaat dan het overgrote deel van de miljarden die de belastingbetaler nu aan topsalarissen en statusverhoging betaalt inderdaad een keer naar het onderwijs, waarvoor het toch bedoeld was.