Klimaat, Merkel met de G7 en de Paus

Lokale geloofsgemeenschappen en klimaatactivisten in Quezon City op de Filippijnen riepen de paus op 15 januari jl. in een wake op te stoppen met investeringen in fossiele brandstoffen door de Bank van het Vaticaan. Dit gebeurde kort voor een bezoek van de paus aan dat land. (Foto: LJ Passion/Flickr/cc/by/nc/sa)

Paus Franciscus. (Foto: ZLV)

Wiebe Eekman

Raadsel: Wat hebben Merkel en Paus Franciscus gemeen? Paus Franciscus gaf op 18 juni zijn klimaat-encycliek vrij. Merkel was op 8 juni de Duitse gastvrouw voor de G7 (Duitsland, de VS, Canada, Japan, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Italië) die ook over het klimaat spraken. Wat hebben zij gemeen? Het christelijk geloof? Niet echt... Wel zouden zowel Merkel als Paus Franciscus in hun vroeger leven een diploma scheikundige op zak hebben. Beiden worden geacht de wetenschappelijke achtergrond van de klimaatproblematiek te kunnen begrijpen.

Avaaz, dat is een internet club, die zegt wereldwijd 41 miljoen aanhangers te hebben, die geregeld hun online petities aanklikken.

De clicktovistenclub Avaaz juichte het G7-communiqué toe

Avaaz juicht het G7-communiqué toe: "OVERWINNING! Ja, de G7 'Neemt Afscheid van Fossiele Brandstoffen'! Velen hielden vol dat dit een onbereikbare droom was, maar de belangrijkste wereldmachten hebben zojuist op de G7-top toegezegd om de wereldeconomie voor eens en altijd van fossiele brandstoffen af te zullen krijgen!!! Wij zijn nu één reusachtige stap dichterbij een geweldige overwinning tijdens de top in Parijs in december. Hier zou de hele wereld zich achter hetzelfde doel kunnen scharen - het doel van een wereld zonder fossiele brandstoffen - de enige manier om ons allen te behoeden voor desastreuze klimaatverandering".

Maar dat is illusies verspreiden. Voor de top in Kopenhagen in 2009 werden dezelfde zaken gezegd door de G7. In hun huidig communiqué zeggen de G7: "Met de doelstelling in gedachten om de gemiddelde temperatuur onder de 2 graden Celsius te houden benadrukken wij dat er diep gesneden moet worden in de globale broeikasgasemissies om tot een decarbonisatie van de wereldeconomie te komen over de loop van deze eeuw. "Wij ondersteunen samenwerking met alle partijen bij het UNFCCC om uiteindelijk te komen tot de laatste aanbevelingen van het IPCC van 40 tot 70 procent emissiereductie in vergelijking met 2010". Dit kan alleen met een wereldwijd antwoord. "Wij beloven ons aandeel te nemen om op termijn een wereldwijde koolstofarme economie te bereiken, met inbegrip van het ontwikkelen van innovatieve technologieën en transformatie van de energiesectoren tegen 2050 en we nodigen alle landen uit om zich bij ons aan te sluiten in deze inspanning".

Wat het IPCC sinds 2007 zei is: "Vanaf 2015 moet de uitstoot drastisch gaan dalen. Tegen 2050 dient de uitstoot wereldwijd gehalveerd te zijn tegenover 1990, wat voor de rijke landen een vermindering met 80 á 95 procent inhoudt." Sinds 2014 zegt de IPCC, dat "door de opgelopen achterstand we bovendien tot 2100 nog extra koolstof uit de atmosfeer moeten gaan halen."

De G7 staan voor 59 procent van het broeikasprobleem. In hun communiqué smeren zij hun verantwoordelijkheid uit over heel de wereld. Bovendien mikken de G7 op valse en ongewenste oplossingen zoals CCS (Carbon capture and stockage) en sterke uitbreiding van koolstofmarktwerking (handel in certificaten die recht geven op uitstoot). Ze beloven "eliminatie van inefficiënte fossiele brandstofsubsidies". Tegelijk spreken ze over verder liberaliseren van de gasmarkt. Met het oog op uitbreiding van schaliegas? Nee, met de G7 komen wij er niet.

Dan liever Paus Franciscus

De Paus schreef een dikke tekst van 61 bladzijden, zes hoofdstukken en 246 genummerde paragraven. Hij richt zich met zijn encycliek naar heel de wereld en niet slechts de gelovigen. Dat zijn zesde hoofdstuk een geloofsbelijdenis is, nemen we er dan maar bij. De paus is natuurlijk geen marxist, maar hij zegt wel heel wat zinnige dingen. Zoals deze kernpunten die steeds terug komen:

De natuur, het milieu en het klimaat zijn een gemeengoed van heel de mensheid, mogen niet geprivatiseerd worden, en moeten in goede staat bewaard worden voor de komende generaties.
Het ecologische kan niet los worden gezien van het sociale. De verantwoordelijkheid voor wat er sociaal en ecologisch misgaat ligt bij de machthebbers in economie en politiek.

Laat mij hem citeren (vertaald uit de Franse tekst):

-56-: Ondertussen blijven de economische machten het huidig wereldsysteem rechtvaardigen, waar speculatie en jagen op financieel gewin maken dat elke context miskend wordt, zelfs de effecten op de menselijke waardigheid en het milieu.
-93-: "Elke ecologische benadering dient een sociaal perspectief te omvatten, dat de grondrechten van de minst begunstigden in rekening brengt". De christelijke traditie heeft nooit het recht op privaat eigendom als absoluut of onaantastbaar erkend, zij heeft de sociale functie van elke vorm van privaat eigendom onderstreept.
-171-: De strategie met aankoop en verkoop van 'koolstofkredieten' kan een nieuwe vorm van speculatie opwekken, en zal geenszins helpen de uitstoot van vervuilende gassen te verminderen. Dat systeem lijkt een snelle en gemakkelijke oplossing, met een zekere schijn van engagement voor het milieu, maar omvat op geen enkele wijze de radicale omschakeling die nodig is in deze omstandigheden. Integendeel, het kan juist een voorwendsel worden dat de overconsumptie van bepaalde landen en bepaalde sectoren mogelijk maakt.
-183-: Een studie van de ecologische impact zou niet achteraf mogen komen bij de uitwerking van eender welk project of plan of programma. Dat zou er vanaf het begin bij inbegrepen moeten zijn, interdisciplinair uitgewerkt, transparant en onafhankelijk van economische of politieke druk. Ze dient verbonden te zijn met een analyse van de arbeidsvoorwaarden en met een analyse, onder andere, van de mogelijke effecten op de gezondheid van de mensen, de lokale economie, de veiligheid.

Tja, met zulke uitspraken zou je de Paus kunnen vragen om de toppolitici uit de Europese Unie en de VS, die zich op hun christelijk geloof beroemen, in de kerkelijke ban te slaan, niet?

24 juni 2015.