PAME-demonstranten in Athene op 23 juli jl. maken duidelijk dat zij de dictaten van de EU, het IMF en de Wereldbank blijven weigeren en zullen strijden tegen elke privatisering en voor behoud van elke baan. (Foto: KKE)
Anna Ioannatou
Het is altijd de schuld van een ander. Het is niet Syriza's eigen keus een handtekening te zetten onder het derde memorandum, maar de Griekse regering wordt min of meer gechanteerd door de Europese partners dit te doen. Immers het land zou anders failliet gaan. Duitsland heeft een eind gemaakt aan Griekenland's soevereiniteit en het derde memorandum opgelegd. Uit de politieke analyses om de toestand van nu te verklaren, is Syriza zo goed als verdwenen.
Vóór de verkiezingen van 25 januari nog had A. Tsipras luid verkondigd dat hij op de fluit zou spelen (of een ander muziekinstrument) en daarmee de markten en 'de Europeanen' naar zijn pijpen zou laten dansen. Nu geeft hij toe dat het nieuwe memorandum erger is dan het voorstel van Juncker waarover het referendum was georganiseerd (de regering is gekomen met een voorstel van 12 miljard euro aan besnoeiingen en belastingen). Het nieuwe memorandum is een compromis, aldus Tsipras, noodzakelijk voor het welzijn van de bevolking, een morele overwinning van het volk, waarbij hij zich zelfs op Lenin beriep die immers de noodzaak van compromissen inzag! Het is niet de enige kreet die grof uit zijn verband is gehaald. Niet het enige voorbeeld van geschiedvervalsing.
Het gaat om een veelgebruikte term in het politieke milieu van Syriza, ook internationaal. Niets is minder waar. De verhouding van de Griekse regering en haar Europese partners is geen verhouding metropool-kolonie, maar een relatie van een wederzijdse afhankelijkheid die niet op gelijke voet staat. Deze, samen met de ongelijkmatige ontwikkeling, zijn inherente kenmerken van het economisch stelsel. Het land is bewust lid van EU en NAVO, via welke organisaties de Griekse heersende klasse internationaal probeert op te klimmen. De laatste zes maanden mochten we de volledige afgang beleven van de Griekse regering, waaraan zij, volgens eigen zeggen, niet de minste schuld draagt. Nou ja, misschien een heel klein beetje. Het is de afgang van het 'vernieuwende links' dat 'de mens boven de winst' zou stellen, aldus de luidruchtige slogans.
Zes maanden ook is er via de media gewerkt aan een beeld van de arme Tsipras, die het o zo zwaar te verduren krijgt en zo'n heldhaftige strijd voor zijn land levert in het Brusselse en elders (dit hebben we in de jaren '80 ook met Papandreou en zijn Pasok meegemaakt). Regeringskaderleden beweren dat "we de machtsverhoudingen onderschat hebben, we stonden met de rug tegen de muur, we moesten wel terugkomen op onze standpunten, er was geen Plan B". Het antibuitenlanderssyndroom, vooral het anti-Duitse, (geldt niet voor toeristen) werd weer zorgvuldig opgeklopt, behalve tegen de VS. Integendeel, Griekenland's vicepresident Dragasakis bedankte op 17 juli jl. publiekelijk de VS en Obama van harte voor hun positieve bijdrage, want zonder deze zouden kwesties als schuld en groeivooruitzichten waarschijnlijk niet in het akkoord zijn opgenomen.
Zo kon Tsipras tot nu toe nog op een behoorlijke volkssteun rekenen, maar veel minder op steun binnen zijn eigen partij. Negenendertig Syriza parlementariërs, waaronder ook de voorzitster van het parlement, stemden niet voor de op 12 juli jl. met hangen en wurgen bereikte compromisovereenkomst met de instellingen (inmiddels 'kwartet' genoemd ipv 'trojka'). De vraag is hoeveel dit er gaan worden wanneer over het memorandum zelf gestemd zal worden, hetgeen nog niet gebeurd was op het moment van versturen van dit artikel. Als diegenen die verklaren 'nee' te zullen stemmen dit ook werkelijk doen, dan heeft de regering geen poot meer om op te staan en dus: weer verkiezingen.
Er is van alles gebeurd sinds Manifest 7: referendum, banken dicht, capital control, schandalige toestanden van in de regel oudere mensen die elke dag in de hitte in drommen voor banken wachten om 60 euro van hun pensioen(tje) op te nemen. De meesten hadden nog geen kaart, maar ook bij de atm's (pinautomaten) was het dringen. Het zou maar een weekje duren, het werden drie weken. De omzet in de handel zakte met 90 procent, drie op de tien zaken sloten voorgoed, de economie die toch al stagneerde, kwam stil te liggen. Voordat het referendum werd aangekondigd was de bankrun weer goed op gang gekomen en het was te voorzien dat dit alleen maar erger zou worden met alle dreigementen van Grexit en drachme.
Sinds november vorig jaar is zo'n 30 miljard euro door rekeninghouders opgenomen. Voor kenners kwam het sluiten van de banken dan ook niet als een verrassing. Onder het mom van respect voor de volkswil en de rechtstreekse democratie hield de regering op 5 juli een referendum. In werkelijkheid speelde zij het balletje lafhartig toe aan een bevolking, die nauwelijks begreep waarover zij zou stemmen. Vanaf 1 juli jl. was de op het referendum voorgelegde tekst, het voorstel van de Europese partners, immers niet meer geldig. Snel vroeg de regering om nog een paar dagen verlenging van het tot 30 juni verlengde bestaande programma, maar 'de Europeanen' trapten er niet in.
Wat de grote meerderheid van de bevolking ontging, was dat het voorstel van de Griekse regering zeer weinig afweek van dat van de instellingen. Daarom had de KKE een kopie gemaakt van beide voorstellen, in de krant 'Rizospastis' naast elkaar gezet en had dit aan de bevolking uitgedeeld zo goed en zo kwaad als het ging. Maar wie kijkt nou naar zulke teksten? Inderdaad, het Syriza voorstel viel voor zo'n 98 procent samen met dat van de partners... De 62 procent die ondanks alle terreur en dreigingen met een geweldige nationale ramp (als het volk niet 'a' zou stemmen, dan ligt Griekenland eruit, een onmiddellijk faillissement staat voor de deur, enorme armoede en ellende staat het land te wachten e.d., zoals door heel wat buitenlandse media, weergegeven in Griekenland, maar ook door nationale ja-optanten tot in den treure werd herhaald) zich niet liet intimideren, kan een zeker lef niet ontzegd worden. De dreigcampagne hielp maar gedeeltelijk, want 'ja' steeg, maar niet genoeg. De enige positieve boodschap van het 'nee' was dan ook het feit dat de mensen zich niet lieten intimideren door dreigementen. Het tragische was, dat men dacht 'nee' te stemmen, maar in wezen 'ja' had gestemd. De indruk bestaat dat een 'ja' Tsipras beter zou zijn uitgekomen bij de onderhandelingen die volgden.
Het is zonder meer duidelijk geworden dat er sprake is van een onderlinge belangenstrijd binnen de landen die deel uitmaken van de EU, maar ook binnen de instellingen. Dat Griekenland zo hardnekkig weigerde de Griekse reders belasting te laten betalen (de rijkste ter wereld, grootste vloot in tonnage), heeft natuurlijk met concurrentiepositie te maken. Het is niet makkelijk voor een buitenstaander dit allemaal precies te overzien, maar een forse belangenverstrengeling van kapitaal, instellingen, organisaties ligt hier duidelijk aan ten grondslag. De arrogante uitingen van Griekse regeringsvertegenwoordigers dat ze Europa een les in democratie hebben gegeven, slaat dan ook nergens op. De resultaten van de laatste maanden wijzen op de grootste volksverlakkerij sinds 1974, het jaar waarin de dictatuur opstapte. De premier echter acht zich van alle verantwoordelijkheid ontheven: "We hebben tijd nodig om positief en negatief te evalueren en een plan uit te werken waarmee het memorandum niet omgeturnd wordt in onze politieke lijn, een plan dat laat zien dat het akkoord het resultaat is van een afpersing, die we te boven willen komen".