Maken Corbyn en Cameron zich op voor een nieuwe "Battle of England'? (Foto: The Guardian)
Ron Verhoef
Labour wordt radicaal als we de media mogen geloven. De verkiezing van Jeremy Corbyn tot leider van de partij heeft geleid tot een schokgolf in Engeland. Hoewel Corbyn eigenlijk niets meer voorstelt dan de partij terug te laten keren naar de sociaaldemocratische idealen van het verleden. Hij doet zeker geen voorstellen om een socialistische samenleving op te bouwen. De nationalisatie van nutsbedrijven, het weer openen van de mijnen en de geldpers te gebruiken om armoede op te vangen waren in het verleden gangbare uitgangspunten voor Labour.
Met de komst van Tony Blair sloeg Labour echter een uitgesproken neoliberale weg in. Met de liberalisering van de markt, een grotere invloed van de bedrijven en bezuinigingen op de sociale zekerheid bevond Blair zich duidelijk rechts in het midden van het politieke spectrum. Voeg daarbij zijn steun aan de oorlog in Irak en Afghanistan en het zal duidelijk zijn dat Blair de partij uit de sociaaldemocratische hoek haalde, zoals dat overigens in heel Europa gebeurde.
Door de gevolgen van de kapitalistische crisis raken echter steeds meer linkse mensen ontevreden over het neoliberale beleid van de sociaaldemocraten. In een aantal landen heeft dit geleid tot de oprichting van nieuwe partijen (zoals Syriza in Griekenland en Podemos in Spanje), maar in Engeland slaagden ontevreden Labourleden er in om de partij als geheel naar links te trekken en dat zeer overtuigend. Niet alleen stemden veel leden mee maar ze stemden ook overweldigend voor Corbyn en dat ondanks de tegenwerking van vrijwel de gehele partijtop.
De leden geloven niet meer in het verhaal van Blair en zijn opvolgers, die allen meewerken aan de afbraak van de sociale zekerheid, de zorg, het onderwijs en de nutsbedrijven. Nu de partijtop zelfs gaat meestemmen met de Conservatieven is er tussen de oude kaders en Cameron weinig verschil meer.
Veel aanhangers van Blair zien de verkiezing van Corbyn als het einde van Labour. Kiezers willen dit Labour niet, zeggen zij. Hoewel Labour bij de verkiezingen een verpletterende nederlaag leed die toch aantoonde dat de Labourtop weinig binding meer had met de gewone mensen, denken de getrouwen van Miliband en Blair nog altijd dat zij weten wat goed is voor het volk. Zelfs een tweede verpletterende nederlaag van Miliband heeft er niet toe geleid dat hij zijn arrogantie verloren heeft.
Ook de Conservatieven reageren geschrokken. Blijkbaar gaan zij er juist van uit dat Corbyn wel in staat zal zijn kiezers aan zich te binden. Cameron noemde Corbyn zelfs een gevaar voor de nationale veiligheid. Het is retoriek die we kennen uit het einde van de 19de eeuw. De voorstellen van Corbyn vindt Cameron vooral bezijden de realiteit. Hoe dan ook, Cameron zal nu meer polemieken moeten voeren met de oppositie dan ooit tevoren. Dat zal meer vragen van de premier dan de debatten over punten en komma's die hij tot nu toe voerde.
Wat de verkiezing betekent voor Labour valt nog te bezien. Het is duidelijk dat een groot deel van de leden voor Corbyn is, maar dat de fractie in het Lagerhuis in meerderheid tegen hem is en dat terwijl hij juist die fractie zal moeten leiden. Enkele prominente Labourleden hebben hun lidmaatschap van de partij al opgezegd en het is niet ondenkbaar dat meer volgen. Of de fractie als eenheid kan blijven bestaan is zeer de vraag, hoewel vermoedmag worden dat een relatief groot deel zich toch achter Corbyn schaart nu ze af zijn van de harde fractiediscipline die hen de afgelopen jaren was opgelegd.
De nieuwe labourleider maakt in ieder geval een goede kans om weer zetels in Schotland terug te winnen. Schotland was altijd een veilig Labour-gebied maar bij de verkiezingen eerder dit jaar raakte Labour alle Schotse zetels op één na kwijt. Veel mensen die overstapten naar de SNP deden dat omdat ze Labour te rechts vonden, maar konden zich niet verenigen met de wens van de SNP om Schotland onafhankelijk te maken. Toch is duidelijk dat veel Labourleden uiteindelijk liever voor een linkse koers kozen met de sociaaldemocratische nationalisten dan voor een rechtse koers onder Labour. In Schotland heeft Corbyn dus veel te winnen. De eerste peilingen zullen moeten aantonen of dat ook lukt.
Wat niet zal lukken is het terugwinnen van de stem van het zogenaamde 'middle England' (de Engelse middengroepen die met name in plattelandsgebieden wonen). Maar daar slaagde ook Miliband niet in, zodat dit Corbyn nauwelijks verweten kan worden. Uiteindelijk zal de tijd leren of Corbyn de partij bij elkaar weet te houden op een nieuwe sociaaldemocratische koers, of dat de partij uit elkaar valt. Voorlopig geven de meeste leden Corbyn echter het voordeel van de twijfel. De eerste krachtmeting zal volgend jaar plaatsvinden als er verkiezingen zijn voor het Schotse parlement, dan zal duidelijk worden of Corbyn erin slaagt het oude bolwerk terug te winnen, of dat Schotland stevig in handen blijft van de SNP.