TRUKE
Rinze Visser
Toen in januari van dit jaar de jihadistische terreuraanslag op de redactie van het Parijse satirische blad 'Charlie Hebdo' plaatsvond, werd vrijwel direct daarna, als was het een morele verplichting, bijna wereldwijd omgeroepen dat het hier om een aanval op de westerse - lees kapitalistische - vrijheid van meningsuiting zou gaan. Het ontbrak er nog maar net aan dat de dodelijke slachtoffers van de aanslag, naar jihadistisch gebruik, als martelaren van het vrije woord moesten worden gezien.
'Ik ben Charlie', zo luidde de vereenzelviging met de slachtoffers. Ook en vooral in Nederland waar, niet of nauwelijks in het openbaar waarneembaar (vrije pers!), op de meeste werkvloeren, uit angst voor ontslag, het vrije woord verstomt. Niettegenstaande dat stonden de hoogwaardigheidsbekleders vooraan om hun beschaving en hun politiek van de westerse vrijheden, onder het oog van een woud van camera's en luidsprekers, te demonstreren.
Na de bloedige jihadistische terreuraanslag in Parijs van vorige maand was nu eens niet de vrijheid van meningsuiting het meest omhooggestoken vaandel van politieke verontwaardiging, maar was 'onze manier van leven' het doelwit van de terroristen. Onze manier van leven. Welke manier van leven? De manier van leven van welke mensen? Van welk deel van de bevolking? Is onze manier van leven, die de machthebbers altijd omschrijven met 'wij met z'n allen', een constante? Is de manier van leven voor veel mensen dan niet een andere dan pakweg twintig jaar geleden? Is het niet zo dat het volk dat zijn arbeidskracht moet verkopen aan de laagste bieder en steeds werkloosheid boven het hoofd hangt, er noodgedwongen een heel andere maner van leven op na houdt dan de laagste bieders, de elites?
Met 'onze' manier van leven wordt 'hun' leven bedoeld. Hun leven dat in gevaar komt. Niet zozeer door jihadisten, maar door de groeiende ontevredenheid en het in rap tempo afnemende vertrouwen in de politiek, hún politiek. De kapitalistische, de westers-kapitalistische manier van leven, aangevoerd vanuit de Verenigde Staten van Amerika, waarvan de machthebbers zich vereenzelvigen met fatsoen, beschaving en een hoge morele standaard en met de zegen van het opperwezen (God bless America). Waar anderen, achtergebleven - zeg maar 'achterlijke' kapitalistische landen en gebieden - heel wat van kunnen, nee moeten leren. Dat is wat er daar elke dag bij de bevolking - van miljardair tot bedelaar - wordt ingepompt. Hoe toonaangevend is dat westerse kapitalisme, dat ook nog voortdurend bezig is met lessen burgerschapskunde aan de toegetreden en de in concurrentiepositie verkerende Oostvariant. Hoe fatsoenlijk en beschaafd is dit kapitalisme, dat ook nog een gevecht om het leiderschap voert, dan?
Onze manier van leven. Zo zijn er die in elk werelddeel een kapitale villa bezitten. Hun manier van leven verschilt nogal van hen die al heel lang op zoek zijn naar een betaalbare huurwoning. Er zijn er die hun door de zo geprezen vrije marktwerking vergaarde miljarden deels inzetten voor goede doelen, maatschappelijk noodzakelijke doelen die niet van de grond komen door de vergaarde rijkdommen in de private sector en de daardoor ingekrompen publieke sector. Een heel andere manier van leven van hem of haar - de naamloze - die van het karig inkomen een tientje stort. De zorg voor het vergaarde kapitaal van de kapitalist die vooral zichzelf het goede doel vindt, verschilt nogal van al die mensen die moeten laveren in de gevarenzone van de kapitalistische marktwerking: het kiezen van de zorgverzekering, met alle gevaren van dien; het kiezen van een abonnement op telefoon, internet en televisie, waar overal kleine en grote boeven op de loer liggen. Plaats tekort om alles op te noemen. De wereld van de gewone werkman en -vrouw is niet de wereld van de geldzak en zijn legers van vazallen.
Onze manier van leven. Er zijn tallozen die vanwege flexibele werktijden niet of nauwelijks meer aan het verenigingsleven kunnen deelnemen, daardoor onvoldoende of zelfs helemaal geen ontspanning meer krijgen. Zij zullen, ondanks hun diepe afschuw van de gruweldaden van terroristen, niet het idee hebben dat dezen hun manier van leven willen vernietigen. Zij die vaak heel vroeg - in de nacht nog - op moeten staan, en dan heb ik het nog niet over de in ploegendienst werkenden, zij die, als de hoogwaardigheidsbekleders, de terrorisme-deskundigen en andere pommeranten op de beeldbuis hun fatsoen en beschaving uitstrooien, al in hun stoel van vermoeidheid in slaap gevallen zijn, zij hebben hun manier van leven. En dat leven is volgens de machthebbers en hun trawanten nog te mooi, gezien wat ze nog voor hen in petto hebben. Denk aan al die mensen die vanwege ziekte of gebrek van sociale hulp afhankelijk zijn en van wie de hulp is ingekrompen of zelfs beëindigd. Hoe is hun manier van leven?
Onze manier van leven. Fatsoen en beschaving. Volg vooral de televisie. Denk aan al de programma's - entertainment! - met als inzet het afvalsysteem, waar de vele verliezers huilen en er één overblijft: de winnaar. Waarin de toekomst, die al gestalte krijgt, in spelvorm wordt aangemoedigd. Een blauwdruk voor 'onze manier van leven. Denk aan het programma waarin de niet lang meer te leven persoon mag kiezen uit door kunstenaars vervaardigde doodskisten. Wat hebben we al gehad? Programma's als wedstrijd om een donororgaan. Over fatsoen en beschaving gesproken. Het zal wel onder de noemer van 'vrijheid van meningsuiting vallen, waar de redactieleden van 'Charlie Hebdo' als martelaren voor zouden zijn gestorven... Als de minister-president en al die andere hotemetoten en hun napraters het hebben over onze manier van leven, dan bedoelen zij hún manier van leven. Het leven van de échte machthebbers, de klasse van kapitalisten.