Demonstratie voor het regeringsgebouw in Athene, georganiseerd door vakbondsfront PAME op 15 februari jl. (Foto: KKE)
Anna Ioannatou
Sinds de vorige 'Manifest' zijn de acties van de kleine en middelgrote boerenstand toegenomen. In totaal 69 blokkades met tractoren zorgden voor regelmatige afsluitingen van de belangrijkste verkeersaders en een aantal dagen hielden Bulgaarse landbouwers een tegenblokkade aan de Bulgaarse kant van de grens in het noorden uit protest tegen de Griekse protesten. Het is toch tot een ontmoeting gekomen met premier Tsipras, maar tot nu toe zonder resultaat.
De landbouwers willen immers dat het gehele wetsontwerp wordt ingetrokken en niet alleen maar gepraat over hoeveel meer of minder ze zullen verliezen. Op het moment van versturen van dit artikel besloten de boeren voorlopig de acties te onderbreken om eventueel weer door te gaan als blijkt dat de regering na intern overleg geen stap terug doet. Het is inderdaad een kwestie van overleven, van bestaan of niet bestaan van de kleine en middelgrote boerenstand. De houding van alles of niets wordt door de regering onverzoenlijk genoemd, maar als de maatregelen inzake belasting en sociale verzekeringen inderdaad worden toegepast in combinatie met de hoge productiekosten en de vooruitzichten van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) van de EU, dan betekent dit inderdaad overleven of niet overleven voor de overgrote meerderheid van het kleine en middelgrote boerenbedrijf en dus een flinke toename van de werkloosheid.
De regeringskeus is duidelijk: het beleid is een steun in de rug van de grote ondernemersgroepen in de landbouw. Toen Griekenland in 1981 lid werd van de Europese Economische Gemeenschap (EEG, later Europese Unie) zat zo'n 30 procent van de werkende bevolking in de landbouw. Dit moet terug naar 2 tot 3 procent. In de loop der jaren is er sprake geweest van een flinke afbouw van de Griekse landbouw en dat heeft geleid tot absurditeiten als de invoer van producten als citroenen, knoflook, aardappels, tomaten om maar een paar voorbeelden te noemen, uit o.a. China, Argentinië, Egypte, terwijl het gaat om producten die overvloedig aanwezig waren door de geschiktheid van het klimaat en de grond en nu dus voor een groot deel van ver gehaald worden.
Ten onrechte worden de protesterende landbouwers er dan ook van beschuldigd dat zij "de economie verwoesten" door verkeersaders te blokkeren. In de afgelopen decennia is de Griekse landbouweconomie door het GLB al aardig naar de knoppen geholpen via Europese dictaten in het belang van grootimporteerders en grote landbouwbelangen, die nu ook weer met de nieuwe maatregelen gesteund worden. De boeren hebben gelijk, zeggen regeringsvertegenwoordigers, maar ze moeten andere actiemiddelen gebruiken (welke dan?) en meer begrip tonen voor de huidige conjunctuur waarbij "iedereen" (?) moet inleveren.
De regering beweert dat zij niet kan ingaan op de eisen van de boeren, omdat ze niet allemaal precies dezelfde eisen stellen en de vakbondsdelegatie van de boeren die meedoen aan de blokkades niet eensgezind is. Dezelfde 'klacht' was ook te horen in de media na de enorme betoging (de grootste in tientallen jaren) in het centrum van Athene op 13 februari met tractoren op het Syntagma Plein voor de parlementsgebouwen, waarbij heel veel mensen hun solidariteit betuigden. Er zou geen eenheid zijn en sprake zijn van een driedeling in het boerenprotest. Dat kan ook niet anders. Er is sprake van verdeling, want ook in Griekenland zijn er grote boeren, eigenaars van grote landbouwondernemingen. Maar die zijn er weinig. De grote meerderheid bestaat uit klein en middelgroot en die kunnen met de nieuwe maatregelen moeilijk het hoofd boven water houden, want deze maatregelen versnellen het proces waarbij steeds meer land, productie en handel geconcentreerd wordt in steeds minder bedrijven. Dus een schaalvergroting.
Dit is historisch een onvermijdelijk proces. In de jaren die voorafgingen aan de recente voorstellen van de regering verlieten al veel kleine boeren geleidelijk land en productie. Dus vechten tegen de bierkaai? Juist daarom zou zich aaneensluiten in coöperaties de oplossing zijn, maar dit begrip groeit slechts moeizaam vanwege niet alleen de mentaliteit (gebondenheid aan dat eigen stukje grond, eigen baas en eigen slaaf), maar ook de objectieve omstandigheden binnen de kapitalistische markteconomie die in Griekenland toch al krakkemikkig zijn en ondergeschikt aan grotere buitenlandse belangen. Het is jammer, de mediterrane grond- en klimaat leveren nu eenmaal veel lekkerder en gezondere producten op dan kasgroenten. Maar gezondheid voor de hele bevolking staat nu eenmaal niet op de voorgrond als grote winstbelangen van enkelen maatstaf nummer 1 zijn ook in het zogeheten Europese eenwordingsproces.
Terecht zal de lezer zich afvragen wat dit toch allemaal te betekenen heeft. In 2021, dus 200 jaar na het begin van Griekenland's vrijheidsoorlog tegen Turkije, zal alles beter zijn, beweert een artikel in de 'Krant van de Redacteuren' in een handomdraai. Een aan het belachelijke grenzende (on)historische bewering. Immers, de premier had in zijn Nieuwjaarsboodschap gezegd dat nog even geduld geoefend moest worden. Dat geduld is bij de protesterende landbouwers duidelijk op. Syrizavertegenwoordigers en parlementsleden kunnen zich niet meer in de provincie vertonen, omdat ze door woedende menigtes gemolesteerd en uitgescholden worden; partijkantoren van Syriza in het land worden beschadigd en Syriza-naamborden op de grond gesmeten en vertrapt; Syriza-vlaggen verbrand door spijtstemmers, die een jaar geleden nog geloofden wat er zoal beloofd werd.
Ondertussen wordt door de rechtse en ultrarechtse oppositie flink gebruik- gemaakt van alle Syriza-leugens om er een algemene aanval tegen 'links' van te maken en dus moet ervoor gezorgd worden dat Syriza met het begrip 'links' geïdentificeerd blijft. Het linkse verleden van een aantal Syriza-kaderleden, het feit dat Syriza het historisch verleden van de arbeiders-, volks- en communistische beweging misbruikt (Tsipras begon zijn regeringsperiode met een krans te leggen op de plek waar op 1 mei 1944 200 communisten door de Duitsers gefusilleerd werden!), Syriza's radicalistische leuzes toen het nog een kleine partij was, geven (ultra)rechts (en niet alleen rechts, zoals we verderop zullen zien) een mooie gelegenheid om nu van een tegen de bevolking gerichte 'rode junta' te spreken. De recente 'NAVO-izering' van de Egeïsche Zee (versterkte aanwezigheid van NAVO n.a.v, vluchtelingenkwestie) geeft aanleiding tot tegen de regering gerichte leuzes als "gespuis, verraders, communisten!"; de recente poging van de regering om het medialandschap opnieuw te verdelen tussen de grote ondernemers in die sector wordt gekenschetst als een "stalinistische muilkorf op de persvrijheid", het onvermogen van de regering om de vluchtelingenstromen te hanteren wordt beschreven als het resultaat van "internationalistische fixaties"; de achterstanden in de privatiseringen veroorzaakt door botsende ondernemersbelangen worden toegeschreven aan een gefixeerd zijn van de regering op de socialistische economie (!), om een paar voorbeelden uit de bonte ideologische santenkraam te noemen.
Maar niet alleen traditioneel politiek rechts. Ook de fors geneoliberaliseerde voormalig 'socialistische' Pasok (die in de vorige regering zat) kan er wat van. Hier volgen twee voorbeelden: in parlementaire debatten werd al een paar keer Noord-Korea de regering bij wijze van spreken in het gezicht geslingerd, omdat deze een Noord-Koreaans model zou nastreven... En een parlementaire vertegenwoordiger van de Pasok maakte het helemaal mooi: "De premier zei op 8 februari 2015 dat jullie achter elk woord van de grondwet staan. Na een jaar blijkt dat jullie achter elk woord van een stalinistische neven-grondwet staan."
En dat allemaal tegen een regeringsbeleid dat trouwer dan alle vorige regeringen kapitalistische belangen dient. Zeker is dat de mensen het hoofd dol wordt gemaakt en dus (voorlopig) makkelijker manipuleerbaar. Waart er dan toch een spook door Griekenland?