Alleen samen sta je sterk. Drie stakende leden van FNV Metaal tijdens een actie afgelopen maand. (Foto: FNV Bondgenoten/Flickr/cc/by)
De FNV wordt langzaamaan weer een strijdorganisatie, maar verwacht nog teveel van politieke beïnvloeding. Van de Nederlandse politieke partijen is weinig of niets te verwachten. Het zal gaan om strijd in bedrijven en buurten, aan de basis dus. Dat geldt des te meer nu het kapitaal in crisis is en alles geoorloofd lijkt om de werkenden en uitkeringsafhankelijken verder uit te knijpen. Totale afbraak, noemt Mariëtte Patijn, FNV-coördinator arbeidsvoorwaarden dat in een interview in AD naar aanleiding van een onderzoek. Zij ziet dat de werknemers steeds meer worden gezien als 'gebruiksartikel'. "Managers' zitten veelal op troontjes en hebben zelf goede pensioenvoorzieningen en dito inkomen, terwijl ze bezig zijn met complete afbraak."
Maar goede onderzoeken en stevige uitspraken doen, zijn alleen maar een eerste stap. Om de situatie te veranderen zal mobilisatie van de werknemers moeten plaatsvinden. Daarbij zal ook het woongebied van de werknemers moeten worden betrokken. De vakbeweging moet economische strijd weten te verbinden met politieke eisen en veranderingen moeten afdwingen door politieke stakingen. Daarvoor moet de FNV stoppen met het geloof in 'sociaal partnerschap', alsof kapitaal en arbeid maatjes zijn die er samen wel uitkomen, in plaats van klassentegenstanders. Maar ook met het geloof in de wil van de Nederlandse politiek om op te komen voor de belangen van de werkers.
Dat blijkt weer eens zonneklaar uit het optreden van werkgeversvoorzitter De Boer. De NRC meldde dat VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer en drie zakenpartners in stilte ieder 1 miljoen euro verdienden aan de verkoop van het 'Vakcollege', een vernieuwend model voor technisch middelbaar onderwijs dat met miljoenen belastinggeld is ontwikkeld. De vier verkochten het in 2008 opgerichte Vakcollege in 2011 aan het uitzendconcern USG. Dat wilde leerlingen van de aangesloten vmbo-scholen tijdens en na hun opleiding als uitzendkracht detacheren. Dit plan mislukte door verzet van de scholen, die volkomen verrast waren door de verkoop aan USG. Door het verzet van de scholen draaide het uitzendconcern verlies met het Vakcollege. Het beursgenoteerde USG probeerde daarom vanaf medio 2013 het Vakcollege voor 10 miljoen euro aan het ministerie van Onderwijs te verkopen. Hans de Boer en Hans Kamps, diens zakenpartner en voormalig lid van de Sociaal Economische Raad, lobbyden voor die verkoop. Daarbij verzwegen ze dat USG had beloofd hen bij een verkoop te belonen. De Boer en zijn zakenpartners erkennen weliswaar dat het onderwijsconcept dat ze aan USG verkochten voor een substantieel deel met belastinggeld was gebouwd, maar benadrukken dat er niets mis zou zijn met de deal. Omdat USG hen heeft betaald, zou "er geen cent publiek geld" naar hen zijn gegaan. Dit soort leugenachtige brutaliteit is kenmerkend voor de 'sociale partner' van de FNV. En wat zegt de politiek? Die 'schrikt zich te pletter', maar laat het verder bij wat beleidsvoorstellen. De VVD vindt de deal wel acceptabel, maar het zou transparanter moeten gaan om het vertrouwen in het onderwijs niet verder te beschadigen. De PvdA wil beter toezicht van het ministerie bij dit soort publiek-private constructies. Ook D66 gaat bij de onderwijs-minister aan de bel trekken. Geen van allen spreekt het 'onaanvaardbaar' uit. Geen van allen eist het geldt dat 'voor de klas' was bestemd terug. Geen van allen klaagt het systeem aan dat dit soort praktijken stimuleert en toelaat. Het zal van de georganiseerde werkenden zelf moeten komen.
Aan de toppen van bedrijfsleven en banken zitten graaiers die voor zichzelf bezig zijn. Zo wil ING, na alle commotie over de hoogte ervan, de beloningen van de raad van commissarissen fors verhogen, terwijl tegelijkertijd overal aan het ontslagrecht wordt gepeuterd en openlijk het slechten van de belemmeringen om van het personeel af te komen wordt bepleit. ING vindt dat het na zeven jaar tijd is het beleid te wijzigen. Verhoging van de toch al hoge beloningen voor zijn commissarissen, wordt dan bedoeld. Niet het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en verhogen van het loon van het personeel. De aandeelhouders van ING moeten het nieuwe beloningsbeleid nog goedkeuren, maar dat zal wel lukken. Dan krijgt de president-commissaris, voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer, vanaf 2016 een jaarvergoeding van 125.000 euro. Dat is nu 75.000 euro. De vicevoorzitcer gaat er 30.000 euro op vooruit en krijgt vanaf volgend jaar 95.000 euro. De vergoedingen van de andere commissarissen stijgen van 45.000 naar 70.000 euro.
De commissarissen die deel uitmaken van de zogeheten auditcommissie, die onder meer toeziet op goede financiële verslaggeving door de raad van bestuur, krijgen daar volgens de nieuwe plannen voortaan 10.000 euro per jaar extra voor. Dat was 6.000 euro. De extra beloning voor de voorzitter van deze commissie gaat van 8.000 euro naar 20.000 euro.Ook de raad van bestuur pikt een graantje mee. Topman Ralph Hamers kreeg over 2015 een basissalaris van iets meer dan 1,6 miljoen euro. Dat wordt nu verhoogd met 2 procent, 32.000 euro. ING toont aan dat de graaiers niet van plan zijn daarmee te stoppen. Dit soort bedrijven vegen hun billen af met de berichten over commotie over de topbeloningen. De raad van commissarissen 'vliegt uit de bocht', aldus CNV-bestuurder Ike Wiersinga. En wat doet hij? Hij roept de aandeelhouders op om kritisch naar de plannen te kijken en actie te ondernemen. Duidelijker kun je de spagaat waar een groot deel van de vakbeweging in zit niet maken: hopen dat de aandeelhouders in actie komen...
De uitkomsten van het FNV-onderzoek zijn een weerspiegeling van de huidige economie. Kapitalisme in crisis, waarbij geldt het recht van de sterksten, de brutaalsten, van de graaiers. Die zorgen dat ze rijker worden ten koste van de werkenden en uitkeringsafhankelijken. De lonen blijven laag, de armoede stijgt en de koopkracht daalt. Mensen die nog werk hebben kampen regelmatig met een hoge werkdruk. Internationaal gezien is er in Nederland sprake van een hoog aantal overuren en hoge werkdruk. Daar zitten echter grenzen aan. Er bestaat een duidelijke relatie tussen structureel hoge werkdruk en burn-out, hart- en vaatziekten en depressie. De praktijk toont dat al jaren aan. Na de onderzoeken wordt het de hoogste tijd voor harde acties. Die acties zullen niet veel zin hebben als niet tegelijkertijd de systeemvraag wordt gesteld. Het kapitalisme baart steeds weer nieuwe graaiers. Rechtvaardigheid kan onder deze maatschappelijke verhoudingen niet worden bereikt. Er is maar één weg: opbouwen van het socialisme.
Welke bijdrage kunnen partij en krant bieden om de werkenden een krachtiger stem te geven? Hoe kan het zelfbewustzijn en het klassenbewustzijn van de werkende klasse worden versterkt? Hoe kunnen de wetenschappelijk socialistische klassieken verbonden worden met de strijd in de huidige tijd? Hoe verbind je dus theorie en praktijk? Hoe kan een (sterke) communistische partij worden opgebouwd onder niet-revolutionaire, maar wel polariserende, omstandigheden? Hoe kan worden voorkomen dat politieke en economische oorlogsvoering overgaan in militair geweld? Hoe moeten vreemdelingenhaat en -angst, nationalisme, populisme en extreem-rechtse opvattingen worden omgebogen vanuit het inzicht in de noodzaak van strijd voor het socialisme? Hoe kunnen onzekerheid en verwarring die heersen in brede kringen van de werkende klasse worden omgezet in strijdbereidheid en georganiseerd verzet van (de voorhoede van) die werkende klasse, het meest bewuste deel? Wat zijn de meest geëigende praktijken waar energie ingestoken moet worden? Welke prioriteitstelling dus in de strijd in buurten, bedrijven en vakbeweging? Hoe verbind je deze strijdterreinen? Hoe kan woede en teleurstelling worden omgebogen in verzet en georganiseerde strijd?
Veel vragen, maar in die vragen ligt ook het begin van een juist antwoord: een heldere richting voor de strijd voor het socialisme. Antwoorden beginnen bij het stellen van de juiste vragen. Het meest bewuste deel van de werkende bevolking instrumenten in handen geven om het beginnende verzet krachtiger en efficiënter te maken. De huidige verwarring biedt nieuwe mogelijkheden tot perspectiefrijk verzet en succes. Dat tonen tal van recente ontwikkelingen. Manifest biedt weer een aantal analyses die bruikbaar kunnen zijn in de praktijk en die voorbijgaan aan de platvloerse verklaringen die dagelijks over de werkende mensen worden uitgestrooid.
Niet het belang van de werknemers, maar de belangen van de ondernemers staan voorop in politiek Nederland. Omscholing, geleidelijke veranderingen met behoud van arbeidsplaatsen staan de winstgevendheid maar in de weg. Maar ook democratisch overleg kost de baasjes teveel tijd. Liever 'Arabisch ingrijpen' in plaats van 'oeverloos' overleg. Dus weg met alle democratische ballast. De strijd tegen de eenzijdige kapitalistische kijk op de 'noodzaak' van verhoging van de winstgevendheid ten koste van de belangen van de werkende klasse moet worden versterkt. Maar dat zal niet gaan zonder de noodzaak van een socialistische maatschappij centraal te stellen in de (ideologische) strijd. Dat zal niet gaan zonder te begrijpen dat de werkende klasse de producent is van alle welvaart. De arbeiders zijn de werkelijke ondernemers. Zij worden gedwongen om, zolang het privébezit van productiemiddelen en kapitaal nog bestaat, de leiding van hun werkzaamheden in handen te geven van de bezittende klasse en worden stelselmatig uitgebuit. Inmiddels is de vermaatschappelijking zover gevorderd dat de bedrijfsvoering beter af is zonder de bezittende klasse. Die is alleen nog een loden last op de schouders van de werkelijke producenten van de vooruitgang: de werkende mensen.
De NCPN kwam op zaterdag 13 februari bijeen voor de tweede dag van het zesde congres. De politieke koers werd vastgesteld. De NCPN wil inhoud geven aan het feit dat zij een marxistisch-leninistische partij is. Maar de concrete uitwerking van die plannen vraagt nog om heel wat denkwerk, prioriteitstelling en daadkracht. Dat vraagt nog om de nodige discussie en uitwerking. Maar de opdracht is helder, de richting is benoemd en moet nu worden bekrachtigd.
Manifest houdt u op de hoogte van de werkelijke ontwikkelingen in de wereld. Lees de waarheid in Manifest!
Lees in deze krant voor een beter inzicht in de veranderende krachtsverhoudingen en discussies in het 'linkse' kamp en de mondiale kapitalistische crisis: 'Imperialisme in de 21ste eeuw', 'EU-referendum in Engeland' en het tweede en laatste deel van de toespraak van Kostas Papadakis, vertegenwoordiger van de Griekse CP op de bijeenkomst op 7 november.
Lees de Waarheid niet alleen in de papieren Manifest, maar ook digitaal op de website.
Manifest nr. 04/2016 verschijnt op donderdag 07-04-2016.