TRUKE
Rinze Visser
Een van de laatste regels uit de 'Max Havelaar' van Multatuli: "Dan zou ik mijn boek vertalen in de weinige talen die ik ken, en in de vele talen die ik leren kan, om te vragen aan Europa wat ik vruchteloos zou hebben gezocht in Nederland en er zouden in alle hoofdsteden liederen worden gezongen met refreinen als dit: er ligt een roofstaat aan de zee, tussen Oost-Friesland en de Schelde". Mooie maar ook scherpe woorden.
Met roofstaat werd Nederland bedoeld, dat was wel duidelijk. Een aanklacht tegen koloniale onderdrukking en uitbuiting van het Javaanse (Indonesische) volk. Waarom heb ik die mooie woorden uit dat prachtboek geciteerd? Onlangs kwam er een boek op de markt met als titel 'Roofstaat'. Voor de goede orde, ik heb het boek niet gelezen, maar kan, gezien de aankondiging in een televisieprogramma enkele weken geleden, wel weten waar het boek over gaat. De rol van Nederland als koloniaal land, slavenhandel, slavenhouders, drugshandel. Overigens heb ik na de aankondiging nauwelijks nog iets over het boek gelezen of gehoord.
Nu heb ik het vermoeden dat de indruk is gewekt dat het boek met iets spectaculairs is gekomen, wat zeer velen de ogen zou moeten openen. Dat 'trots op Nederland' plaats zal doen maken voor schaamte en collectieve spijtbetuiging, al of niet door de huidige regering zou moeten worden uitgesproken. Nu kan het gewoon niet zo zijn dat 'Nederland' niet op de hoogte was of is van het Nederlandse kolonialisme, slavenhandel, winstzucht en overheersing van andere volken. Reeds in 1860 werden door de schrijver Multatuli in de 'Max Havelaar' onfrisse en gewelddadige zaken in destijds Nederlands Indië zij het nog met een beroep op de koning, aan de kaak gesteld. Zeker na de Tweede Wereldoorlog was de 'Max Havelaar' met andere boeken in het voortgezet onderwijs onderdeel van het vak Nederlands. Tussen kunnen weten en willen weten kan een grote kloof zitten...
Hoe kan het dat schrijver dezes wel altijd op de hoogte was van de koloniale onderdrukking en het in bezit nemen van andere landen afkeurenswaardig vond? Tegen de heersende ideologische opvatting in. Hoe kan het dat destijds ook vele anderen - hoewel een minderheid - die opvatting deelden? Het waren in Europa toch vooral de communistische partijen die het kolonialisme veroordeelden en de rooftochten toeschreven aan de kapitalistische praktijk. Vergeten wordt wel eens dat de breuk met het opportunisme, de latere sociaaldemocratie, ook hiermee te maken had. Dat het revisionisme binnen de arbeidersbeweging moest leiden tot het niet meer consequent afwijzen van het kolonialisme. Het goedkeuren of vergoelijken van het kolonialisme betekent ook het eigen volk hoger stellen en de bevolking in de overheerste gebieden als een mindere soort. Gewoon racistisch dus.
Inmiddels weet ieder weldenkend mens dat en zal geen fatsoenlijk mens kolonialisme met zijn roverij en onderdrukking meer goedpraten. Voor communisten en gelukkig veel anderen zal het boek 'Roofstaat' geen nieuws vertellen. Wat het boek teweegbrengt, als publiciteit erover staande kan houden, is het grote hiaat in de geschiedschrijving, de Nederlandse vaderlandse geschiedenis. Want die mensen die ervan op de hoogte zijn, hebben dat niet op school geleerd, behalve misschien een vage herinnering aan de 'Max Havelaar'. Zeer velen hebben een onjuist beeld van de vaderlandse geschiedenis gekregen. Na de Tweede Wereldoorlog, toen het Indonesische volk in opstand kwam en de Nederlandse bevolking voor een koloniale oorlog rijp gemaakt moest worden hoorden men de leus 'Indië verloren, rampspoed geboren'. Als het boek 'Roofstaat' aan het juiste beeld van de geschiedenis kan bijdragen en de discussie een aantal treden hoger kan brengen dan 'Zwarte Piet', dan zou dat winst zijn.
Winst, roofstaat. Niet 1860. Wel 2016. De krant: 'Alarm voor stijgend tekort aan geneesmiddelen". Iemand van de brancheorganisatie van apothekers zegt dat dit komt doordat medicijnen in Nederland extreem goedkoop zijn, dat ons land een relatief klein afzetgebied is en daarom minder interessant voor fabrikanten. Nu was een van de lessen in kapitalisme altijd dat een product goedkoper wordt bij een hoog aanbod en de prijs stijgt bij schaarste. Maar een ziekenhuisapotheker geeft uitkomst als deze zegt dat de fabrikanten een zo klein mogelijke voorraad aanhouden om de (lees hun) kostprijs laag te houden. Dus de medicijnkapitalisten willen extra winst, ook al zullen daardoor zieke mensen doodgaan. Moderne roofstaat.
Uit een enquête onder Friese gemeenteraadsleden zou blijken dat een grote meerderheid van de bevraagden zich grote zorgen maakt over de zorgtaken welke de gemeenten zelf moeten uitvoeren, waaronder thuiszorg en jeugdzorg. Wat zijn nu die grote zorgen? Uit niets blijkt dat ze zich zorgen maken over de mensen, wat van volksvertegenwoordigers te verwachten zou zijn. Hun grote zorgen zijn te weinig zicht op de kosten, de grotere werkdruk van - u leest het goed - de raadsleden. Wel de cijfers, niet de mensen... Nog een uitkomst van het onderzoek: één op de vijf raadsleden slachtoffer van bedreiging. Lezers en lezeressen, ik kan u geruststellen, schrijver dezes, communistisch raadslid, was geen slachtoffer van bedreiging. Afkloppen.
Even terug naar roofstaat Nederland. Een door de regering ingestelde commissie heeft enige tijd geleden een rapport uitgebracht over de toekomst van het onderwijs in ons land. Daardoor kwam in het nieuws dat onder andere het boek 'Max Havelaar' van de leeslijst van het voortgezet onderwijs gehaald zou moeten worden. Argument: het boek en zijn inhoud zijn niet meer van deze tijd. Terwijl het boek 'Roofstaat' in feite aanspoort om het ontbrekende deel van de vaderlandse geschiedeis - slavernij, zeeroverij en meer van dat fraais - aan de jeugd te onderwijzen heeft de heersende klasse er alle belang bij de voor haar gevaarlijke lectuur als de 'Max Havelaar' weg te moffelen.