Truke
Rinze Visser
Al enige tijd is in woord en geschrift de toename van ongelijkheid aan de orde. Was eerder de vergroting van de vermogensverschillen het onderwerp, nu zijn in dit kader ook de inkomensverschillen 'nieuws' geworden. Dat deze twee - vermogen en inkomen - geen onvergelijkbare grootheden zijn, lijkt logisch. Vergroting van in geld uit te drukken vermogens is in de allermeeste gevallen gelieerd aan de hoogte van inkomens. Als inkomens hoger worden dan ook de vermogens en andersom.
Nu zal de logisch denkende mens, nu de publicaties over toename van inkomens- en vermogensverschillen ook bij de politiek aangekomen zijn, denken dat er nu gedebatteerd zal worden over hoe die stijgende verschillen een halt toe te roepen en zo mogelijk te verkleinen. Wie dat denkt, hoe logisch ook, zal bedrogen uitkomen.
Het zal het grote publiek ontgaan zijn, zeker om dat het nu volgende, dan wel niet in het geheim, maar zeker wel in de wereld van de zeer ingewijden - het politieke establishment inbegrepen - plaatsvindt. Nu de gemeenten de nieuwe taken, inclusief forse bezuinigingen, moeten uitvoeren is een oud politiek streven - verruiming van het gemeentelijk belastinggebied - weer van stal gehaald. In de jaren van voorbereiding van de overheveling van taken, transities geheten, is er in opdracht van de regering en in nauwe samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), met studies begonnen over hoe de gemeenten meer wettelijke mogelijkheden te geven om belastingen van hun burgers te kunnen innen. Een van de steeds terugkerende argumenten hierbij is dat gemeenten, nu zij belangrijke taken moeten uitvoeren, heel belangrijk zijn geworden. De conclusies zijn dan: daarbij hoort een eigen gemeentelijk belastingstelsel; inwoners zullen daardoor meer bij de gemeentelijke politiek betrokken worden; hogere opkomstpercentages bij gemeenteraadsverkiezingen zullen het gevolg zijn. Het rijk zal dan qua belastingtaken een stap terugdoen.
Wat is nu die stap terug? De hele operatie zal budgettair neutraal zijn: de miljarden euro's die de gemeenten meer bij hun inwoners weghalen zullen door het rijk minder aan loon- en inkomstenbelasting geheven worden. Dat zal absoluut leiden tot minder naar draagkracht geheven belastinggelden en naar meer nominale en op het profijtbeginsel gebaseerde heffingen. Hier wordt al duidelijk wat de hier en daar in de publiciteit gebrachte ophef over gebleken vergroting van inkomens- en vermogensverschillen waard is. Immers het doorzetten van de genoemde plannen zal die verschillen alleen maar doen toenemen. Een aantal ideeën waar serieus op gestudeerd wordt is herinvoering van het gebruikersgedeelte van de Onroerende Zaak Belasting (OZB) en het invoeren van een ingezetenenbelasting. Het gebruikersgedeelte OZB is jaren geleden afgeschaft zodat alleen nog voor het bezit betaald wordt. Een belasting voor ingezetenen is te vergelijken met de destijds in Groot-Brittannië tot veel beroering geleide poll-tax, waarbij elke bewoner boven een bepaalde leeftijd persoonlijk voor een voor iedereen - van rijk tot arm - gelijk bedrag wordt aangeslagen.
De oplettende lezer begrijpt dat van een gelijktijdige verlaging van de loonbelasting de hoge inkomens het meest profiteren en dat zo'n nieuw in te voeren gemeentelijk belastingstelsel onevenredig zwaar op de mensen met gewone en lage inkomens drukt. Per saldo gaat 'de gewone man' inleveren ten voordele van de rijke en bemiddelde. Bepaalde politici die de afgelopen tijd met enige verontwaardiging reageerden op de gebleken toename van inkomens- en vermogensverschillen moeten ook eens naar hun eigen daden kijken Hoe zij zelf aan het ontstaan van die verschillen een bijdrage leverden en niet een gezicht trekken van 'hoe zou dat toch komen?'. Al jarenlang is individualisme aangewakkerd, in de hersens van de mensen gepompt en in wetten vastgelegd. Egoïsme, eerder ethisch te verwerpen, is zo langzamerhand een positieve eigenschap geworden. Dames en heren politici en wetenschappers, u die individualisering, flexibilisering, vrije markt, terugtredende overheid en wat u al niet jarenlang verdedigd en aangemoedigd hebt, doe nu niet verontwaardigd, want dit alles is ook het resultaat van uw 'keihard werken'! Erger nog: onderhand bent bezig met wetgeving waardoor inkomens- en vermogensverschillen nog meer vergroot zullen worden! Voelt u zich niet aangesproken? Dan vernemen wij dat graag. Communisten kunnen best wat medestrijders gebruiken...!
Laatst zag ik een fotoreportage met begeleidende tekst over de migranten die zich bij Calais verzamelen en naar Engeland willen. Het inmiddels verwijderde provisorische vluchtelingenkamp heeft geleid tot weer een andere nederzetting verderop. De 'bewoners' leven in erbarmelijke omstandigheden, in de meest primitieve onderkomens. Maar, zo kunnen we uit de tekst opmaken: uit al die ellende groeit ook iets positiefs. Er wordt handel gedreven...! Er ontstaan winkels en restaurants, van oude planken en doeken, dat wel. Er wordt uit het niets wat opgebouwd, de handen uit de mouwen...! Kapitalisme in de praktijk. Het gebakken brood wordt niet gedeeld maar door enkelen aan velen verkocht. Voor geld uiteraard. Concurrentie over de ruggen van anderen; marktwerking. Niet delen maar verdienen aan de ellende en honger van de ander. Delen zou op socialisme lijken en zeker tot een andere begeleidende tekst hebben geleid.
Zelfs de diepste ellende is goed voor u. Dat is de boodschap. Staat u mij toe dat ik hier schrijf dat ik wel eens onpasselijk word als door hotemetoten de mentaliteit van de vluchteling die een levensgevaarlijke tocht achter de rug heeft wordt verheerlijkt. Als ik door lieden die zelf in alle comfort leven deze vluchtelingen "doorzetters die het kapitalisme zo nodig heeft" hoor noemen. Vaak zijn het dezelfde lui die het allerliefst de beschermende rechten van de werkende bevolking willen opdoeken, verantwoordelijk zijn voor de afbraak van de zorg en die de inkomens- en vermogensverschillen nog verder willen opvoeren. Steeds duidelijker wordt dat het politiek gelegitimeerde egoïsme - de bestaansvoorwaarde van de heersende klassen - ook het einde van het kapitalistisch systeem inluidt. Verschil moet er zijn, is een veel gehoord zinnetje. De graaiers varen daar wel bij. Voor hen gaat het om wel wat meer dan de lengte van de neus of de kleur van het haar. Voor hen gaat het om macht en om het behouden van de macht. Dat is waar de discussie over moet gaan.