TRUKE
De onderbuik van de vrijheid
Rinze Visser
Veel mensen ontvluchten oorlog, armoede of gebrek aan perspectief voor zichzelf en hun kinderen. Men spreekt zelfs van een vluchtelingencrisis. Dreigende hongersnoden zullen nog voor veel meer op drift rakende mensen zorgen. Vooral in landen, ook Nederland, welke als reisdoel voor vluchtelingen of migranten gelden, veroorzaakt dat onrust onder niet te onderschatten delen van de bevolking. Bepaalde politieke partijen ontlenen hier zelfs hun bestaansrecht aan. Angst voor vreemdelingen, ook voor de islam, speelt daarbij een rol. Maar als je met mensen praat is dat vaak niet het allerbelangrijkste argument waarom men huiver heeft voor het (nog) meer opnemen van vluchtelingen. Wel wat al te gemakkelijk wordt die huiver een onderbuikgevoel genoemd. De politiek-economische situatie - de crisis, de almaar doorgaande ontmanteling van de sociale voorzieningen - is een niet te onderschatten factor waardoor onvrede als het over het vluchtelingenvraagstuk gaat wordt bepaald.
Praat over het vluchtelingenvraagstuk en je hebt het al snel over de afbraak van de zorg, over oude en gebrekkige mensen die hulpuren hebben moeten inleveren of zelfs helemaal geen huishoudelijke hulp meer krijgen, over personeelsgebrek in verzorgingshuizen, over het tekort aan betaalbare huurwoningen en over hoeveel geld die opvang van vluchtelingen wel allemaal niet kost. Mensen maken zich grote zorgen over de toekomstige sociale staat van het land. En strepen dan al het geld dat minder aan sociale zaken uitgegeven wordt weg tegen wat de opvang van vluchtelingen kost. Uiteraard gaat het jaarlijks om heel veel geld. Argumenten zoals het 'binnenhalen' van de islam - angst voor aanslagen -; het integratievraagstuk en het 'vijandig' staan tegenover 'onze' gewoonten en waarden, worden vooral gebruikt ter ondersteuning van de centenkwestie.
Hier wreekt zich de onwetendheid over hoe politiek in elkaar steekt, over de rechtse hervormingen - zeg maar misvormingen - van het sociale landschap in ons land en in Europa. Heel veel mensen van het 'gewone volk', waar ik dagelijks mee omga, zien die rechtse agenda alleen als een reeks bezuinigingen en niet weinigen onder hen hebben de illusie dat als er geen vluchtelingen opgevangen zouden worden, er dan ook niet op gezondheidszorg, thuiszorg en noem maar op bezuinigd zou hoeven worden. Deze 'logica' beschermt in feite de regering en de gemeenten, alsof zij misschien wel anders zouden willen, óf het verscherpt de haat tegen de gevestigde politiek om dat die al die vreemde mensen maar binnenlaat en de eigen mensen aan hun lot overlaat. Alles wat het kost kan ook voor sociale doeleinden gebruikt worden, zo is de redenering. Dat alles komt hen die voor die sociale afbraakagenda verantwoordelijk zijn niet slecht uit, want zo heeft hun vijand voor de bühne, de PVV, een nuttige functie, door die mensen de zich terecht zorgen maken van daadwerkelijk verzet af te houden. Want, zo is de gedachte, zolang er vluchtelingen binnenkomen heeft verzet tegen de rechtse aanvallen op het levensniveau weinig zin. Politieke onwetendheid, gebrek aan klassenbewustzijn doen velen niet begrijpen dat, als er geen enkele vluchteling het land meer in kwam, de afbraak van de verzorgingsstaat so wie so doorgaat.
De Partij voor de Vrijheid (PVV) is door het woord 'vrijheid' van het voorgaande een bruikbaar bruggetje naar een ander onderwerp: 4 mei-herdenking en 5 mei-bevrijdingsdag. Al sinds een behoorlijk aantal jaren is daarvan het accent van bevrijding van een buitenlandse en fascistische bezettingsmacht aan het verschuiven naar vrijheid van meningsuiting. De bedoeling daarvan was dat de overwinning op en de bevrijding van naziDuitsland aan de vergetelheid worden prijsgegeven. Europese eenwording - de wens van het grootkapitaal - zou worden afgeremd als dat in de hoofden van de mensen een belangrijke plaats zou blijven innemen. En was (en is) Duitsland niet een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste economische macht in Europa - en dat zeker na de eenwording - bij het streven naar die Europese integratie waarbij een ontwikkeling richting een Europese krijgsmacht verre van denkbeeldig is?
Vrij om te kunnen zeggen wat je wilt, daar gaat het om... Het volk moet denken dat al die Canadese en andere soldaten die Nederland militair bevrijd hebben en Nederlandse verzetsstrijders vooral het leven hebben gelaten omdat wij nu elkaar in het openbaar mogen beledigen en alle gangbare fatsoensnormen mogen overschrijden. Zij die nu zulke goede sier maken met de vrijheid om te kunnen zeggen wat je wilt, houden hun mond over hoe men op menige werkvloer z'n mond moet houden, op straffe van wegwerking, zo niet direct dan wel op termijn. Vier vrijheid, vier de vrijheid van meningsuiting. Dat is de leus. Bevrijding van ons land van de fascistische bezetters naar de achtergrond.
Bevrijd van de jodenvervolging en van nog verdere vernietiging. Want het was bij zes miljoen niet gebleven. .. Bevrijd van een bezettingsregering zonder volksvertegenwoordiging. Want er was maar één volksvertegenwoordiger voor heel veel volken: Adolf Hitler. Bevrijd van de angst om opgepakt te kunnen worden, bevrijd van het vrije woord van de verklikkers. Bevrijd van honger en vitaminegebrek, niet direct maar toch. Maar er zijn geen zes miljoen joden vermoord, er zijn geen zeer vele miljoenen soldaten en burgers omgekomen omdat ze hun mond niet konden houden. Vrijheid van meningsuiting. belangrijk. Te belangrijk eigenlijk om als politiek surrogaat te dienen voor hen die de weg voor, voor hen belangrijke, zaken vrij willen maken.
Wat lees ik de laatste tijd toch vaak dat het neoliberalisme een uitwas van het kapitalisme is. Fout! Neoliberalisme is kapitalisme, kapitalisme in zijn zuivere vorm. Want voor de verdedigers van het kapitalisme was wat we de verzorgingsstaat noemen een sociale - een socialistisch-communistische - uitwas van het kapitalisme. Neoliberalisme is herstel van het zuivere kapitalisme.