Wil van der Klift
De economische crisis woekert voort. Neoliberale 'oplossingen' deugen niet en werken alleen tijdelijk. De gevolgen van zo'n 30 jaar neoliberaal kapitalisme doen zich steeds meer gelden. Doorgaan met monetaristisch financieel beleid of toch maar weer wat Keynesiaans water bij de wijn? Dit is de schijntegenstelling die zich opdringt. Keynesiaanse oplossingen doen sympathiek aan, maar als zelfs het IMF en VNO-NCW ze voorstellen zitten er meerdere adders onder het gras. Inderdaad de monetaristische aanpak stuit op onneembare grenzen. Het verzet neemt toe, de aanvallen op het levenspeil worden te groot. Pogingen om de flexibilisering nog verder door te voeren en te verkopen als een noodzakelijk goed moeten worden gestopt.
Politici - zeker als verkiezingen op komst zijn - beginnen te roepen om (tijdelijke) 'verzachting' van de hervormingen. Op tal van vlakken groeien (nieuwe) tegenstellingen. Niet alleen op ideologisch gebied wordt er gestreden om de 'juiste' richting. De gevolgen van jaren matigen, privatiseren, decentraliseren en flexibiliseren laten diepe sporen na. Maar geen enkele neoliberale kapitalistische oplossing wil de oorzaak van de crisis, het kapitalisme zelf, aanpakken. Jammer genoeg komen ook uit de hoek van SP en FNV - die doorgaans links worden genoemd, geen werkelijke oplossingen. Morrelen in de marge daar blijft het bij. Een nieuwe baan in ruil voor de helft van je ontslagvergoeding, hoe verzinnen ze het bij de FNV? Op het vlak van koopkracht en inkomsten worden voorstellen gedaan voor verbetering. De ideologische aanvallen op 'vast werk' worden juist nu nog harder.
De slogan 'Vast Werk en Echte Banen' moet juist nu gecombineerd overeind blijven.
De FNV worstelt vooral met de plaatsbepaling t.o.v. de zzp'ers. Geen arbeidsmarkt is flexibeler dan die van Nederland. Het percentage flexbanen groeit de laatste jaren de spuigaten uit tot boven de 25 procent. Deze wildgroei komt van deeltijdbanen en zzp-groei. Er zijn nu zoveel mensen zonder een vaste baan dat negeren niet meer kan. De werkgevers ontdoen zich, op enkele hoogopgeleide en voor het bedrijf onmisbare uitzonderingen na, van het vaste personeel. Zelfs een uitzendbaas als uitzendtsaar Van der Gaag loopt tegen de 'concurrentie' op van de zzp'ers. De zzp-markt moet volgens hem aan banden worden gelegd omdat zzp'ers oneigenlijk concurreren met vaste werknemers en - uiteraard - zijn uitzendkrachten. De flexibilisering is doorgeslagen, met aan de onderkant een groep onverzekerde zzp'ers die "van contractvorm naar contractvorm huppelt". Er zou een bodem onder de arbeidsmarkt gelegd moeten worden, in de vorm van een sociaal stelsel waaraan ook zelfstandigen al dan niet verplicht bijdragen. Uiteraard ligt zijn probleem allereerst bij de concurrentie van de zzp'ers met 'zijn' uitzendbranche. Volgens Van der Gaag zal flexwerk nog verder toenemen. Dat er een kern van vaste banen overblijft lijkt hem zeker, maar de ondergrens is nog lang niet in zicht. Die ligt zeker 10 procent tot 15 procent lager dan nu.
De meeste zzp'ers zijn geen 'ondernemers', maar aan de kant geschoven werknemers en dit flexibiliseringsproces neemt nog toe. Het probleem is de bewuste politiek van het kapitaal om de vaste medewerker en het vaste contract terzijde te schuiven. Nog steeds wordt geprobeerd flexecurity in de hele arbeidsmarkt door te voeren. Een flexibele goedkope schil van werknemers voor de ondernemers, en een sociale tegemoetkoming, betaald door de belasting betalende werknemers. De vakbonden verklaarden zich terecht tegen de flexbranche als makelaar van tweederangsbaantjes. Het is van groot belang dat de bonden zich niet ideologisch in de hoek laten drukken van conservatieve organisaties die de vernieuwing in de weg zitten. Het tegendeel is waar. Meer dan ooit moet er worden geknokt voor vaste banen en toekomstzekerheid. De FNV mag niet akkoord gaan met een ingrijpende verbouwing van de arbeidsmarkt die uitgaat van het 'nieuwe normaal' van een verdergaande 'renovatie van het vaste contract'. Zzp'ers moeten meer gaan lijken op werknemers en weer zo'n status (her)krijgen. Verdergaande flexibilisering is alleen in het voordeel van de ondernemers, niet van de werkenden, alle sprookjes van het tegendeel ten spijt.