Jonge leden van PAME in protest tegen de sociale afbraak in Griekenland. Veel leeftijdsgenoten worden gedwongen Griekenland te verlaten, op zoek naar werk. (Foto: KKE)
Anna Ioannatou
"De migratiegolf als gevolg van de crisis, waarbij 427.000 Grieken uit het land zijn vertrokken, betreft hoog gespecialiseerde individuen in tegenstelling tot de twee vorige migratiegolven van 1903-1917 en 1960-70", aldus een recent rapport van de Bank van Griekenland, maar ook volgens een studie van iets oudere datum van de London School of Economics met gegevens van Eurostat.
Een tweede belangrijk element uit hetzelfde rapport is dat met deze migratie een op de bevolking onevenredig groot aantal gezinnen met hogere inkomens, dus ook een hogere belastingcategorie, het land verlaat, terwijl de kansen op terugkeer, evenals op naar Griekenland gestuurd geld, uiterst gering zijn.
Een in de media en dus ook in de volksmond overgenomen uit- drukking is, dat 'de goeie koppen' het land verlaten. Afgezien van het waarheidsgehalte van dit voor de rest weinig vleiende gezegde, wordt er met de statistische gegevens nogal gehutseld. Zo publiceerde de Griekse Bond van Industriëlen op grond van een recente studie van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) de volgende gegevens: "Op hetzelfde moment dat een in vergelijking met andere landen ongewoon groot deel van de volwassen bevolking van Griekenland belangrijke vaardigheden mist wat het begrijpen van teksten betreft (26,5%), van wiskundige begrippen (28,5%) en van informatica (47,5%), blijft het Griekse onderwijssysteem formele en niet essentiële kwaliteiten bieden en de arbeidsmarkt beloont die. Onze medeburgers die het land verlaten in een derde grote migratiegolf, zijn gewoonlijk hoog gespecialiseerd en met hoge vaardigheden uitgerust. Dus degenen die kunnen ontsnappen aan het gebrek aan waarde-evaluatie en aan de superbelastingen waarmee competente, eerlijke en werklustige mensen gestraft worden, weg uit een omgeving waar 28 procent van de volwassenen (tegen 10% in de OESO-landen) tewerkgesteld is op plaatsen beneden hun vaardigheden". Het rapport besloot met de conclusie, dat er dus behoefte was aan een betere koppeling van het onderwijs met de markt en haar noden, zodat "bekwame en eerlijke krachten niet voor de markten verloren gaan".
Ook al worden bovengenoemde problemen als typisch Grieks gepresenteerd (gebrek aan waarde-erkenning, corruptie, hoge belastingen), is als je het goed bekijkt, de tendens algemener. De term 'vaardigheden' vervangt allang steeds meer en op steeds jongere leeftijd het hele begrip algemene vorming als bouwsteen van de menselijke ontwikkeling. Zo spreekt het jaarrapport van de OESO van afgelopen juli ervan dat "de wereldeconomie nog steeds in de val is blijven steken van een lage groei" en dat "een verbetering van de vaardigheden geboden is plus nog meer structurele hervormingen voor de versterking van de productiviteit". En de nieuwe agenda van de Europese Commissie van juni bevat een reeks maatregelen in het belang van het kapitaal om de Europese economieën in een betere concurrentiepositie te brengen door het onderwijs effectiever met de noden van het bedrijfsleven te verbinden. Al eerder dit jaar, in februari, stond "de steun voor vaardigheden, die een stimulans zijn voor vernieuwingen en voor de concurrentiepositie en een solide basis vormt voor de productiviteit" centraal op de top van de ministers van Onderwijs van de EU. In Griekenland doet de Syriza-Anel-regering hard haar best om via besluiten en wetgevende initiatieven aan de eisen van de Bond van Griekse Industriëlen tot een nauwere koppeling van onderwijs en onderzoek aan de behoeftes van het grote bedrijfsleven tegemoet te komen.
Hierbij hoort uiteraard ook de afbraak van lonen, pensioenen en sociale verzekeringen. De vraag blijft wie de producten van de verhoogde productiviteit gaat kopen, nu de armoede in de wereld steeds schrillere vormen gaat aannemen. Het gaat om tegenstelling nummer één van de kapitalistische economie, die nou eenmaal winst boven mensen stelt. De nieuwste gegevens in Griekenland zijn dat 63 procent van de werkenden een salaris van onder de 850 euro ontvangt (bruto) en 22,45 procent onder de 586 euro bruto zitten. Van 2013 tot op heden is parttime werk met 160 procent gestegen. En dan hebben we het nog niet over de enorme werkloosheid, vooral onder jongeren. De regering geeft er hoog over op dat de laatste twee jaar de werkgelegenheid gestegen is, waarbij de aard van de arbeidsrelatie verzwegen wordt: twee tot drie 'werknemers' delen een slecht betaalde arbeidsplaats, een vorm van werken, die in de afgelopen drie jaar met 594 procent (!) gestegen is. Iemand die een dag per maand werkt, wordt bovendien niet als werkloze meegeteld en wat dies meer zij. Maar ook de situatie van de naar het buitenland gemigreerden is niet altijd rooskleurig. Hetzelfde bovengenoemde rapport vermeldt dat de "hoog gespecialiseerden" in het land van bestemming vaak arbeidsplaatsen accepteren, die ver beneden hun vaardigheden liggen...
Weinig gepubliceerde cijfers geven een triest beeld. Zo is het aantal zelfdodingen de laatste jaren gestegen met maar liefst 45 procent en de babysterfte met 32 procent. Ook de depressiecijfers zitten flink in de lift. Lang niet iedereen besluit met PAME de straat op te gaan ("het helpt toch allemaal niet"). Er zijn drie redenen waarom de Griekse bevolking snel verminderde de laatste jaren: migratie, kindersterfte (geen toegang tot een goede gezondheidszorg) en het feit dat jonge mensen steeds minder aan kinderen beginnen (zonder werk, zonder toekomst, waar bouw je dan op?). Dit in schrille tegenstelling met de juichkreten (en de complimenten van buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders) dat Griekenland uit de crisis raakt en de economie tekenen van herstel te zien geeft. Het zou Syriza lukken het land uit het slop te halen!
De Bond van Griekse Industriëlen breekt zich in werkelijkheid niet het hoofd over het eerherstel van de 'arbeidslustigen' en 'eerlijke mensen' en nog minder over hoe men aan de noden van de bevolking tegemoet moet komen. Aan het eind van bovengenoemd rapport kwam de aap uit de mouw wat het migratievraagstuk van jonge mensen betreft: "hun vertrek uit de binnenlandse arbeidsmarkt heeft geleid tot een jaarlijks verlies aan belastinggelden en inkomsten van 2 miljard euro per jaar".